Μείωση των κρατικών παρεμβάσεων στήριξης των μονάδων παραγωγής μέσω μηχανισμών διασφάλισης επάρκειας
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έδωσε στη δημοσιότητα προτάσεις για μια νέα μεταρρύθμιση στο ευρωπαϊκό ενεργειακό σύστημα με στόχο τη μετάβαση σε μια αγορά καθαρής ενέργειας, με τις καλύτερες δυνατές τιμές για τους καταναλωτές.
Οι νέοι κανόνες θα δώσουν τη δυνατότητα στο ενεργειακό σύστημα της Ευρώπης να προετοιμαστεί για την αύξηση του μεριδίου των ΑΠΕ καθώς έως το 2030 το ήμισυ των ενεργειακών αναγκών της Ευρώπης θα καλύπτεται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας έναντι του 29% που ήταν το 2014.
Όπως επισημαίνεται στη σχετική ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής οι σημερινοί κανόνες της αγοράς ενέργειας, είχαν σχεδιαστεί για να καλύψουν τις ανάγκες των ενεργειακών συστημάτων του χθες που χαρακτηρίζονταν από κεντρικά συστήματα παραγωγής ενέργειας μες καύση ορυκτών καυσίμων και η συμμετοχή των καταναλωτών στο σύστημα ήταν ελάχιστη.
Οι νέοι κανόνες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής καθορίζουν τις γενικές αρχές και τις τεχνικές λεπτομέρειες λειτουργίας των δημοσίων αρχών αλλά και των άλλων συμμετεχόντων στην αγορά ενέργειας και προσδιορίζει τα δικαιώματα και τις ευθύνες των διαφορετικών ενεργειακών φορέων.
Όπως επισημαίνεται με μια σειρά από προηγούμενες νομοθετικές ρυθμίσεις, έχουν υπάρξει ήδη σημαντικές βελτιώσεις στις χονδρικές αγορές ενέργειας, καθώς ο ανταγωνισμός έχει αυξηθεί και οι ροές ηλεκτρικής ενέργειας σε διασυνοριακό επίπεδο έχουν αυξηθεί.
Ωστόσο, οι αγορές δεν είναι καλά προσαρμοσμένες για να ενσωματώσουν μεγάλα μερίδια ΑΠΕ ενώ πολλές χώρες της ΕΕ εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν το ζήτημα της ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασμού μόνο σε εθνικό επίπεδο.
Σε ότι αφορά τις αγορές λιανικής έχει έρθει η ώρα της συμμετοχής των καταναλωτών.
Η πρόοδος στις τεχνολογίες της πληροφορικής και των ΑΠΕ επιτρέπει στους καταναλωτές να ελέγχουν καλύτερα την ενεργειακή τους κατανάλωση και να παράγουν τη δική τους ενέργεια από ΑΠΕ, δημιουργώντας νέες ευκαιρίες για εξοικονόμηση πόρων.
Εξάλλου οι ολοκληρωμένες αγορές απαιτούν από τις χώρες της ΕΕ να συνεργαστούν πιο στενά, για την πρόληψη και τη διαχείριση κρίσεων.
Μέχρι τώρα, τα μέτρα αντιμετώπισης κρίσεων συχνά λαμβάνονται σε εθνικό επίπεδο και αυτό μπορεί να υπονομεύσει τη λειτουργία της αγοράς, να δημιουργήσει κινδύνους για άλλους και να αυξήσει το κόστος της ενέργειας.
Έτσι στις αγορές χονδρικής, οι νέοι κανόνες προβλέπουν:
Σταδιακή κατάργηση των διακρίσεων ώστε να καταστεί δυνατή η λειτουργία της αγορά ηλεκτρικής ενέργειας με ίσους όρους ανταγωνισμού για όλες τις τεχνολογίες παραγωγής, και όλες τις ενεργειακές εταιρίες οι οποίες θα έχουν τις ίδιες υποχρεώσεις για τη διασφάλιση της ισορροπίας του δικτύου.
Επίσης λαμβάνονται μέτρα για την πραγματοποίηση επενδύσεων αποτροπής φαινομένων συμφόρησης του δικτύου και καλύτερης αξιοποίησης των υφιστάμενων δικτύων.
Επιπλέον, βραχυπρόθεσμα οι αγορές θα πρέπει να γίνουν πιο ευέλικτες για να ανταποκρίνονται στην αύξηση της εισροής ενέργειας από ΑΠΕ, αλλά και στις αποφάσεις των καταναλωτών.
