Την παροχή στήριξης των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας σε βιομηχανίες που δραστηριοποιούνται σε τομείς ιδιαίτερα εκτεθειμένους στο διεθνές εμπόριο και εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την ηλεκτρική ενέργεια για την παραγωγή τους προβλέπει το νέο Πλαίσιο Κρατικών Ενισχύσεων για την Καθαρή Βιομηχανία (CISAF)
(upd) Ανοίγει ο δρόμος για την υιοθέτηση μηχανισμών αποζημίωσης ισχύος (capacity mechanism) δηλαδή την αποζημίωση των παραγωγών ηλεκτρικής ενέργειας για να διατήρηση εφεδρικής ισχύος, αλλά και για την παροχή στήριξης στο κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας για τις ενεργοβόρες βιομηχανίες.
Αυτό προκύπτει από την αναλυτική παρουσίαση από την Κομισιόν των μέτρων που περιλαμβάνονται στο νέο Πλαίσιο Κρατικών Ενισχύσεων για την Καθαρή Βιομηχανία (Clean Industrial State Aid Framework - CISAF).
Το CISAF καθορίζει τους όρους υπό τους οποίους τα κράτη μέλη μπορούν να χορηγήσουν στήριξη για ορισμένες επενδύσεις σύμφωνα με τους κανόνες της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις. Τα καθεστώτα ενισχύσεων που θα θεσπίζουν οι χώρες- μέλη θα πρέπει πρώτα να εγκρίνονται από την Επιτροπή και στο πλαίσιο αυτό θα επιτραπεί η ταχεία εφαρμογή μεμονωμένων ενισχύσεων.
Η Κομισιόν, αναγνωρίζοντας ότι το κόστος ενέργειας και ιδιαίτερα του ηλεκτρισμού έχει καταστεί μη ανταγωνιστικό για τις ευρωπαϊκές βιομηχανίες και κάτω από τις συνεχείς πιέσεις των επιχειρήσεων αποφάσισε μία σειρά μέτρων για τη μείωση του ενεργειακού κόστους, τα οποία στηρίζουν τη Συμφωνία Καθαρής Βιομηχανίας (CISAF).
Το CISAF θα ισχύει έως τις 31 Δεκεμβρίου 2030 και θα λειτουργήσει σε αντικατάσταση του Προσωρινού Πλαισίου Κρίσης και Μετάβασης (TCTF), το οποίο εφαρμόζεται από το 2022.
Το CISAF απλοποιεί τους κανόνες κρατικών ενισχύσεων σε πέντε κύριους τομείς:
• Την προσωρινή ελάφρυνση των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας για τους ενεργοβόρους χρήστες
• Την ανάπτυξη Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και καυσίμων χαμηλών εκπομπών άνθρακα
• Την απανθρακοποίηση υφιστάμενης διαδικασίας παραγωγής
• Την ανάπτυξη παραγωγικής ικανότητας καθαρής τεχνολογίας στην ΕΕ
• Τη μείωση του κινδύνου των επενδύσεων σε καθαρή ενέργεια, την απαλλαγή από τον άνθρακα, την καθαρή τεχνολογία, τα έργα ενεργειακών υποδομών και τα έργα που υποστηρίζουν την κυκλική οικονομία.
Πιο αναλυτικά, το πλαίσιο επιτρέπει:
• Νέους κανόνες για τα μέτρα ευελιξίας και τους μηχανισμούς ισχύος (capacity mechanism), παρέχοντας στα κράτη μέλη πρόσθετα εργαλεία για την ενσωμάτωση των ΑΠΕ στο ενεργειακό τους σύστημα
• Ορίζει capacity mechanism στο πλαίσιο του target model. Έτσι τα κράτη μέλη θα μπορούν να πληρώνουν τους παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας για να διατηρούν εφεδρική ισχύ, η οποία θα πρέπει να πληροί τις προϋποθέσεις για ταχεία ένταξη στο ηλεκτρικό σύστημα.
• Την παροχή στήριξης των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας σε βιομηχανίες που δραστηριοποιούνται σε τομείς ιδιαίτερα εκτεθειμένους στο διεθνές εμπόριο και εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την ηλεκτρική ενέργεια για την παραγωγή τους (ενεργοβόροι χρήστες). Σε αντάλλαγμα για τη στήριξη τιμών, οι εταιρείες θα πρέπει να επενδύσουν στην απαλλαγή από τον άνθρακα
• Την υποστήριξη τόσο για ΑΠΕ όσο και για τα καύσιμα χαμηλών εκπομπών άνθρακα όπως το μπλε και το πράσινο υδρογόνο.
