Η ευρωπαϊκή πράσινη ατζέντα βρίσκεται υπό πίεση από μια ετερόκλητη συμμαχία επιχειρηματικών λόμπι, ακροδεξιών λαϊκιστών και από το ίδιο το πολιτικό της κόμμα, το κεντροδεξιό Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ)
Η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, δεν είχε ποτέ αντιμετωπίσει ξανά ένα τόσο μεγάλο ζήτημα όπως είναι η Πράσινη Συμφωνία — και η «θεραπεία» που προτείνει για την πολιτική «λοίμωξη» που απειλεί το εμβληματικό της σχέδιο είναι ο «ακρωτηριασμός», σύμφωνα με το Politico.
Η ευρωπαϊκή πράσινη ατζέντα βρίσκεται υπό πίεση από μια ετερόκλητη συμμαχία επιχειρηματικών λόμπι, ακροδεξιών λαϊκιστών και από το ίδιο το πολιτικό της κόμμα, το κεντροδεξιό Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ).
Ως πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και πρώην γιατρός, η φον ντερ Λάιεν δηλώνει αποφασισμένη να σώσει τον «ασθενή», ακόμη κι αν αυτό σημαίνει ότι θα κόψει «δευτερεύοντα άκρα» από το σχέδιο.
Άλλωστε, η ίδια θεωρεί την Πράσινη Συμφωνία ένα από τα σημαντικότερα πολιτικά της επιτεύγματα.
«Στεκόμαστε σταθερά υπέρ της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας. Η κλιματική αλλαγή δεν πρόκειται να εξαφανιστεί», δήλωσε η εκπρόσωπος της Κομισιόν, Πάουλα Πίνιο.
Το Green Deal, που ξεκίνησε με την έναρξη της πρώτης της θητείας το 2019, ήταν ένα φιλόδοξο σχέδιο για τη ριζική αναμόρφωση της ευρωπαϊκής οικονομίας: μηδενισμός των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου έως το 2050, αλλαγές στη γεωργία, τις μεταφορές, την ενέργεια και συνολική ευθυγράμμιση της παραγωγής και της κατανάλωσης με τις ανάγκες του πλανήτη.
Ωστόσο, οι ευρωεκλογές του 2024 έφεραν ενισχυμένη δεξιά πλειοψηφία στο Ευρωκοινοβούλιο — πέρα από την κεντρώα βάση στήριξης που επέτρεψε στη φον ντερ Λάιεν να εξασφαλίσει δεύτερη θητεία. Έκτοτε, ο πρόεδρος του ΕΛΚ, Μάνφρεντ Βέμπερ, αξιοποιεί αυτήν τη δεξιόστροφη πλειοψηφία για να ανακόψει την περιβαλλοντική νομοθεσία.
Ως απάντηση, η φον ντερ Λάιεν έχει ήδη στηρίξει τη χαλάρωση κανόνων για τις εκπομπές αυτοκινήτων, την απλοποίηση κανονισμών για τις εταιρείες, την ανακατεύθυνση της χρηματοδότησης από τα πράσινα ταμεία.
Παρόλα αυτά, ο πυρήνας της Πράσινης Συμφωνίας —η πορεία προς το net zero το 2050 και οι νόμοι που τη συνοδεύουν— παραμένει ανέπαφος. Αυτή είναι και η στρατηγική της: διατήρηση του βασικού στόχου με προσαρμογή στις πολιτικές μετατοπίσεις.
«Είμαστε σε εντελώς διαφορετικό σημείο σε σχέση με το 2019», ανέφερε αξιωματούχος της Κομισιόν με γνώση της σκέψης της φον ντερ Λάιεν. «Η πρόεδρος παραμένει δεσμευμένη στην Πράσινη Συμφωνία – απλώς τώρα πρέπει να ενσωματώσει τη νέα πραγματικότητα.»
Από τη βιωσιμότητα στην απλότητα
Το 2020, η φον ντερ Λάιεν είχε δηλώσει ότι η Πράσινη Συμφωνία «είναι κάτι πολύ περισσότερο από τη μείωση των εκπομπών». Πλέον, ωστόσο, το όραμα έχει περιοριστεί: στόχος είναι η διατήρηση του κλιματικού σκέλους του σχεδίου και του στόχου του 2050.
