Με μοναδική εκκρεμότητα την αποστολή του επενδυτικού σχεδίου για την απανθρακοποίηση των νησιών στην Κομισιόν, η σύνταξη του οποίου έχει σχεδόν ολοκληρωθεί, προχωρά το σχέδιο μετάβασης της νησιωτικής χώρας σε μια ουδέτερη οικονομία άνθρακα. Η έγκριση από τις Βρυξέλλες, όπως αναφέρει παράγοντας του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, θα ξεκλειδώσει τον «κουμπαρά» του 1,5 δισ. ευρώ που δικαιούνται η Ελλάδα. Το κονδύλι θα προέλθει από τη δημοπράτηση 25 εκατομμυρίων αδιάθετων δικαιωμάτων εκπομπών ρύπων των οποίων η τιμή το τελευταίο δίμηνο έχει εκτοξευτεί φτάνοντας και -πολλές ημέρες- ξεπερνώντας τα 60 ευρώ ανά τόνο. Τα ποσά θα συγκεντρωθούν στο «Ταμείο Απανθρακοποίησης των Νησιών».
Την έγκριση της Επιτροπής θα ακολουθήσουν προσκλήσεις για έργα και δράσεις στα μη διασυνδεδεμένα μικρά νησιά της χώρας. Ένα σημαντικό ποσοστό των κονδυλίων , περίπου 450 εκατ. ευρώ, θα καλύψουν δαπάνες των Διαχειριστών των δικτύων (ΑΔΜΗΕ, ΔΕΔΔΗΕ) για τις αναγκαίες ηλεκτρικές διασυνδέσεις των νησιών, προκειμένου να σταματήσει η λειτουργία των ρυπογόνων πετρελαϊκών μονάδων ηλεκτροπαραγωγής της ΔΕΗ.
Παράλληλα, προγράμματα τύπου «Εξοικονομώ» θα προσαρμοστούν στις ιδιαιτερότητες των νησιών και θα αφορούν όχι μόνο νοικοκυριά αλλά και τουριστικές μονάδες. Επίσης, θα δημιουργηθούν και ξεχωριστά …μοντέλα του «Κινούμαι Ηλεκτρικά».
Κομμάτι από την πίτα του 1,5 δισ. ευρώ του «Ταμείο Απανθρακοποίησης των Νησιών», που υπολογίζεται περίπου στα 200 εκατ. ευρώ, θα στηρίξει και την πρωτοβουλία των GR-eco-islands στην οποία έχουν ενταχθεί περίπου 40 νησιά του Αιγαίου με στόχο να πρασινίσουν. Για τη συγκεκριμένη πρωτοβουλία θα κινητοποιηθούν πόροι από κάθε δυνατή πηγή χρηματοδότησης όπως από τις δράσεις του ΕΣΠΑ 2021-2027, τους Πυλώνες 2 και 3 του Μηχανισμού Δίκαιης Μετάβασης, το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης. Πρώτο παράδειγμα θα αποτελέσει το νησί της Χάλκης, το οποίο επισκέφθηκε την περασμένη Παρασκευή ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης.
Τέσσερεις Πυλώνες
Η πρωτοβουλία στοχεύει στην υλοποίηση παρεμβάσεων σε ευρύ φάσμα τομέων. Οι βασικοί τομείς παρέμβασης αφορούν στους 4 παρακάτω πυλώνες:
- Στον τομέα της Ενέργειας, ο βασικός στόχος είναι η επίτευξη Ενεργειακής και Κλιματικής Ουδετερότητας. Αυτή θα επιτευχθεί με τη μέγιστη αξιοποίηση των Ανανεώσιμων Πηγών, μέσω υβριδικών συστημάτων ηλεκτροπαραγωγής, αποθήκευσης ενέργειας, παραγωγή υδρογόνου, την αύξηση της ενεργειακής εξοικονόμησης στον κτιριακό τομέα αλλά και σε όλους τους τομείς δραστηριότητας όπως είναι ο τουριστικός κ.α. Στον ίδιο άξονα, αποτελεί προτεραιότητα ο εξηλεκτρισμός στις Μεταφορές, συμπεριλαμβανομένων των οδικών και θαλάσσιων μεταφορών, κάτι που συνοδεύεται από την ανάγκη ανάπτυξης των απαραίτητων υποδομών εναλλακτικών καυσίμων.
