Στην ετήσια ανάλυση της ενεργειακής αγοράς από τον Economist για το 2023, η οριακή αύξηση της κατανάλωσης άνθρακα για να αντισταθμιστούν τα κενά στον εφοδιασμό φυσικού αερίου και η αναγκαστική επιστροφή στα ορυκτά καύσιμα για πολλές χώρες ως αποτέλεσμα των ακραίων καιρικών φαινομένων, μεταξύ άλλων, σκιαγραφούνται ως αναμενόμενα εμπόδια στην εξέλιξη της παγκόσμιας ενεργειακής μετάβασης.
Οι επιπτώσεις από την Ρωσική επιδρομή στην Ουκρανία στην Ευρωπαϊκή ενεργειακή αγορά είναι έκδηλες και αντικατοπτρίζονται στην μείωση κατά 3,5% της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας το 2022, αποτελώντας την δεύτερη μεγαλύτερη, μετά το ξέσπασμα του COVID-19 το 2020, μείωση από την παγκόσμια ύφεση το 2009.
Κλειδί για την αντιμετώπιση των διεθνών κινδύνων και προκλήσεων αποτελεί η επιτάχυνση της ενεργειακής μετάβασης, ακρογωνιαίος λίθος της οποίας είναι οι επενδύσεις σε έργα ΑΠΕ.
Η προοπτική των ΑΠΕ στο διεθνές ενεργειακό περιβάλλον προμηνύεται ευοίωνη. Σύμφωνα με τις ετήσιες προβλέψεις του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (IEA) που ανακοινώθηκαν πρόσφατα, οι ΑΠΕ αναμένεται να αναπτυχθούν περαιτέρω με το μερίδιό τους στο παγκόσμιο μίγμα ηλεκτροπαραγωγής να αυξηθεί από το 29% το 2022 στο 35% το 2025, όταν τα αντίστοιχα μερίδια του άνθρακα και του φυσικού αερίου θα υποχωρήσουν.
Ωστόσο, η Wood Mackenzie εκτιμά ότι, σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα, το μερίδιο των επενδύσεων σε ορυκτά καύσιμα μπορεί να αυξηθεί περαιτέρω τα επόμενα χρόνια για λόγους ενεργειακής ασφάλειας, προτού υποχωρήσουν στην πορεία υλοποίησης της ενεργειακής μετάβασης. Εντωμεταξύ, οι επενδύσεις σε μέταλλα και εξορύξεις αναμένεται να αυξηθούν στα 149 δισ. δολάρια το 2023, ενισχυμένες κατά 3% σε σχέση με την περασμένη χρονιά.Το κόστος της παραγόμενης ενέργειας από ΑΠΕ είναι το χαμηλότερο από κάθε άλλη συμβατική πηγή ενέργειας. Η ενεργειακή κρίση ανέδειξε την αδήριτη ανάγκη για χαμηλό κόστος ενέργειας και δρα ως ευκαιρία για ταχύτερη ανάπτυξη των ΑΠΕ.
Γιατί οι ΑΠΕ είναι μονόδρομος
Στις μέρες μας, η ανάπτυξη των ΑΠΕ δεν απαιτεί επιδοτήσεις και οικονομικές ενισχύσεις, έχει καταστεί πρώτη προτεραιότητα θεσμικά από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με την πρόκληση πλέον να είναι η ταχύτερη αδειοδότηση, εκεί όπου τα βήματα είναι σημαντικά με περιθώρια ωστόσο για περαιτέρω βελτίωση.Είναι η ώρα να ενισχυθεί περαιτέρω η αγορά των ΑΠΕ, το ρυθμιστικό πλαίσιο να επιταχύνει τις εν λόγω επενδύσεις και να διαμορφωθεί ένας καθαρός οδικός χάρτης με διευκόλυνση των διαδικασιών αδειοδότησης νέων έργων καθαρής ενέργειας.
Επιπροσθέτως, σημαντικός κρίνεται ο ρόλος που αναμένεται να διαδραματίσει το υδρογόνο και τα συνθετικά καύσιμα, αξιολογούμενες ωστόσο ως εναλλακτικές επιλογές έναντι των ορυκτών καυσίμων, κυρίως, σε έναν μακροπρόθεσμο χρονικό ορίζοντα.
Η γεωστρατηγική διάσταση της ενέργειας είναι πιο κρίσιμη από ποτέ άλλοτε στην σύγχρονη παγκόσμια ιστορία με πολυδιάστατες επιπτώσεις τόσο στις εθνικές οικονομίες όσο και στους πολίτες.
Σε κοινωνικό επίπεδο, αίσθηση προκαλούν τα αποτελέσματα έρευνας που δημοσιεύτηκε στις αρχές του χειμώνα στο περιοδικό Economist, που καταλήγουν ότι, στην διάρκεια ενός κανονικού χειμώνα, μια αύξηση των πραγματικών τιμών ενέργειας κατά 10% συνδέεται με μια αύξηση των θανάτων κατά 0,6%, δηλαδή πάνω από 100.000 επιπλέον θανάτους ηλικιωμένων σε όλη την Ευρώπη.
