Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι έτοιμη να εφαρμόσει πλήρως τον πρώτο παγκοσμίως φόρο άνθρακα στα σύνορα, γνωστό ως Μηχανισμός Προσαρμογής Άνθρακα στα Σύνορα, που έχει επικριθεί έντονα από τις ΗΠΑ, την Κίνα και την Ινδία
Η Ευρωπαϊκή Ένωση απέχει λιγότερο από τρεις μήνες από την έναρξη του φόρου άνθρακα — του πρώτου παγκοσμίως μεγάλης κλίμακας φόρου στα σύνορα σε αγαθά έντασης άνθρακα.
Το επερχόμενο βήμα, το οποίο έχει τη δυνατότητα να μεταμορφώσει πλήρως το παγκόσμιο εμπόριο, έρχεται στο πλαίσιο των προσπαθειών του μπλοκ να μειώσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από τις βαριές βιομηχανίες και να προωθήσει καθαρότερες διαδικασίες παραγωγής σε όλο τον κόσμο.
Από την 1η Ιανουαρίου του επόμενου έτους, ο Μηχανισμός Προσαρμογής Άνθρακα στα Σύνορα (CBAM) της ΕΕ θα επιβάλει κόστος σε αγαθά όπως ο χάλυβας, τα λιπάσματα, το τσιμέντο, το αλουμίνιο και το υδρογόνο που εισάγονται από χώρες εκτός του μπλοκ των 27 κρατών.
Σύμφωνα με τους όρους της πολιτικής, οι εισαγωγείς που εισάγουν αυτά τα αγαθά στην ΕΕ θα πρέπει να αγοράζουν πιστοποιητικά CBAM για να καλύπτουν τις σχετικές εκπομπές τους. Το κόστος αυτών των πιστοποιητικών αναμένεται να είναι το ίδιο με την τιμή αγοράς του Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών της ΕΕ (ETS).
Ανησυχίες και απειλές για αντίποινα
Δεν είναι όλοι ενθουσιασμένοι με τον επερχόμενο φόρο άνθρακα στα σύνορα της ΕΕ. Οι ΗΠΑ, η Κίνα, η Ινδία και η Βραζιλία είναι μεταξύ των χωρών που έχουν εκφράσει ανησυχίες, με ορισμένες να απειλούν να λάβουν αντίποινα και άλλες να προειδοποιούν ότι η πολιτική μπορεί να εμποδίσει αντί να βοηθήσει τις παγκόσμιες προσπάθειες για το κλίμα.
Ο Nicolas Endress, ιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος της ClimEase, μιας εταιρείας λύσεων λογισμικού CBAM, δήλωσε ότι το ολοκληρωμένο σύστημα φόρου άνθρακα και δασμών της ΕΕ θα αναδιαμορφώσει το παγκόσμιο εμπόριο με τρόπους που οι περισσότερες επιχειρήσεις δεν έχουν ακόμη κατανοήσει. Οι τομείς του χάλυβα, του τσιμέντου, των λιπασμάτων και του αλουμινίου πρόκειται να βρεθούν πρώτοι στο στόχαστρο.
Δεν αποτελεί «έκπληξη» το γεγονός ότι χώρες όπως οι ΗΠΑ, η Βραζιλία και η Ινδία έχουν εκφράσει ανησυχίες σχετικά με την πολιτική, δήλωσε ο Endress, σημειώνοντας ότι χώρες χωρίς σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών (ETS) θα εκτεθούν στον φόρο στα σύνορα.
Η ΕΕ λέει ότι ο CBAM έχει σχεδιαστεί για να επιβάλλει μια «δίκαιη τιμή» στον άνθρακα που εκπέμπεται κατά την παραγωγή αγαθών με έντονες εκπομπές.
Ο φόρος έχει επίσης σχεδιαστεί για να αποτρέψει αυτό που είναι γνωστό ως «διαρροή άνθρακα», δηλαδή όταν οι εταιρείες μεταφέρουν την παραγωγή τους στο εξωτερικό σε χώρες όπου ισχύουν λιγότερο αυστηρές πολιτικές για το κλίμα.
Δοκιμασία γιατο κλίμα
Οι ΗΠΑ, από την πλευρά τους, προειδοποίησαν ότι οι ευρωπαϊκοί κανόνες για το κλίμα θα μπορούσαν να απειλήσουν την εμπορική συμφωνία της ΕΕ με τον Λευκό Οίκο.
Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ κατέληξε σε συμφωνία-πλαίσιο με την Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στα τέλη Ιουλίου, θεσπίζοντας δασμολογικό ανώτατο όριο 15% για τα περισσότερα προϊόντα της ΕΕ από τις αρχές Αυγούστου.
