Ο συνδυασμός ενός πολυάσχολου εκλογικού ημερολογίου, μιας διευρυνόμενης σύγκρουσης στη Μέση Ανατολή και του συνεχιζόμενου πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία, σημαίνει ότι η διασταύρωση γεωπολιτικής κι ενέργειας, θα είναι σε υψηλό επίπεδο και το 2024. Ο γεωπολιτικός ορίζοντας γίνεται όλο και πιο σκοτεινός, με τις σφοδρές συγκρούσεις στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή να δημιουργούν επιπλέον αβεβαιότητα για τις υπάρχουσες παγωμένες συγκρούσεις σε Βόρεια Κορέα, ΗΠΑ και Κίνα.
Σε ένα τόσο ασταθές περιβάλλον, με την παγκόσμια ειρήνη να απειλείται, η Ευρώπη πρέπει να κινηθεί μαθαίνοντας από τα λάθη του παρελθόντος, βαδίζοντας σε νέα στέρεα επίπεδα αποφάσεων, κυρίως αποφεύγοντας εξαρτήσεις που μπορούν να την φέρουν σε νέα αδιέξοδα.
Η Ευρώπη
Μετά την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, η Ευρώπη βιώσε τη χειρότερη ενεργειακή κρίση των τελευταίων δεκαετιών. Μια κρίση, που προκάλεσε εξαγωγή πλούτου 800 δισ. ευρώ εκτός Ε.Ε. Το δίδαγμα από αυτήν την κρίση είναι διπλό: Ότι τουλάχιστον για τα επόμενα 30 χρόνια, θα χρειαστούμε άφθονο φυσικό αέριο ως μεταβατικό καύσιμο και φυσικά πως ταυτόχρονα και παράλληλα, πρέπει να αναπτύξουμε όσο το δυνατόν περισσότερο την ευρωπαϊκή, εγχώρια παραγωγή φυσικού αερίου.
Να σημειώσω ότι η εγχώρια παραγωγή φυσικού αερίου στην Ευρώπη, ενώ το 2015, ήταν της τάξης των 145δισ. κυβ. μέτρων, το 2021, μειώθηκε στα 94δισ.κυβ. μέτρα δηλ. πτώση -34,9% και με τις πολιτικές που ακολουθεί, το 2030 αναμένεται να φτάσει στα μόλις 32 δισ.κυβ. μέτρα, όταν ο υπόλοιπος πλανήτης αυξάνει την παραγωγή φυσικού αερίου και όταν με βάση τα δεδομένα του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας, από τα σημερινά 3.400δισ. κυβ. μέτρα που καταναλώνουμε θα φτάσουμε στα 4.500δισ. κυβ. μέτρα έως το 2030, με τη ζήτηση έως το 2050 τουλάχιστον, να παραμένει σταθερή!
Η λανθασμένη λοιπόν, και ξεπερασμένη πολιτική «ΕΙΤΕ ανανεώσιμες πηγές Είτε φυσικό αέριο» πρέπει να παραγκωνισθεί και να προσεγγιστεί η νηφάλια και αποτελεσματική πολιτική «ΚΑΙ ανανεώσιμα ΚΑΙ φυσικό αέριο». Αυτή η στρατηγική γίνεται ακόμη πιο σημαντική αν λάβουμε υπόψη ότι η μεταφορά πράσινου υδρογόνου στο μέλλον θα βασίζεται σε αναβαθμισμένους αγωγούς, δίκτυα και υποδομές φυσικού αερίου.
Το άλλο μισό της σημερινής γεωπολιτικής και των προβλημάτων που έχει να αντιμετωπίσει η Ευρώπη, είναι οι κρίσιμες πρώτες ύλες που είναι απαραίτητες για το σχέδιο της πράσινης μετάβασης. Η εξάρτησή μας κατά 40%-90% από τις πρώτες ύλες που προέρχονται από την Κίνα, όπως σπάνιες γαίες, λίθιο, κοβάλτιο, νικέλιο, κ.α., οι οποίες είναι απαραίτητες για την κατασκευή φωτοβολταϊκών, ανεμογεννητριών, μπαταριών, ηλεκτρικών αυτοκινήτων, όπως και το γεγονός ότι η Κίνα παράγει το 85% των παγκόσμιων φωτοβολταϊκών, το 60% των αιολικών και το 90% των μπαταριών, πρέπει να μας επαγρυπνά.