Αυτός ο περιορισμός φέρνει τη συμφωνία πιο κοντά και στις θέσεις του Βέμπερ.
Έτσι εξηγούνται και οι πρόσφατοι συμβιβασμοί σε σειρά περιβαλλοντικών ρυθμίσεων —συχνά με το επιχείρημα της «μείωσης της γραφειοκρατίας για τις επιχειρήσεις».
«Η απλοποίηση είναι προς το συμφέρον της Πράσινης Συμφωνίας. Αν γίνει υπερβολικά πολύπλοκη, δεν θα εφαρμοστεί», δήλωσε η Πίνιο.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ήδη αποσύρει απαιτήσεις για εταιρική διαφάνεια όσον αφορά τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις και τους κινδύνους από την κλιματική αλλαγή. Έχει χαλαρώσει την απαγόρευση πώλησης αυτοκινήτων με κινητήρες εσωτερικής καύσης από το 2035. Έχει εγκαταλείψει νομοσχέδιο για τον έλεγχο της χρήσης φυτοφαρμάκων. Και η λίστα συνεχίζεται.
Ταυτόχρονα, η πιθανότητα να τεθούν όρια στις εκπομπές άνθρακα από τη γεωργία —έναν από τους μεγαλύτερους ρυπαντές της ΕΕ— ξεθωριάζει.
Η απογοήτευση αυξάνεται μεταξύ των πολιτικών ομάδων που επιμένουν σε μια ολιστική και συνεκτική εφαρμογή της Πράσινης Συμφωνίας. Υποστηρίζουν ότι οι στόχοι για το κλίμα, τη φύση και την εταιρική υπευθυνότητα είναι αλληλένδετοι, και ότι κράτη, εταιρείες και πολίτες χρειάζονται σαφή στρατηγική κατεύθυνση.
Εν τω μεταξύ, η βιοποικιλότητα καταρρέει, τα φυσικά οικοσυστήματα συρρικνώνονται και το κλίμα γίνεται όλο και πιο ασταθές.
«Όλη αυτή η δαιμονοποίηση των κλιματικών πολιτικών δημιουργεί τεράστια αβεβαιότητα», δήλωσε η Βούλα Τσέτση, στέλεχος του Ευρωπαϊκού Πράσινου Κόμματος.
«Είναι ευθύνη της φον ντερ Λάιεν να υπερασπιστεί αυτό που υπήρξε η πιο σημαντική πολιτική της παρακαταθήκη: την Πράσινη Συμφωνία. Δεν πρέπει να τα παρατήσει»
Η μεγαλύτερη υποχώρηση μέχρι στιγμής
Την περασμένη Παρασκευή, η φον ντερ Λάιεν φάνηκε να κάνει τη σημαντικότερη υποχώρησή της μέχρι σήμερα. Υπό πίεση από το ΕΛΚ και την άκρα δεξιά, η Επιτροπή έδωσε σήμα ότι θα αποσύρει νομοσχέδιο κατά του greenwashing — της παραπλανητικής οικολογικής προβολής εταιρειών.
Ακολούθησε σφοδρή πολιτική αντιπαράθεση. Κεντρώες και κεντροαριστερές ομάδες κατηγόρησαν την πρόεδρο της Επιτροπής ότι υποτάσσεται στον Βέμπερ και την αντι-πράσινη ατζέντα της δεξιάς.
«Η VDL πρέπει να φέρει το ΕΛΚ σε τάξη», δήλωσε ο σοσιαλιστής ευρωβουλευτής Τίεμο Βόλκεν, ο οποίος εργάστηκε πάνω στο επίμαχο νομοσχέδιο. «Το ΕΛΚ προσπαθεί να σκοτώσει οτιδήποτε σχετίζεται με τη βιώσιμη ανάπτυξη.»
Ωστόσο, λίγες ημέρες αργότερα, έγινε γνωστό πως ίσως επρόκειτο για παρερμηνεία ή κακή διατύπωση. Σύμφωνα με το Politico, η φον ντερ Λάιεν επιμένει στη στήριξη του νομοσχεδίου — αρκεί οι κανόνες να μην ισχύουν για τις πολύ μικρές επιχειρήσεις.
