Η πολεμική σύγκρουση στην Ουκρανία, όπως κάθε σύγκρουση, προκάλεσε σημαντικές επιπτώσεις σε πολλούς τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας, συμπεριλαμβανομένου και του τομέα της ενέργειας.
Ήδη τον Μάιο 2022, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο σχέδιο RePowerEU επισημαίνει ότι ο βασικότερος τρόπος απεξάρτησής μας από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα είναι η επίσπευση της πράσινης μετάβασης, η οποία, μεταξύ των άλλων θετικών, θα επιτρέψει στην Ευρώπη να στηριχθεί στο μέγιστο βαθμό σε εγχώριες πηγές και όχι σε εισαγόμενα καύσιμα και να αποκτήσει ένα πιο ανθεκτικό ενεργειακό σύστημα απέναντι σε μελλοντικές κρίσεις. Πέραν της εξοικονόμησης ενέργειας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έδωσε έμφαση στην αύξηση του στόχου για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας από το 40% στο 45 % έως το 2030 και στην επιτάχυνση της διείσδυσης του υδρογόνου στο ενεργειακό μίγμα.
Άλλωστε, το νέο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα του 2023 προσβλέπει στην ανάπτυξη των ΑΠΕ σε όλους τους τομείς, ώστε οι ΑΠΕ να αποτελέσουν το βασικό πυλώνα της Πράσινης Μετάβασης μέσω της απευθείας χρήσης τους για παραγωγή ενέργειας και έμμεσα για παραγωγή πράσινου υδρογόνου και κλιματικά ουδέτερων καυσίμων. Συγκεκριμένα, ο στόχος που τίθεται από το ΕΣΕΚ για τις ΑΠΕ ως μερίδιο στο σύνολο της ακαθάριστης ενεργειακής κατανάλωσης για το 2030, είναι 44%, σημαντικά υψηλότερος από το προηγούμενο ΕΣΕΚ που έθετε στόχο στο 35%. Ο συνολικός στόχος για τις ΑΠΕ εξειδικεύεται κατά τομέα, για τους οποίους προσδιορίζονται επί μέρους δεσμευτικοί στόχοι.
Προτεραιότητα δίνεται στον ενεργειακό μετασχηματισμό στον τομέα της ηλεκτροπαραγωγής για τον οποίο ο στόχος είναι το μερίδιο συμμετοχής των ΑΠΕ στην ακαθάριστη κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας να υπερβεί το 79% το 2030 και να πλησιάζει το 95% από το 2035 και εντεύθεν. Με τον τρόπο αυτό η ηλεκτρική ενέργεια θα γίνει γρήγορα σχεδόν μηδενικού ανθρακικού αποτυπώματος και θα διαδραματίσει τον κεντρικό της ρόλο στην πράσινη μετάβαση μέσω άμεσης χρήσης στην κατανάλωση και έμμεσης χρήσης της για την παραγωγή πράσινου υδρογόνου και κλιματικά ουδέτερων καυσίμων. Ο στόχος για την ηλεκτροπαραγωγή είναι σημαντικά υψηλότερος από το προηγούμενο ΕΣΕΚ, που ήταν 61%.
Οι στόχοι αυτοί είναι εξαιρετικά φιλόδοξοι γι’ αυτό άλλωστε η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας δήλωσε πρόσφατα πως χρειάζεται μία πράσινη μετάβαση πιο αποτελεσματική υπογραμμίζοντας πως απαιτείται ανασχεδιασμός, ζήτημα που αυτή τη στιγμή βρίσκεται σε εξέλιξη.
Το ουσιαστικότερο βήμα προς την Πράσινη Μετάβαση και την κλιματική ουδετερότητα είναι η μεγιστοποίηση της διείσδυσης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας. Η εγκατάσταση αιολικών και φωτοβολταϊκών σταθμών μπορεί να καλύψει μεγάλο μέρος της ενεργειακής ζήτησης της χώρας μας με καθαρή ενέργεια. Ήδη το 2023 καταγράφτηκε ιστορικό υψηλό καθώς το 48% της ετήσιας παραγωγής προήλθε από τις ΑΠΕ και μάλιστα πάνω από 120 ώρες το ποσοστό κάλυψης της ζήτησης ήταν 100% από τις ΑΠΕ.