Μεγάλη πρόκληση της ενεργειακής μετάβασης αποτελεί, επίσης, η διαθεσιμότητα πρώτων υλών και γι’ αυτό η Ευρώπη επιχειρεί να θωρακιστεί κατάλληλα μέσα από την σύναψη κεντρικών διακρατικών συμφωνιών με χώρες παραγωγούς «πράσινων» πρώτων υλών, συμπεριλαμβανομένου μεταξύ άλλων του λιθίου για την ευρεία παραγωγή μπαταριών.
Αναγκαία η απάντηση της Ευρώπης
Στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού, η νομοθετική πρωτοβουλία Inflation Reduction Act (IRA) του Προέδρου των ΗΠΑ Joe Biden, που ψηφίστηκε τον Αύγουστο του 2022 και τέθηκε σε ισχύ στις αρχές του τρέχοντος έτους, αποτελεί μια αποφασιστική νομοθετική δράση που στοχεύει στην ανοικοδόμηση μιας οικονομίας καθαρής ενέργειας, στην αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης και στην ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας. Τον συγκεκριμένο νόμο συνοδεύει πακέτο συνολικής στήριξης ύψους 369 δις δολαρίων σε φορολογικά κίνητρα και επιδοτήσεις για πράσινες τεχνολογίες, με την αναμενόμενη συμβολή του στην αύξηση του ΑΠΕ των ΗΠΑ να διαμορφώνεται στο επίπεδο του 1% το 2030.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση καλείται να δώσει την δική της ηχηρή απάντηση στις επιπτώσεις που ενδέχεται να επιφέρει ο IRA στην Ευρωπαϊκή οικονομία και να διατηρήσει την Γηραιά Ήπειρο στην αιχμή της καινοτομίας και ανάπτυξης στους τομείς της ψηφιακής και πράσινης μετάβασης.
Η εθνική στρατηγική
Σε εθνικό επίπεδο, η ενεργειακή μετάβαση είναι ψηλά στην ατζέντα των εφαρμοζόμενων πολιτικών. Στα μέσα του Ιανουαρίου, παρουσιάστηκαν οι στόχοι του αναθεωρημένου Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ).
Η ανάπτυξη των φωτοβολταϊκών συστημάτων θα διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο σε όρους ισχύος ΑΠΕ, με τον στόχο που προδιαγράφηκε να είναι στα 14,1 GW μέχρι το 2030, διπλασιάζοντας σχεδόν την αρχική στοχοθεσία του τρέχοντος ΕΣΕΚ. Οι θετικές προοπτικές του κλάδου αναμένεται να ενισχυθούν δεδομένης και της αποκατάστασης στην προμήθεια φωτοβολταϊκών πανέλων και λοιπού εξοπλισμού. Με στόχο την ταχύτερη ανάπτυξη των ΑΠΕ και την αποδοτικότερη διαχείριση του ηλεκτρικού χώρου των δικτύων κρίθηκε απαραίτητη η ενσωμάτωση έως το τέλος της δεκαετίας σημαντικά περισσότερων συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας.
Συγκεκριμένα, ο νέος στόχος για μονάδες αποθήκευσης με συσσωρευτές (μπαταρίες) είναι της τάξεως των 5,6 GW και για μονάδες αντλησιοταμίευσης 2,5 GW το 2030. Η αξία και το έντονο επενδυτικό ενδιαφέρον στην αποθήκευση ενέργειας καταδεικνύεται και από το γεγονός ότι η ΡΑΕ έχει εγκρίνει, μέχρι και τις αρχές Ιανουαρίου, αιτήσεις για έργα αποθήκευσης συνολικής ισχύος άνω των 19 GW.
Στο αναθεωρημένο ΕΣΕΚ, ενισχύθηκε και ο στόχος σε αναγκαία υπεράκτια αιολική ισχύ που φτάνει τα 2,7 GW μέχρι το 2030, αναδεικνύοντας την σημαντική προστιθέμενη αξία που αναμένεται να παράσχει η εν λόγω τεχνολογία τόσο σε επίπεδο ενεργειακού συστήματος όσο και συνολικά σε επίπεδο εθνικής οικονομίας.
Η ΔΕΗ Ανανεώσιμες ηγείται της ενεργειακής μετάβασης στην Ελλάδα και, παρά τις δυσμενείς συνθήκες που δημιούργησε ο πόλεμος στην Ουκρανία, εφαρμόζει ένα αξιοσημείωτο πρόγραμμα ανάπτυξης στις ΑΠΕ. Ήδη έχουμε εγκαταστημένα έργα ΑΠΕ ισχύος άνω των 600 MW και ένα χαρτοφυλάκιο ώριμων αδειοδοτικά έργων ΑΠΕ συνολικής ισχύος άνω των 4 GW. Η ΔΕΗ Ανανεώσιμες διαθέτει ένα από τα πιο φιλόδοξα προγράμματα ανάπτυξης ΑΠΕ στην Ευρώπη με στόχο τα 5 GW εντός της επόμενης πενταετίας και τα 10 GW στο τέλος της τρέχουσας δεκαετίας.
*Ο Κωνσταντίνος Μαύρος είναι ο διευθύνων σύμβουλος της ΔΕΗ Ανανεώσιμες
www.worldenergynews.gr