Συνολικά, η βελτίωση της αγοράς θα δημιουργήσει ένα καλύτερο επενδυτικό κλίμα, μειώνοντας την ανάγκη για κρατικές παρεμβάσεις στήριξης των επενδύσεων, όπως οι μηχανισμοί αμοιβής της επάρκειας.
Οι λιανικές τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας επίσης θα βασίζονται όλο και περισσότερο στην αγορά.
Ωστόσο, θα εξακολουθήσουν να επιτρέπονται τα κοινωνικά τιμολόγια που πληρούν ορισμένες προϋποθέσεις, καθώς και η ρύθμιση των τιμών σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης.
Οι καταναλωτές θα επωφεληθούν επίσης από σαφέστερη παρουσιάση των χρεώσεων από τους προμηθευτές οι οποίοι θα πρέπει να εμφανίζουν σε περίοπτη θέση τις βασικές πληροφορίες για κάθε λογαριασμό ενέργειας.
Τέλος, οι επιβαρύνσεις για αλλαγή προμηθευτή θα πρέπει να εξαλειφθούν για να επιτραπεί μεγαλύτερη δυνατότητα επιλογών για τους καταναλωτές.
Οι εθνικές κυβερνήσεις θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι καταναλωτές μπορούν να παράγουν και να αποθηκεύουν ή καταναλώνουν το δικό τους ηλεκτρικό ρεύμα ή να το πωλούν στο δίκτυο.
Η ενεργειακή φτώχεια θα μετράται σε εθνικό επίπεδο και οι βασικές αιτίες της θα αντιμετωπίζονται με μέτρα ενεργειακής απόδοσης.
Αντιμετώπιση κρίσεων
Σχετικά με την πρόληψη και τη διαχείριση των καταστάσεων κρίσης, οι νέοι κανόνες θα καθορίσουν κοινές μεθόδους για τον εντοπισμό και την αξιολόγηση των κινδύνων.
Όλες οι χώρες της ΕΕ θα πρέπει να καταρτίσουν σχέδια αντιμετώπισης κινδύνου σε περιφερειακό επίπεδο.
Θα διαμορφωθεί ένα «εγχειρίδιο κανόνων έκτακτης ανάγκης», το οποίο θα προβλέπει ότι οι χώρες της ΕΕ να ενημερώνονται αμοιβαία για τις επερχόμενες καταστάσεις κρίσης, ώστε να κρατούν τις αγορές ανοιχτές και να συνεργάζονται μεταξύ τους με πνεύμα αλληλεγγύης και στόχο να διασφαλίζεται ότι η ηλεκτρική ενέργεια θα πηγαίνει εκεί όπου είναι περισσότερο απαραίτητη.
Οι νέοι κανόνες θα δώσουν τη δυνατότητα στο ενεργειακό σύστημα της Ευρώπης να προετοιμαστεί για την αύξηση του μεριδίου των ΑΠΕ καθώς έως το 2030 το ήμισυ των ενεργειακών αναγκών της Ευρώπης θα καλύπτεται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας έναντι του 29% που ήταν το 2014.
Όπως επισημαίνεται στη σχετική ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής οι σημερινοί κανόνες της αγοράς ενέργειας, είχαν σχεδιαστεί για να καλύψουν τις ανάγκες των ενεργειακών συστημάτων του χθες που χαρακτηρίζονταν από κεντρικά συστήματα παραγωγής ενέργειας μες καύση ορυκτών καυσίμων και η συμμετοχή των καταναλωτών στο σύστημα ήταν ελάχιστη.
Οι νέοι κανόνες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής καθορίζουν τις γενικές αρχές και τις τεχνικές λεπτομέρειες λειτουργίας των δημοσίων αρχών αλλά και των άλλων συμμετεχόντων στην αγορά ενέργειας και προσδιορίζει τα δικαιώματα και τις ευθύνες των διαφορετικών ενεργειακών φορέων.
Όπως επισημαίνεται με μια σειρά από προηγούμενες νομοθετικές ρυθμίσεις, έχουν υπάρξει ήδη σημαντικές βελτιώσεις στις χονδρικές αγορές ενέργειας, καθώς ο ανταγωνισμός έχει αυξηθεί και οι ροές ηλεκτρικής ενέργειας σε διασυνοριακό επίπεδο έχουν αυξηθεί.
Ωστόσο, οι αγορές δεν είναι καλά προσαρμοσμένες για να ενσωματώσουν μεγάλα μερίδια ΑΠΕ ενώ πολλές χώρες της ΕΕ εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν το ζήτημα της ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασμού μόνο σε εθνικό επίπεδο.
Σε ότι αφορά τις αγορές λιανικής έχει έρθει η ώρα της συμμετοχής των καταναλωτών.
