Πολύ πίσω έχει μείνει η ευρωπαϊκή αγορά υδρογόνου καθώς οι επενδυτές συνεχίζουν να καθυστερούν ή να ακυρώνουν έργα λόγω της αβεβαιότητας των κανονιστικών ρυθμίσεων ή του κόστους συμμόρφωσης με τους κανονισμούς για την παραγωγή ανανεώσιμου ή χαμηλών εκπομπών άνθρακα υδρογόνου. Όπως αναφέρει το Clean Hydrogen Monitor 2025 που μόλις δημοσίευσε η Hydrogen Europe, παρά τις μεγάλες φιλοδοξίες που αποτυπώνονται στις ευρωπαϊκές στρατηγικές, η πραγματικότητα δείχνει ότι η πρόοδος είναι αργή και άνιση, με σοβαρούς κινδύνους η Ευρώπη να χάσει το τρένο της παγκόσμιας «επανάστασης» του υδρογόνου.
Σύμφωνα με την έκθεση, εάν συνεχιστεί ο σημερινός ρυθμός, μέχρι το 2030 θα καλυφθεί μόλις το 60% της κανονιστικής ζήτησης που προβλέπεται από την ευρωπαϊκή νομοθεσία. Για να επιτευχθεί ο στόχος, θα χρειαστεί εκρηκτική αύξηση επενδυτικών αποφάσεων μέσα στους επόμενους 18 μήνες.
Η Hydrogen Europe εκτιμά ότι μέχρι το 2030 η Ευρώπη μπορεί να φτάσει σε 2,3 εκατ. τόνους καθαρού υδρογόνου ετησίως, εκ των οποίων 1,7 Mt θα προέρχονται από ηλεκτρόλυση και 0,6 Mt από καθαρές θερμοχημικές μεθόδους (π.χ. μεταρρύθμιση φυσικού αερίου με δέσμευση άνθρακα. Ωστόσο, μόνο το 26% αυτής της ισχύος βρίσκεται ήδη υπό κατασκευή.Η κανονιστική ζήτηση –δηλαδή η ποσότητα που απαιτείται για να τηρηθούν οι ευρωπαϊκοί στόχοι (REDIII, ReFuelEU Aviation, FuelEU Maritime)– υπολογίζεται σε 2,8 Mt το 2030. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει εμφανές έλλειμμα και θα χρειαστούν εισαγωγές ή πρόσθετα έργα.
Για να καλυφθεί η ζήτηση των 2,8 Mt, απαιτούνται επενδύσεις τουλάχιστον 263 δισ. ευρώ έως το 2030.
Την ίδια στιγμή, ενώ η Ευρώπη παλεύει με γραφειοκρατία, καθυστερήσεις και ακριβή ενέργεια, χώρες όπως Κίνα και Ινδία προχωρούν με γρήγορους ρυθμούς. Με κρατική στήριξη και χαλαρότερους ορισμούς για το «πράσινο υδρογόνο», επιτυγχάνουν χαμηλότερο κόστος και κερδίζουν μερίδιο στην παραγωγή πράσινης αμμωνίας και μεθανόλης.
Η Ευρώπη κινδυνεύει να βρεθεί θεατής, αν δεν επιταχύνει τις διαδικασίες και δεν ενισχύσει την ανταγωνιστικότητά της. Το Clean Hydrogen Monitor 2025 δείχνει μια Ευρώπη σε σταυροδρόμι. Από τη μια, υπάρχει η πολιτική φιλοδοξία για ηγεσία στο καθαρό υδρογόνο· από την άλλη, η πραγματικότητα των αργών επενδύσεων, των περίπλοκων χρηματοδοτήσεων και της χαμηλής ζήτησης από τη βιομηχανία.
Εάν δεν γίνουν άμεσα βήματα σε επίπεδο υποδομών, χρηματοδότησης και κανονιστικής σαφήνειας, η ήπειρος κινδυνεύει να μείνει πίσω από τον διεθνή ανταγωνισμό. Όμως, με σωστές πολιτικές και αποφασιστικότητα, το υδρογόνο μπορεί να αποδειχθεί όχι μόνο μοχλός απανθρακοποίησης, αλλά και πυλώνας ενεργειακής ανεξαρτησίας για την Ευρώπη.
Η κατάσταση ανά περιφέρεια
Δεν είναι ομοειδής η ανάπτυξη των επενδύσεων υδρογόνου και στη μελέτη καταγράφονται οι διαφορές.
- Σκανδιναβία: αναμένεται να ηγηθεί με 0,51 Mt, χάρη στην αφθονία φθηνής πράσινης ενέργειας.
- Ιβηρική: στοχεύει σε 0,39 Mt, στηριζόμενη σε ΑΠΕ και ισχυρή χρηματοδότηση.
- Μπενελούξ: γύρω στο 0,5 Mt, κυρίως θερμοχημικά με CCS, αλλά θα εξαρτηθεί από εισαγωγές λόγω βιομηχανικής ζήτησης.
- Γερμανία: ήδη έχει ισχυρό pipeline αλλά θα χρειαστεί μεγάλες ποσότητες εισαγόμενου υδρογόνου.
- Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη: παραμένει ουραγός λόγω υψηλού κόστους και περιορισμένων ΑΠΕ
Η τρέχουσα κατάσταση στην Ευρώπη
Η παραγωγή υδρογόνου στην Ευρώπη παραμένει κυρίως «γκρι» – δηλαδή από ορυκτά καύσιμα χωρίς δέσμευση άνθρακα. Το 2024 καταναλώθηκαν 7,8 εκατ. τόνοι υδρογόνου, εκ των οποίων πάνω από το 95% προήλθε από συμβατικές μεθόδους. Η καθαρή παραγωγή με ηλεκτρόλυση παραμένει μικρή, μόλις 571 MWel εγκατεστημένης ισχύος τον Ιούλιο 2025, αν και υπήρξε αύξηση 48% σε σχέση με το 2024.