Καθώς αυτό που καταφέρνει είναι να επενδύει αφάνταστους πόρους σε αυτούς τους τομείς (της δικής μας Πράσινης Μετάβασης), μειώνοντας το κόστος και δυσκολεύοντας μας να την ανταγωνιστούμε. Και αυτό συμβαίνει σήμερα!
Η Ευρώπη πρέπει να δράσει άμεσα, διαμορφώνοντας ένα πλήρες Στρατηγικό Σχέδιο τόσο των εναλλακτικών προμηθειών, όσο και αποφυγής εξάρτησης από τρίτες χώρες, όπως η Κίνα. Η ανάγκη για διαμόρφωση ενός νέου σύγχρονου Δόγματος Ενεργειακής Στρατηγικής για την Ευρώπη του 2030, είναι πιο επιτακτική από ποτέ.
Ας προσθέσουμε και μια ακόμη εξαιρετικά κρίσιμη πτυχή της πράσινης μετάβασης που συνήθως παραβλέπεται. Η επικείμενη απαίτηση για τεράστιες επενδύσεις σε ευρωπαϊκά και ελληνικά δίκτυα. Για να πραγματοποιηθεί αυτό, χρειάζεται από πλευράς κυβερνήσεων και ρυθμιστικών αρχών τεράστια αλλαγή στην προσέγγισή τους σε έργα ηλεκτρικού δικτύου, ιδίως με την επίσπευση της διαδικασίας έγκρισης για την επέκταση και ενίσχυση του δικτύου και τη μείωση των γραφειοκρατικών εμποδίων. Οι περιορισμοί στις υποδομές είναι το πιο σημαντικό εμπόδιο στην πράσινη μετάβαση της Ευρώπης.
Όλα τα παραπάνω αναδυκνείουν το εξής απλό: ότι η ασφάλεια, η οικονομική προσιτότητα και η βιωσιμότητα αποτελούν τις τρεις βασικές πτυχές του ενεργειακού μας μέλλοντος, που πρέπει να συνυπάρχουν σε μια επισφαλή ισορροπία. Το επονομαζόμενο ενεργειακό τρίλημμα. Στον δρόμο προς μια συμπεριληπτική πράσινη μετάβαση, αυτό πρέπει να είναι ο οδηγός. Διότι, δεν φτάνει να έχουμε μόνο διαθέσιμη ποσότητα ενέργειας, πρέπει να είναι και φθηνή, προσιτή και πράσινη με το βλέμμα προς το 2050.
Δεδομένου ότι δεν υπάρχει διαθέσιμη μία μόνο πηγή που να ικανοποιεί και τις τρείς αυτές απαιτήσεις, η διαχείριση είναι εξαιρετικά δύσκολη.
Η Ελλάδα
Αξίζει να αναφερθεί ο σημαντικός ρόλος της Ελλάδας στην ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας της Ευρώπης, αφού η χώρα μας διαθέτει εξαιρετικά πλούσια κοιτάσματα. Σύμφωνα με την Ελληνική Εταιρεία Διαχείρισης Υδρογονανθράκων, νότια της Κρήτης και στο Ιόνιο τα εκτιμώμενα αποθέματα είναι της τάξης των 250 δισ. ευρώ. Η Ελλάδα καλείται να εκμεταλλευτεί τα κοιτάσματα της αλλά και να γίνει διαμετακομιστικός κόμβος φυσικού αερίου και πράσινης ηλεκτρικής ενέργειας μεταξύ της Ανατολικής Μεσογείου, της Βόρειας Αφρικής και της Κεντρικής-Βόρειας Ευρώπης. Καθώς σημαντικοί αγωγοί διέρχονται από τη χώρα μας ή/και συμμετέχουμε στην υλοποίησή τους: TAP (Κασπία), IGB (προς Βουλγαρία-Ρουμανία), EastMed (Ανατολική Μεσόγειος).