Η επόμενη μάχη: ο στόχος για το 2040
Καθώς αυτός ο καυγάς συνεχίζεται, πλησιάζει η επόμενη μεγάλη κρίση. Την επόμενη εβδομάδα, η Επιτροπή θα παρουσιάσει τον ενδιάμεσο στόχο για το κλίμα το 2040, ο οποίος θεωρείται κρίσιμος για τη συνοχή του Green Deal.
Όμως ήδη μια συμμαχία κρατών-μελών πιέζει ώστε ο στόχος να μην επηρεάζει τις κλιματικές δεσμεύσεις της επόμενης δεκαετίας. Αυτό θα μπορούσε να προκαλέσει περαιτέρω καθυστερήσεις και να αποδυναμώσει συνολικά τη φιλοδοξία της ΕΕ για κλιματική ουδετερότητα.
Το ΕΛΚ έχει επίσης εκφράσει αντιρρήσεις, ζητώντας μεγαλύτερη ευελιξία ως προς το πώς τα κράτη-μέλη μπορούν να πετύχουν τους στόχους τους.
Η Επιτροπή δείχνει διάθεση να ακούσει. Σε προσχέδιο του στόχου για το 2040, προτείνεται τα κράτη να μπορούν να «εξάγουν» μέρος των μειώσεων εκπομπών σε φτωχότερες χώρες.
Παράλληλα, ο βασικός στόχος της φον ντερ Λάιεν — μείωση εκπομπών κατά 90% έως το 2040 — παραμένει, έστω ως συμβιβασμός.
Ο «ιός» εξαπλώνεται – τι θα κάνει η «γιατρός»;
Η πολιτική κρίση γύρω από την Πράσινη Συμφωνία θυμίζει πλέον ιατρικό σενάριο. Η πρόεδρος της Επιτροπής, έχει ήδη ακρωτηριάσει τμήματα του αρχικού σχεδίου για να σώσει τον «ασθενή».
Αν όμως ο ιός περάσει στο εσωτερικό —αν δηλαδή ο κεντρικός στόχος της κλιματικής ουδετερότητας τεθεί υπό αμφισβήτηση— ποια θα είναι η επόμενη θεραπεία; Βδέλλες ή ευθανασία;
Η ευρωπαϊκή πράσινη ατζέντα βρίσκεται υπό πίεση από μια ετερόκλητη συμμαχία επιχειρηματικών λόμπι, ακροδεξιών λαϊκιστών και από το ίδιο το πολιτικό της κόμμα, το κεντροδεξιό Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ).
Ως πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και πρώην γιατρός, η φον ντερ Λάιεν δηλώνει αποφασισμένη να σώσει τον «ασθενή», ακόμη κι αν αυτό σημαίνει ότι θα κόψει «δευτερεύοντα άκρα» από το σχέδιο.
Άλλωστε, η ίδια θεωρεί την Πράσινη Συμφωνία ένα από τα σημαντικότερα πολιτικά της επιτεύγματα.
«Στεκόμαστε σταθερά υπέρ της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας. Η κλιματική αλλαγή δεν πρόκειται να εξαφανιστεί», δήλωσε η εκπρόσωπος της Κομισιόν, Πάουλα Πίνιο.
Το Green Deal, που ξεκίνησε με την έναρξη της πρώτης της θητείας το 2019, ήταν ένα φιλόδοξο σχέδιο για τη ριζική αναμόρφωση της ευρωπαϊκής οικονομίας: μηδενισμός των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου έως το 2050, αλλαγές στη γεωργία, τις μεταφορές, την ενέργεια και συνολική ευθυγράμμιση της παραγωγής και της κατανάλωσης με τις ανάγκες του πλανήτη.