- Στο τομέα της συνδεσιμότητας των νησιών, και σε άμεση σχέση με τα παραπάνω, είναι πολύ σημαντική η ανάπτυξη νέων και ο εκσυγχρονισμός υφιστάμενων λιμενικών και άλλων υποδομών, αλλά και ο εκσυγχρονισμός του στόλου του ακτοπλοϊκού δικτύου που εξυπηρετούν ενδονησιωτικά.
- Στον τομέα της κυκλικής οικονομίας εντάσσονται τα θέματα διαχείρισης στερεών και υγρών αποβλήτων, και ο τομέας της διαχείρισης των υδάτινων πόρων, όπου ζητούμενο είναι η διασφάλιση καθολικής πρόσβασης σε επαρκές και καλής ποιότητας νερό, συμπεριλαμβανόμενης της ανάπτυξης φιλικών προς το περιβάλλον λύσεων αφαλάτωσης.
- Στον Τομέα του Τουρισμού οι παρεμβάσεις αναμένεται να έχουν συμπληρωματικό και αθροιστικό χαρακτήρα. Τόσο οι παρεμβάσεις για πράσινη ενέργεια και βελτίωση ενεργειακής απόδοσης, όσο και οι παρεμβάσεις στην βιώσιμη κινητικότητα, αναμένεται να μεταβάλλουν την εικόνα των νησιών, προσδίδοντάς του ένα «πράσινο» profile και ενισχύοντας έτσι την ελκυστικότητά τους προς αυτούς που θέλουν να τα επισκεφτούν.
Εθνική πρωτοβουλία GR-ecoislands
Η πρωτοβουλία των GR-ecoislands αποσκοπεί στη μετατροπή των ελληνικών νησιών σε διεθνή πρότυπα πράσινης και βιώσιμης ανάπτυξης και εστίες καινοτομίας, μέσα από δράσεις όπως είναι η αυξημένη χρήση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, η δημιουργία ψηφιακών υποδομών, η προώθηση της ενεργειακής απόδοσης, η βιώσιμη διαχείριση των αποβλήτων και των υδάτων, ο εξηλεκτρισμός των μεταφορών, ο πράσινος μετασχηματισμός της γεωργίας και του τουρισμού και η ανάπτυξη των λιμενικών και άλλων υποδομών, μέσω στοχευμένων παρεμβάσεων και προσαρμοσμένων προγραμμάτων του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας και των συναρμόδιων υπουργείων, υπό την «ομπρέλα» του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα.
Ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κώστας Σκρέκας, στην ομιλία του, ανέφερε: «Από εδώ, από τη Χάλκη, ξεκινάει σήμερα μια νέα εποχή για τα τόσο όμορφα ελληνικά νησιά μας, αλλά ταυτόχρονα τόσο ευαίσθητα και εκτεθειμένα στην κλιματική κρίση. Με τη στρατηγική πρωτοβουλία των GR-ecoislands προχωράμε ένα βήμα πιο πέρα, αποσκοπώντας να μετατρέψουμε τη μεγάλη παγκόσμια πρόκληση της κλιματικής αλλαγής σε ευκαιρία για τη χώρα μας. Και τα νησιά μας σε παγκόσμιες κοιτίδες πράσινης οικονομίας, ενεργειακής αυτάρκειας, ψηφιακών καινοτομιών και βιώσιμης κινητικότητας. Με πράσινες επενδύσεις που ξεπερνούν το 1,5 δισ. ευρώ, από το νέο Ταμείο Απανθρακοποίησης και το νέο ΕΣΠΑ, και με προτεραιότητα, σε πρώτη φάση, στα μικρότερα, μη διασυνδεμένα και απομακρυσμένα νησιά μας. Προχωρούμε στις ηλεκτρικές διασυνδέσεις, στα υβριδικά συστήματα παραγωγής και αποθήκευσης πράσινης ενέργειας με μπαταρίες, σε ένα ολοκληρωμένο θεσμικό πλαίσιο για την κυκλική οικονομία και τη διαχείριση των αποβλήτων. Τα πράσινα ξενοδοχεία, το coldironing, ο ενεργειακός μετασχηματισμός δηλαδή των λιμανιών, η προώθηση της ηλεκτροκίνησης όχι μόνο στις χερσαίες αλλά και στις θαλάσσιες μεταφορές και η προστασία της βιοποικιλότητας τόσο του θαλάσσιου, όσο και του χερσαίου περιβάλλοντος, είναι τα θεμέλια πάνω στα οποία οικοδομούμε αυτήν τη σημαντική, περιβαλλοντική μεταρρύθμιση. Σήμερα είχαμε τη δυνατότητα να πάρουμε μια γεύση από το μέλλον. Ένα βιώσιμο μέλλον που για τους κατοίκους της Χάλκης είναι παρόν, είναι καθημερινότητά τους πια. Αυτό το μέλλον θέλουμε. Για αυτό το μέλλον θα παλέψουμε».