Επιπρόσθετα, η γεωπολιτική αναβάθμιση και ενίσχυση της χώρας μας περνά και από το ηλεκτρικό καλώδιο που σχεδιάζεται να συνδέσει Ελλάδα και Αίγυπτο με στόχο τη μεταφορά πράσινης ενέργειας από τη Βόρεια Αφρική στην Κεντρική Ευρώπη μέσω Ελλάδας, όπως και από το καλώδιο σύνδεσης Ισραήλ-Κύπρου-Κρήτης, το οποίο επίσης εντάχθηκε στα έργα Κοινού Ενδιαφέροντος από το 2013. Η Ελλάδα μπορεί και απαιτείται να γίνει βασικός κόμβος σε ενεργειακές λεωφόρους, προς τα Βαλκάνια και τη Βόρεια Ευρώπη. Είναι αυτό που αποκαλώ «Εθνική Διπλωματία Καλωδίου και Αγωγών».
Στα αμιγώς πράσινα, η Ελλάδα κατέλαβε την 3η θέση παγκοσμίως το 2014 ως προς την κατά κεφαλήν παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από φωτοβολταϊκά και την 8η στην Ευρωπαϊκή Ένωση όσον αφορά την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από αιολικά. Παρά το γεγονός ότι είμαστε μια σχετικά μικρή χώρα, συμμετέχουμε με επιτυχία στην Πράσινη Μετάβαση. Με σημαντικές ελληνικές επιχειρήσεις που ενισχύουν την οικονομία της χώρας μας, προσφέροντας θέσεις εργασίας.
Έχουμε κορυφαίες ελληνικές εταιρείες τόσο σε αγωγούς και καλώδια, όσο και σε ηλιακούς θερμοσίφωνες, τεχνολογίες αποθήκευσης (βιομηχανικές μπαταρίες), όργανα μέτρησης ενέργειας (έξυπνοι μετρητές), παραγωγή κουφωμάτων αλουμινίου και θερμομονωτικών υλικών, κ.α..
Η Πράσινη Μετάβαση μπορεί και πρέπει να συμβαδίσει με την ανάπτυξη δυναμικών τομέων της εθνικής μας οικονομίας. Είναι εθνικό και πατριωτικό μας καθήκον να διασφαλίσουμε ότι παράγουμε καινοτομία αντί να την εισάγουμε, και ότι τα οφέλη αυτής της παραγωγής διαχέονται σε όλη την ελληνική κοινωνία, με τη δημιουργία χιλιάδων θέσεων εργασίας και ένα καινοτόμο, πράσινο μοντέλο ανάπτυξης, μειώνοντας τις ευρωπαϊκές εξαρτήσεις από τρίτες χώρες. Είναι αυτό που αποκαλώ «Πράσινη Μετάβαση Μade in Greece».
Συμπέρασμα
Ας εφαρμόσουμε μια νέα ευρωπαϊκή στρατηγική με ταυτόχρονη χρήση και παραγωγή εγχώριου φυσικού αερίου και παράλληλη αύξηση των ανανεώσιμων πηγών, προσθέτοντας την απαραίτητη συμμαχία των ευρωπαϊκών κρατών, τον κομβικό γεωστρατηγικό κι ενεργειακό ρόλο της Ελλάδας, αλλά και τη σύμπνοια των ευρωπαϊκών κι ελληνικών επιχειρήσεων, που πιστεύουν στην Πράσινη Συμφωνία και στην ικανότητά μας να «επαναπατρίσουμε» την παραγωγή πράσινης τεχνολογίας (μπαταρίες, ηλιακούς συλλέκτες κ.λπ.) σε ευρωπαϊκό έδαφος, με τον τρόπο που επιτύχαμε και στο παρελθόν, στον τομέα της αεροναυπηγικής, με τη δημιουργία της Airbus.
Με ουσιαστική κατανομή πόρων για έρευνα και ανάπτυξη (R&D), με ιδιωτικές και δημόσιες επενδύσεις στην ευρωπαϊκή κι ελληνική καινοτομία.
Γιατί η μείωση του κόστους δεν είναι το μοναδικό ζητούμενο του διεθνούς ανταγωνισμού, το κυριότερο αφορά την αριστεία. Και εμείς μπορούμε να το καταφέρουμε!
www.worldenergynews.gr