Ωστόσο, οι ευρωεκλογές του 2024 έφεραν ενισχυμένη δεξιά πλειοψηφία στο Ευρωκοινοβούλιο — πέρα από την κεντρώα βάση στήριξης που επέτρεψε στη φον ντερ Λάιεν να εξασφαλίσει δεύτερη θητεία. Έκτοτε, ο πρόεδρος του ΕΛΚ, Μάνφρεντ Βέμπερ, αξιοποιεί αυτήν τη δεξιόστροφη πλειοψηφία για να ανακόψει την περιβαλλοντική νομοθεσία.
Ως απάντηση, η φον ντερ Λάιεν έχει ήδη στηρίξει τη χαλάρωση κανόνων για τις εκπομπές αυτοκινήτων, την απλοποίηση κανονισμών για τις εταιρείες, την ανακατεύθυνση της χρηματοδότησης από τα πράσινα ταμεία.
Παρόλα αυτά, ο πυρήνας της Πράσινης Συμφωνίας —η πορεία προς το net zero το 2050 και οι νόμοι που τη συνοδεύουν— παραμένει ανέπαφος. Αυτή είναι και η στρατηγική της: διατήρηση του βασικού στόχου με προσαρμογή στις πολιτικές μετατοπίσεις.
«Είμαστε σε εντελώς διαφορετικό σημείο σε σχέση με το 2019», ανέφερε αξιωματούχος της Κομισιόν με γνώση της σκέψης της φον ντερ Λάιεν. «Η πρόεδρος παραμένει δεσμευμένη στην Πράσινη Συμφωνία – απλώς τώρα πρέπει να ενσωματώσει τη νέα πραγματικότητα.»
Από τη βιωσιμότητα στην απλότητα
Το 2020, η φον ντερ Λάιεν είχε δηλώσει ότι η Πράσινη Συμφωνία «είναι κάτι πολύ περισσότερο από τη μείωση των εκπομπών». Πλέον, ωστόσο, το όραμα έχει περιοριστεί: στόχος είναι η διατήρηση του κλιματικού σκέλους του σχεδίου και του στόχου του 2050.
Αυτός ο περιορισμός φέρνει τη συμφωνία πιο κοντά και στις θέσεις του Βέμπερ.
Έτσι εξηγούνται και οι πρόσφατοι συμβιβασμοί σε σειρά περιβαλλοντικών ρυθμίσεων —συχνά με το επιχείρημα της «μείωσης της γραφειοκρατίας για τις επιχειρήσεις».
«Η απλοποίηση είναι προς το συμφέρον της Πράσινης Συμφωνίας. Αν γίνει υπερβολικά πολύπλοκη, δεν θα εφαρμοστεί», δήλωσε η Πίνιο.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ήδη αποσύρει απαιτήσεις για εταιρική διαφάνεια όσον αφορά τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις και τους κινδύνους από την κλιματική αλλαγή. Έχει χαλαρώσει την απαγόρευση πώλησης αυτοκινήτων με κινητήρες εσωτερικής καύσης από το 2035. Έχει εγκαταλείψει νομοσχέδιο για τον έλεγχο της χρήσης φυτοφαρμάκων. Και η λίστα συνεχίζεται.
Ταυτόχρονα, η πιθανότητα να τεθούν όρια στις εκπομπές άνθρακα από τη γεωργία —έναν από τους μεγαλύτερους ρυπαντές της ΕΕ— ξεθωριάζει.
Η απογοήτευση αυξάνεται μεταξύ των πολιτικών ομάδων που επιμένουν σε μια ολιστική και συνεκτική εφαρμογή της Πράσινης Συμφωνίας. Υποστηρίζουν ότι οι στόχοι για το κλίμα, τη φύση και την εταιρική υπευθυνότητα είναι αλληλένδετοι, και ότι κράτη, εταιρείες και πολίτες χρειάζονται σαφή στρατηγική κατεύθυνση.
Εν τω μεταξύ, η βιοποικιλότητα καταρρέει, τα φυσικά οικοσυστήματα συρρικνώνονται και το κλίμα γίνεται όλο και πιο ασταθές.
«Όλη αυτή η δαιμονοποίηση των κλιματικών πολιτικών δημιουργεί τεράστια αβεβαιότητα», δήλωσε η Βούλα Τσέτση, στέλεχος του Ευρωπαϊκού Πράσινου Κόμματος.