Αυτό το ποσοστό ήταν σημαντικά χαμηλότερο από το 30% που είχε απειλήσει προηγουμένως ο πρόεδρος των ΗΠΑ, αλλά πάνω από το βασικό όριο του 10% που ήλπιζε η ΕΕ.
Μιλώντας στους Financial Times τον περασμένο μήνα, ο Υπουργός Ενέργειας των ΗΠΑ Κρις Ράιτ δήλωσε ότι, ελλείψει σημαντικών τροποποιήσεων, ο νόμος CBAM της ΕΕ - μεταξύ άλλων πράσινων ρυθμιστικών πολιτικών - θα δημιουργούσε «τεράστιους νομικούς κινδύνους» για τις αμερικανικές εταιρείες που πωλούν ορυκτά καύσιμα στην Ευρώπη.
Άλλες χώρες που εκτίθενται στον νόμο CBAM της ΕΕ έχουν επίσης επικρίνει τα σχέδια. Η Ινδία φέρεται να δήλωσε ότι θα προβεί σε αντίποινα κατά των συνοριακών φόρων άνθρακα, λέγοντας ότι οι χώρες υψηλού εισοδήματος που είναι ιστορικά υπεύθυνες για την κλιματική κρίση θα πρέπει να κάνουν περισσότερα για να μειώσουν τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.
Εν τω μεταξύ, η Κίνα, η Βραζιλία και η Ρωσία έχουν εκφράσει ανησυχίες σχετικά με τους συνοριακούς φόρους άνθρακα της ΕΕ, τόσο στις διαπραγματεύσεις του ΟΗΕ για το κλίμα όσο και με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου.
Η φον ντερ Λάιεν σε ένα μανιφέστο του 2019 για να γίνει πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, δήλωσε ότι σκόπευε να εισαγάγει έναν φόρο άνθρακα στα σύνορα «για να αποφύγει τη διαρροή άνθρακα» και να βοηθήσει τις εταιρείες της ΕΕ «να ανταγωνίζονται επί ίσοις όροις».
Η πολιτική εισήχθη αργότερα στο πλαίσιο της προσπάθειας του μπλοκ να μειώσει τις εκπομπές κατά τουλάχιστον 55% μέχρι το τέλος της δεκαετίας.
Ο Alex Mengden, αναλυτής πολιτικής στο Tax Foundation Europe, δήλωσε ότι οι αξιωματούχοι της ΕΕ συνήθως επιδιώκουν να υποβαθμίσουν την πιθανότητα τυχόν αντιποίνων από τις μεγάλες οικονομίες όταν ξεκινήσει το τελικό στάδιο του CBAM.
«Μπορεί να δείξει ότι μπορούμε να αναλάβουμε μόνο ένα όριο ηγεσίας για το κλίμα επειδή έχει πραγματικό κόστος για εμάς και αν δεν είμαστε σε έναν παγκόσμιο συνασπισμό, αυτό το κόστος επιβαρύνει εμάς τους ίδιους αντί για τους εμπορικούς μας εταίρους, που είναι ουσιαστικά ο στόχος», δήλωσε ο Mengden στο CNBC μέσω βιντεοκλήσης.
«Τώρα, φυσικά, μπορεί να πετύχει», είπε ο Mengden. «Η επιτυχία για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής που χαράσσουν την πολιτική CBAM θα ήταν η υιοθέτηση των δικών τους συστημάτων ETS από άλλες χώρες», πρόσθεσε.
Το πρώτο βήμα
Για ορισμένους, το CBAM της ΕΕ σηματοδοτεί το πρώτο βήμα αυτού που αναμένεται να γίνει μια παγκόσμια πρωτοβουλία για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης.
«Μέσα στα επόμενα χρόνια, η τιμολόγηση του άνθρακα δεν θα είναι απλώς ένα ευρωπαϊκό πείραμα - πιθανότατα θα καλύψει έως και το 80% του παγκόσμιου εμπορίου», δήλωσε ο Endress της ClimEase.
«Το CBAM είναι αυτό που το κάνει να συμβεί αυτό, πιθανώς τιμωρώντας χώρες χωρίς ισχυρά συστήματα και ανταμείβοντας όσες διαθέτουν πλαίσια ETS ευθυγραμμισμένα με την ΕΕ», πρόσθεσε. «Οι χώρες που εξελίσσονται με την αλλαγή και δημιουργούν αξιόπιστη τιμολόγηση άνθρακα θα υπερασπιστούν τις βιομηχανίες τους, ενώ όσες απομακρυνθούν θα παρακολουθήσουν τους εξαγωγείς τους να αντιμετωπίζουν τελικά τις συνέπειες».