Συνολικά 2,84 GWel ηλεκτρολυτών βρίσκονται υπό κατασκευή, αλλά αυτό απέχει πολύ από τον στόχο της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής Υδρογόνου, που προέβλεπε 6 GWel έως το 2024. Αξιοσημείωτο είναι ότι το 94% αυτής της ισχύος συγκεντρώνεται σε μόλις οκτώ χώρες, με τη Γερμανία να προηγείται (993 MWel υπό κατασκευή).
Ενδιαφέρον παρουσιάζει η κλιμάκωση της τεχνολογίας: το 2025 τέθηκαν σε λειτουργία οι πρώτοι ηλεκτρολύτες άνω των 50 MWel σε Γερμανία και Δανία, ενώ το 2026 αναμένεται να δούμε τις πρώτες εγκαταστάσεις άνω των 100 MWel. Το μέσο μέγεθος έργων που ξεκίνησαν λειτουργία την τελευταία χρονιά έφτασε τα 18 MWel, από μόλις 2,9 MWel την προηγούμενη διετία.
Έλλειψη χρηματοδοτικών μηχανισμών
Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η έλλειψη αποτελεσματικών χρηματοδοτικών μηχανισμών.
- Το πρόγραμμα IPCEI (Σημαντικά Έργα Κοινού Ευρωπαϊκού Ενδιαφέροντος) έχει περιορισμένα αποτελέσματα: μόνο το 22% των έργων έχει φτάσει σε τελική επενδυτική απόφαση.
- Το Innovation Fund έχει διαθέσει 4,3 δισ. ευρώ σε 65 έργα, αλλά μόνο ένα είναι σήμερα σε λειτουργία.
- Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Υδρογόνου περιμένει ακόμα τα πρώτα FID, με έργα να πρέπει να ξεκινήσουν ως το 2029
.Η Hydrogen Europe υπολογίζει ότι θα χρειαστούν πάνω από 200 δισ. ευρώ δημόσιας χρηματοδότησης έως το 2034, για να καλυφθούν οι στόχοι του 2040.
Χρήσεις και τελικές αγορές
Η μεγαλύτερη χρήση υδρογόνου σήμερα παραμένει τα διυλιστήρια (43% της ζήτησης καθαρού υδρογόνου το 2030). Άλλες σημαντικές χρήσεις:
- Παραγωγή αμμωνίας (κυρίως λιπάσματα).
- Παραγωγή μεθανόλης.
- Σιδηρουργία (χρήση σε H-DRI).
- Συνθετικά καύσιμα (e-fuels, e-kerosene).
- Μεταφορές: υδρογονοκίνητα φορτηγά, λεωφορεία, αεροπλάνα.
Οι μεταφορές αναδεικνύονται σε βασικό μοχλό ζήτησης, χάρη στις υποχρεώσεις των προμηθευτών καυσίμων και τις αυστηρές ρυθμίσεις για την αεροπορία και τη ναυτιλία
Το καθαρό υδρογόνο αναδεικνύεται ως βασικός παράγοντας για την παροχή ευέλικτης και εποχιακής ενέργειας σε ένα δίκτυο που κυριαρχείται από τις ανανεώσιμες πηγές.
Αν και η τρέχουσα απόδοση της μετατροπής ενέργειας σε υδρογόνο και πάλι σε ενέργεια παραμένει κάτω από το 40% και το κόστος εξακολουθεί να είναι υψηλότερο από αυτό του ορυκτού αερίου ή των μπαταριών, η ικανότητά του για αποθήκευση μεγάλης διάρκειας προσφέρει μοναδική αξία στην εξισορρόπηση του συστήματος.
Μέχρι σήμερα, η χρήση υδρογόνου στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας παραμένει περιορισμένη σε πιλοτικά έργα όπως το Centrale Électrique de l’Ouest Guyanais, το H2H Saltend και το Reference Power Plant Lausitz. Εταιρείες ανάπτυξης όπως η HDF Energy είναι μεταξύ εκείνων που δοκιμάζουν την τεχνολογική και οικονομική βιωσιμότητα αυτών των λύσεων.
Η αυξανόμενη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας από τα κέντρα δεδομένων (DC), που οφείλεται στην τεχνητή νοημοσύνη, ασκεί επιπλέον πίεση στα ήδη υπερφορτωμένα δίκτυα. Το 2024, τα DC κατανάλωναν 96 TWh6 (3,1 % της ηλεκτρικής ενέργειας της Ευρώπης), ποσότητα που θα μπορούσε να αυξηθεί σε 150-200 TWh έως το 2030. Αυτές οι εγκαταστάσεις απαιτούν σταθερή, αδιάλειπτη παροχή ηλεκτρικής ενέργειας και επί του παρόντος συγκεντρώνονται σε μεγάλο βαθμό στις αγορές FLAPD, όπου η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας είναι δυσανάλογα υψηλή. Το 2023, τα DC αντιπροσώπευαν το 33-42% της ηλεκτρικής ενέργειας στο Λονδίνο, τη Φρανκφούρτη και το Άμστερνταμ, και σχεδόν το 80% στο Δουβλίνο.
Το μέλλον του υδρογόνου στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και στα κέντρα δεδομένωνθα εξαρτηθεί από την εξέλιξη των πολιτικών, την πρόσβαση σε φθηνό καθαρό υδρογόνο και την αναγνώριση της αξίας του στην παροχήσταθερής ισχύος, ευελιξίας και αποθήκευσης σε ένα πλήρως ανανεώσιμοηλεκτρικό σύστημα.
www.worldenergynews.gr