Κατά την παρουσίαση του έργου, η Γενική Γραμματέας Ενέργειας και Ορυκτών Πρώτων Υλών, Αλεξάνδρα Σδούκου, τόνισε: «Σήμερα, η Χάλκη γίνεται το πρώτο GR-eco island, δίνοντας υπόσταση στο όραμα της ελληνικής Κυβέρνησης για το «πρασίνισμα» των νησιών μας. Μέσω της εθνικής αυτής πρωτοβουλίας, τα ελληνικά νησιά θα γίνουν οι πρωτοπόροι της κλιματικής δράσης στην Ευρώπη, με προτεραιότητα τη μετάβαση στην ανανεώσιμη ενέργεια, στην κινητικότητα μηδενικών ρύπων και στην αειφόρο ανάπτυξη με τεχνολογίες αιχμής. Η ηλιακή ενέργεια θα καλύψει πλήρως τις ανάγκες των κατοίκων της Χάλκης, οι οποίοι θα συμμετέχουν, μέσω της Ενεργειακής Κοινότητας ChalkiON, τόσο στην παραγωγή, όσο και στην κατανάλωση φθηνής ενέργειας. Ο εκδημοκρατισμός της ενέργειας είναι ένα από τα εργαλεία μας για να θωρακίσουμε τις τοπικές κοινωνίες απέναντι στις μελλοντικές ενεργειακές κρίσεις».
Συμμαχία ελληνικών και γαλλικών εταιρειών
Το έργο πραγματοποιείται υπό την αιγίδα του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας και την ευγενική συμμετοχή της Γαλλικής Πρεσβείας στην Ελλάδα. Η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου ανέλαβε να υποστηρίξει τη διαδικασία αδειοδότησης, ενώ ο Δήμος Χάλκης ίδρυσε την Ενεργειακή Κοινότητα. Η ΔΕΗ κάλυψε το κόστος του εξοπλισμού για την κατασκευή του φωτοβολταϊκού σταθμού, εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα τη μεταφορά υλικών και φορτιστών στο λιμάνι της Χάλκης. Παράλληλα, εγκατέστησε τέσσερα συστήματα φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων ΔΕΗ blue στο νησί. Η Akuo Energy και η Omexom/Vinci Energies ήταν υπεύθυνες για την αδειοδότηση, την ανάπτυξη και την κατασκευή του φωτοβολταϊκού πάρκου, ενώ ανέλαβαν και τον «έξυπνο» δημόσιο και αρχιτεκτονικό φωτισμό στο δημαρχείο της πόλης και τον πύργο με το παλιό ρολόι του Δήμου Χάλκης. Η Citroën και η ALD Automotive προσέφεραν έξι ηλεκτρικά οχήματα στον Δήμο Χάλκης για την αναβάθμιση του στόλου της Αστυνομίας και του Λιμενικού. Από την πλευρά των ψηφιακών υποδομών, η Vodafone Ελλάδας ολοκλήρωσε την αναβάθμιση της συνδεσιμότητας του νησιού σε 5G, υλοποίησε την παροχή δημοσίου, δωρεάν wi-fi και παρέχει υπηρεσίες Internet of Things (IoT) στον δήμο. Παράλληλα, το Ίδρυμα Vodafone ενέταξε τη Χάλκη στο Πρόγραμμα Τηλεϊατρικής που υλοποιεί, ώστε οι κάτοικοι του νησιού να έχουν δωρεάν πρόσβαση σε υπηρεσίες ηλεκτρονικής υγείας, ενώ δημιούργησε και το πρότυπο STEM lab Generation Next ειδικά για το σχολείο της Χάλκης. Τέλος, ένα μεγάλο μέρος των τουριστικών θαλάσσιων μετακινήσεων θα πραγματοποιείται από ένα ηλεκτροκίνητο σκάφος, που αντλεί την ενέργεια του από τον ήλιο, χορηγία της Παπαστράτος. Το συνολικό ποσό της δωρεάς προς τους κατοίκους και τον Δήμο Χάλκης, στο πλαίσιο δράσεων Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης (ΕΚΕ), ανέρχεται σε 1,5 εκατ. ευρώ.