Η πρόοδος στις τεχνολογίες της πληροφορικής και των ΑΠΕ επιτρέπει στους καταναλωτές να ελέγχουν καλύτερα την ενεργειακή τους κατανάλωση και να παράγουν τη δική τους ενέργεια από ΑΠΕ, δημιουργώντας νέες ευκαιρίες για εξοικονόμηση πόρων.
Εξάλλου οι ολοκληρωμένες αγορές απαιτούν από τις χώρες της ΕΕ να συνεργαστούν πιο στενά, για την πρόληψη και τη διαχείριση κρίσεων.
Μέχρι τώρα, τα μέτρα αντιμετώπισης κρίσεων συχνά λαμβάνονται σε εθνικό επίπεδο και αυτό μπορεί να υπονομεύσει τη λειτουργία της αγοράς, να δημιουργήσει κινδύνους για άλλους και να αυξήσει το κόστος της ενέργειας.
Έτσι στις αγορές χονδρικής, οι νέοι κανόνες προβλέπουν:
Σταδιακή κατάργηση των διακρίσεων ώστε να καταστεί δυνατή η λειτουργία της αγορά ηλεκτρικής ενέργειας με ίσους όρους ανταγωνισμού για όλες τις τεχνολογίες παραγωγής, και όλες τις ενεργειακές εταιρίες οι οποίες θα έχουν τις ίδιες υποχρεώσεις για τη διασφάλιση της ισορροπίας του δικτύου.
Επίσης λαμβάνονται μέτρα για την πραγματοποίηση επενδύσεων αποτροπής φαινομένων συμφόρησης του δικτύου και καλύτερης αξιοποίησης των υφιστάμενων δικτύων.
Επιπλέον, βραχυπρόθεσμα οι αγορές θα πρέπει να γίνουν πιο ευέλικτες για να ανταποκρίνονται στην αύξηση της εισροής ενέργειας από ΑΠΕ, αλλά και στις αποφάσεις των καταναλωτών.
Συνολικά, η βελτίωση της αγοράς θα δημιουργήσει ένα καλύτερο επενδυτικό κλίμα, μειώνοντας την ανάγκη για κρατικές παρεμβάσεις στήριξης των επενδύσεων, όπως οι μηχανισμοί αμοιβής της επάρκειας.
Οι λιανικές τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας επίσης θα βασίζονται όλο και περισσότερο στην αγορά.
Ωστόσο, θα εξακολουθήσουν να επιτρέπονται τα κοινωνικά τιμολόγια που πληρούν ορισμένες προϋποθέσεις, καθώς και η ρύθμιση των τιμών σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης.
Οι καταναλωτές θα επωφεληθούν επίσης από σαφέστερη παρουσιάση των χρεώσεων από τους προμηθευτές οι οποίοι θα πρέπει να εμφανίζουν σε περίοπτη θέση τις βασικές πληροφορίες για κάθε λογαριασμό ενέργειας.
Τέλος, οι επιβαρύνσεις για αλλαγή προμηθευτή θα πρέπει να εξαλειφθούν για να επιτραπεί μεγαλύτερη δυνατότητα επιλογών για τους καταναλωτές.
Οι εθνικές κυβερνήσεις θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι καταναλωτές μπορούν να παράγουν και να αποθηκεύουν ή καταναλώνουν το δικό τους ηλεκτρικό ρεύμα ή να το πωλούν στο δίκτυο.
Η ενεργειακή φτώχεια θα μετράται σε εθνικό επίπεδο και οι βασικές αιτίες της θα αντιμετωπίζονται με μέτρα ενεργειακής απόδοσης.
Αντιμετώπιση κρίσεων
Σχετικά με την πρόληψη και τη διαχείριση των καταστάσεων κρίσης, οι νέοι κανόνες θα καθορίσουν κοινές μεθόδους για τον εντοπισμό και την αξιολόγηση των κινδύνων.
Όλες οι χώρες της ΕΕ θα πρέπει να καταρτίσουν σχέδια αντιμετώπισης κινδύνου σε περιφερειακό επίπεδο.
Θα διαμορφωθεί ένα «εγχειρίδιο κανόνων έκτακτης ανάγκης», το οποίο θα προβλέπει ότι οι χώρες της ΕΕ να ενημερώνονται αμοιβαία για τις επερχόμενες καταστάσεις κρίσης, ώστε να κρατούν τις αγορές ανοιχτές και να συνεργάζονται μεταξύ τους με πνεύμα αλληλεγγύης και στόχο να διασφαλίζεται ότι η ηλεκτρική ενέργεια θα πηγαίνει εκεί όπου είναι περισσότερο απαραίτητη.