Το νέο πακέτο της ΕΕ προβλέπει ακόμα ευέλικτη στήριξη για επενδύσεις σε όλες τις τεχνολογίες που οδηγούν σε απαλλαγή από τον άνθρακα ή αυξημένη ενεργειακή απόδοση, επιτρέποντας τη στήριξη ενός ευρέος φάσματος τεχνολογιών απαλλαγής από τον άνθρακα, όπως η ηλεκτροκίνηση, το υδρογόνο, η βιομάζα, η αξιοποίηση και η αποθήκευση άνθρακα μέσω δέσμευσης (CCS)
Η στήριξη μπορεί να χορηγηθεί με βάση :
- Προκαθορισμένα ποσά ενίσχυσης (για στήριξη έως 200 εκατομμύρια ευρώ)
- Ανταγωνιστική διαδικασία υποβολής προσφορών
Το πλαίσιο επιτρέπει επίσης την υποστήριξη της παραγωγής και επεξεργασίας κρίσιμων πρώτων υλών που είναι απαραίτητες για τις καθαρές τεχνολογίες.
Προκειμένου να διασφαλιστεί η συνοχή μεταξύ των διαφορετικών περιοχών στην Ευρώπη, τα κράτη μέλη θα μπορούν να παρέχουν μεγαλύτερη υποστήριξη για έργα σε λιγότερο ευνοημένες περιοχές, οι οποίες ορίζονται στους χάρτες περιφερειακής βοήθειας.
Επιπλέον, επιτρέπεται στα κράτη μέλη να τονώνουν τη ζήτηση για προϊόντα καθαρής τεχνολογίας προσφέροντας φορολογικά κίνητρα, επιτρέποντας στις εταιρείες να εκπίπτουν πιο γρήγορα το κόστος των επενδύσεων σε καθαρές τεχνολογίες από το φορολογητέο εισόδημά τους
Τα κράτη μέλη μπορούν να λάβουν μέτρα για τη μείωση του κινδύνου των ιδιωτικών επενδύσεων σε έργα που καλύπτονται από το CISAF, συμπεριλαμβανομένων των ενεργειακών υποδομών και της κυκλικής οικονομίας.
Η υποστήριξη μπορεί να λάβει τη μορφή μετοχικού κεφαλαίου, δανείων ή/και εγγυήσεων που παρέχονται σε ένα ειδικό ταμείο ή σε ένα όχημα ειδικού σκοπού, το οποίο θα διακρατεί το χαρτοφυλάκιο των επιλέξιμων έργων.
Η κοινή επιστολή των φορέων
Οι Ελληνικές επιχειρήσεις και ιδιαίτερα οι μεταποιητικές επιχειρήσεις έντασης ενέργειας, αντιμετωπίζουν διαχρονικά σημαντικά υψηλότερο κόστος ενέργειας, σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη, με αποτέλεσμα να βρίσκονται σε μειονεκτική ανταγωνιστική θέση.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υιοθετεί πια την ίδια κατεύθυνση επισήμως, μέσω της Ανακοίνωσης (25/06) του νέου Πλαισίου για τις Κρατικές Ενισχύσεις για την «καθαρή βιομηχανία» (Clean Industrial Deal State Aid Framework).
Αναγνωρίζοντας ότι οι υψηλές τιμές ενέργειας υπονομεύουν την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής βιομηχανίας, το νέο Πλαίσιο δεν εγκρίνει απλώς, αλλά, ενεργά παροτρύνει τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να υιοθετήσουν μέτρα επιδότησης του ενεργειακού κόστους για τη βιομηχανία τους. Συγκεκριμένα, εισηγείται εκπτώσεις 50%, επί της τιμής αγοράς, για το 50% της κατανάλωσης κάθε βιομηχανίας, οι οποίες μπορεί να καταλήγουν σε τιμή έως 50€/MWh.
Με δεδομένο ότι η εγχώρια αγορά ενέργειας είναι μακράν η ακριβότερη στην Ευρώπη, θεωρούμε αυτονόητο ότι η ελληνική κυβέρνηση θα ακολουθήσει το παράδειγμα άλλων Ευρωπαϊκών χωρών και αξιοποιώντας το νέο Πλαίσιο της «Καθαρής Βιομηχανικής Συμφωνίας» θα εφαρμόσει αντίστοιχα μέτρα μείωσης του ενεργειακού κόστους και στήριξης της προσπάθειας βελτίωσης του ανθρακικού αποτυπώματος στη βιομηχανία μας.