Ως Ρυθμιστική Αρχή έχουμε απλοποιήσει και έχουμε επιταχύνει τη διαδικασία αδειοδότησης των ΑΠΕ μέσω του ψηφιακού μετασχηματισμού του Μητρώου, ενώ από τον Οκτώβριο του 2023 είναι πλέον δυνατή και η ηλεκτρονική καταχώρηση αιτήσεων αποθήκευσης. Για να καταστεί αποτελεσματικότερη η διαχείριση της παραγωγής από ΑΠΕ και εφικτή η μεγάλη διείσδυση των ΑΠΕ απαιτείται η άμεση ανάπτυξη ευέλικτων συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας που ενισχύει την διείσδυση. Ήδη η Αρχή ολοκλήρωσε με απόλυτη επιτυχία το δεύτερο Διαγωνισμό Μονάδων Αποθήκευσης με σημαντικά χαμηλές τιμές - μεσοσταθμική τιμή 47.680,36 €/MW/έτος, μειωμένη κατά 58% σε σχέση με την τιμή εκκίνησης - προς όφελος των καταναλωτών και της εθνικής οικονομίας.
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία μας (Μάρτιος 2024), έχουν εκδοθεί περίπου 5.692 Βεβαιώσεις Παραγωγού για έργα ΑΠΕ συνολικής ισχύος 97GW (Πίνακας 1) και περίπου 46,2GW άδειες έργων Αποθήκευσης (Πίνακας 2) καθώς επίσης και 12GW έργων ΑΠΕ με Αποθήκευση (Πίνακας 3).
Ωστόσο, έχει ήδη διαφανεί ότι δεν αρκεί η εγκατάσταση ΑΠΕ. Στην Ελλάδα η εγχώρια ζήτηση δεν μπορεί πλέον να απορροφήσει την παραγωγή των ΑΠΕ σε περιόδους χαμηλού φορτίου και γίνονται περικοπές. Η λύση των εξαγωγών απαιτεί εκτεταμένες διεθνείς διασυνδέσεις - ιδιαίτερα κοστοβόρες - αλλά πρωτίστως ενίσχυση του εσωτερικού μας συστήματος που είναι ήδη σε αρκετές περιοχές κορεσμένο, προκειμένου να είναι δυνατή η ροή της ενέργειας προς τα έξω. Σε κάθε περίπτωση, περαιτέρω ανάπτυξη των ΑΠΕ χωρίς την κατάλληλη ανάπτυξη των δικτύων θα επιτείνει το πρόβλημα των περικοπών, όχι μόνο λόγω χαμηλής ζήτηση αλλά και λόγω συμφόρησης του εσωτερικού δικτύου. Η ανάπτυξη των δικτύων – και ιδίως η ανάπτυξή τους με τρόπο οργανωμένο – είναι το βασικό θέμα που πρέπει να μας απασχολήσει στο αμέσως επόμενο διάστημα.
Όσον αφορά στο υδρογόνο, θα απαιτήσει και αυτό προσεκτικό σχεδιασμό και νέες υποδομές. Είναι πολύ πιθανό ότι για μεγάλο χρονικό διάστημα θα έχουμε ταυτόχρονα και gas-to-power, ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται από φυσικό αέριο, και power-to-gas, electrolysers που χρησιμοποιούν ηλεκτρική ενέργεια από ΑΠΕ για την παραγωγή υδρογόνου και είτε το χρησιμοποιούν ως καθαρό καύσιμο είτε το χρησιμοποιούν ως μακροπρόθεσμη και μεγάλης κλίμακας αποθήκη ενέργειας για μετατροπή σε ηλεκτρική ενέργεια όταν απαιτείται, συμβάλλοντας στη βελτίωση της ευελιξίας όλων των ενεργειακών συστημάτων.
Λόγω του υδρογόνου, η ολοκλήρωση των ενεργειακών συστημάτων, ο συντονισμένος σχεδιασμός και λειτουργία του ενεργειακού συστήματος στο σύνολό του - ηλεκτρική ενέργεια, φυσικό αέριο και υδρογόνο - είναι πλέον απαραίτητος και ο μόνος τρόπος για μια αποτελεσματική και οικονομικά προσιτή απαλλαγή από τον άνθρακα.
Ο ρόλος του Ρυθμιστή είναι κομβικός σε όλα αυτά. Έχουμε πολλή δουλειά και προσβλέπουμε στην ενίσχυση της ΡΑΑΕΥ για να ανταπεξέλθουμε.
www.worldenergynews.gr