«Είναι ευθύνη της φον ντερ Λάιεν να υπερασπιστεί αυτό που υπήρξε η πιο σημαντική πολιτική της παρακαταθήκη: την Πράσινη Συμφωνία. Δεν πρέπει να τα παρατήσει»
Η μεγαλύτερη υποχώρηση μέχρι στιγμής
Την περασμένη Παρασκευή, η φον ντερ Λάιεν φάνηκε να κάνει τη σημαντικότερη υποχώρησή της μέχρι σήμερα. Υπό πίεση από το ΕΛΚ και την άκρα δεξιά, η Επιτροπή έδωσε σήμα ότι θα αποσύρει νομοσχέδιο κατά του greenwashing — της παραπλανητικής οικολογικής προβολής εταιρειών.
Ακολούθησε σφοδρή πολιτική αντιπαράθεση. Κεντρώες και κεντροαριστερές ομάδες κατηγόρησαν την πρόεδρο της Επιτροπής ότι υποτάσσεται στον Βέμπερ και την αντι-πράσινη ατζέντα της δεξιάς.
«Η VDL πρέπει να φέρει το ΕΛΚ σε τάξη», δήλωσε ο σοσιαλιστής ευρωβουλευτής Τίεμο Βόλκεν, ο οποίος εργάστηκε πάνω στο επίμαχο νομοσχέδιο. «Το ΕΛΚ προσπαθεί να σκοτώσει οτιδήποτε σχετίζεται με τη βιώσιμη ανάπτυξη.»
Ωστόσο, λίγες ημέρες αργότερα, έγινε γνωστό πως ίσως επρόκειτο για παρερμηνεία ή κακή διατύπωση. Σύμφωνα με το Politico, η φον ντερ Λάιεν επιμένει στη στήριξη του νομοσχεδίου — αρκεί οι κανόνες να μην ισχύουν για τις πολύ μικρές επιχειρήσεις.
Η επόμενη μάχη: ο στόχος για το 2040
Καθώς αυτός ο καυγάς συνεχίζεται, πλησιάζει η επόμενη μεγάλη κρίση. Την επόμενη εβδομάδα, η Επιτροπή θα παρουσιάσει τον ενδιάμεσο στόχο για το κλίμα το 2040, ο οποίος θεωρείται κρίσιμος για τη συνοχή του Green Deal.
Όμως ήδη μια συμμαχία κρατών-μελών πιέζει ώστε ο στόχος να μην επηρεάζει τις κλιματικές δεσμεύσεις της επόμενης δεκαετίας. Αυτό θα μπορούσε να προκαλέσει περαιτέρω καθυστερήσεις και να αποδυναμώσει συνολικά τη φιλοδοξία της ΕΕ για κλιματική ουδετερότητα.
Το ΕΛΚ έχει επίσης εκφράσει αντιρρήσεις, ζητώντας μεγαλύτερη ευελιξία ως προς το πώς τα κράτη-μέλη μπορούν να πετύχουν τους στόχους τους.
Η Επιτροπή δείχνει διάθεση να ακούσει. Σε προσχέδιο του στόχου για το 2040, προτείνεται τα κράτη να μπορούν να «εξάγουν» μέρος των μειώσεων εκπομπών σε φτωχότερες χώρες.
Παράλληλα, ο βασικός στόχος της φον ντερ Λάιεν — μείωση εκπομπών κατά 90% έως το 2040 — παραμένει, έστω ως συμβιβασμός.
Ο «ιός» εξαπλώνεται – τι θα κάνει η «γιατρός»;
Η πολιτική κρίση γύρω από την Πράσινη Συμφωνία θυμίζει πλέον ιατρικό σενάριο. Η πρόεδρος της Επιτροπής, έχει ήδη ακρωτηριάσει τμήματα του αρχικού σχεδίου για να σώσει τον «ασθενή».
Αν όμως ο ιός περάσει στο εσωτερικό —αν δηλαδή ο κεντρικός στόχος της κλιματικής ουδετερότητας τεθεί υπό αμφισβήτηση— ποια θα είναι η επόμενη θεραπεία; Βδέλλες ή ευθανασία;
www.worldenergynews.gr