Η διαφύλαξη της ανταγωνιστικότητας της βιομηχανίας, ιδίως τη στιγμή που η υπόλοιπη Ευρώπη στηρίζει
τη βιομηχανία της όσον αφορά το ενεργειακό κόστος (ενώ αντιμετωπίζει ούτως ή άλλως μικρότερο πρόβλημα τιμών ενέργειας), είναι ζωτικής σημασίας για την ανάπτυξη, τις εξαγωγές, το εξωτερικό ισοζύγιο και εν τέλει τη δημιουργία ποιοτικών θέσεων εργασίας και τη διαφύλαξη της κοινωνικής συνοχής.
Για την ολοκληρωμένη κατανόηση της κατάστασης επισημαίνονται και τα εξής:
• Παλαιότερη μελέτη του ΙΟΒΕ (σε εποχές με πολύ χαμηλότερα επίπεδα τιμών ενέργειας, αν και τότε η υψηλότερη της Ευρώπης) κατέδειξε πως μια μείωση του ενεργειακού κόστους, κατά μόλις 10% για την ενεργοβόρο βιομηχανία, θα οδηγούσε σε σημαντική αύξηση του ΑΕΠ της χώρας και δημιουργία, περίπου, 12.000 θέσεων εργασίας.
Από τον Ιούλιο του 2024 – οπότε καταγράφηκαν επίπεδα τιμών ρεύματος της τάξης των 600 -800 €/MWh – οι τιμές στην εγχώρια χονδρεμπορική αγορά παραμένουν τουλάχιστον 30% υψηλότερα ως προς τις χώρες της κεντρικής Ευρώπης, ιδιαίτερα σε περιόδους υψηλής ζήτησης, όπως το χειμώνα που μας πέρασε.
• Είναι σε όλους γνωστό ότι υφίστανται δυσλειτουργίες στην εγχώρια αγορά ενέργειας, που χρήζουν αντιμετώπισης για να μειωθεί το κόστος.
Παραδείγματος χάριν, ενώ τις μεσημεριανές ώρες οι ΑΠΕ περικόπτονται μαζικά και οι τιμές στη χονδρεμπορική αγορά συμπιέζονται, οι καταναλωτές, νοικοκυριά και επιχειρήσεις, δεν βλέπουν το εν λόγω όφελος των φθηνών ΑΠΕ να περνάει σε αυτούς. Άλλοι παράγοντες κόστους, πέραν της χονδρεμπορικής αγοράς, εκτοξεύουν το τελικό κόστος, όπως η αγορά εξισορρόπησης, οι τιμές της οποίας αυξάνονται ανεξέλεγκτα, έχοντας υπερβεί τα 22€/MWh τον Απρίλιο του 2025, όταν το 2024 το μέσο κόστος ήταν 14 €/MWh και όταν στην Ιταλία, που θεωρείται η ακριβότερη αγορά στην Ευρώπη, δεν φθάνει ούτε τα 4 €/MWh. Υπάρχει δε, σοβαρός κίνδυνος να επιδεινωθεί περαιτέρω το βάρος που επωμίζονται οι καταναλωτές, στην περίπτωση που επιδοτηθούν περαιτέρω οι θερμικές μονάδες μέσω νέου μηχανισμού διαθεσιμότητας ισχύος (CRM), ενώ αμείβονται ήδη με περίπου 200εκ€ για τις υπηρεσίες διαθεσιμότητας ισχύος για ανάγκες εξισορρόπησης.
• Την ίδια ώρα φαίνεται ότι, παρά τις διαβεβαιώσεις των αρμοδίων, δεν προωθείται η κοινοποίηση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή μηχανισμού για την αποζημίωση της διαθεσιμότητας των ευέλικτων τεχνολογιών μηδενικού αποτυπώματος άνθρακα (ζήτησης και αποθήκευσης).
• Οι εν λόγω δυσλειτουργίες λαμβάνουν χώρα την ώρα που οι κυβερνήσεις των ευρωπαϊκών χωρών υιοθετούν, η μια μετά την άλλη, μέτρα στήριξης της βιομηχανίας τους, με αιχμή τη μείωση του ενεργειακού κόστους που παραμένει σε όλη την Ευρώπη σημαντικά υψηλότερο από ό,τι στις ΗΠΑ και την Κίνα, υπονομεύοντας την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής οικονομίας.
• Τέλος, επισημαίνεται επίσης ότι η Ιταλία έχει σχεδιάσει μηχανισμό με τον οποίον «δανείζει», υπό ευνοϊκούς όρους, πράσινη ενέργεια στις βιομηχανίες έντασης για 3 έτη με σταθερή τιμή €65/MWh. Αντίστοιχα μέτρα στήριξης έχουν ανακοινώσει και άλλες χώρες όπως, πρόσφατα, η Γερμανία και το Βέλγιο.
www.worldenergynews.gr
