Η χρήση ηλεκτρικής ενέργειας έχει τριπλασιαστεί από το 2000 - Το μερίδιο του πετρελαίου στην παραγωγή ενέργειας αναμένεται να μειωθεί από 20% σε 5% έως το 2035, ενώ το φυσικό αέριο, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και η πυρηνική ενέργεια κερδίζουν έδαφος
Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (IEA) αποκάλυψε ότι η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική (MENA) έχει τριπλασιαστεί από το 2000, καθιστώντας την περιοχή μία από αυτές με την ταχύτερα αυξανόμενη ζήτηση ενέργειας στον πλανήτη όπως αναφέρει το OilPrice.
Σύμφωνα με τον IEA, η εκρηκτική ανάπτυξη οφείλεται κυρίως στην αύξηση του πληθυσμού και στα αυξανόμενα εισοδήματα, με τον κλιματισμό να αντιπροσωπεύει σχεδόν το ήμισυ της μέγιστης ζήτησης. Ο ενεργειακός οργανισμός έχει προβλέψει ότι η MENA θα δει άλλη μια αύξηση 50% στη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας έως το 2035, με βάση τις τρέχουσες πολιτικές, λόγω της αστικοποίησης, της βιομηχανικής επέκτασης και της ταχείας αύξησης του πληθυσμού.
Ωστόσο, το ενεργειακό μείγμα της MENA πρόκειται να υποστεί μια ριζική αναμόρφωση. Σύμφωνα με τον IEA, το φυσικό αέριο και το πετρέλαιο κυριαρχούν στο ηλεκτρικό μείγμα της MENA, αντιπροσωπεύοντας πάνω από το 90% της συνολικής παραγωγής.
Ωστόσο, η επόμενη φάση ανάπτυξης θα καθοδηγηθεί από το φυσικό αέριο, τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και την πυρηνική ενέργεια, ενώ η παραγωγή από πετρέλαιο θα συμβάλει μόνο στο 5% της συνολικής παραγωγής έως το 2035, από 20% που είναι σήμερα. Η ηλιακή δυναμικότητα της περιοχής αναμένεται να δεκαπλασιαστεί στα 200 γιγαβάτ έως το 2035. Το μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο ενεργειακό μείγμα της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής αναμένεται να αυξηθεί στο 25% έως το 2035 από 6% που είναι σήμερα, με την πυρηνική ενέργεια να αναμένεται επίσης να αυξηθεί στα ΗΑΕ, την Αίγυπτο και το Ιράν.
Κλιματισμός και αφαλάτωση
«Η ζήτηση για ηλεκτρική ενέργεια αυξάνεται ραγδαία σε όλη τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, λόγω της ταχέως αυξανόμενης ανάγκης για κλιματισμό και αφαλάτωση νερού σε μια περιοχή που αντιμετωπίζει θερμική και υδατική πίεση με αυξανόμενους πληθυσμούς και οικονομίες. Η περιοχή έχει ήδη δει την τρίτη μεγαλύτερη αύξηση στην κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας παγκοσμίως από τις αρχές του αιώνα, μετά την Κίνα και την Ινδία. Για να καλυφθεί αυτή η ζήτηση, η δυναμικότητα ηλεκτρικής ενέργειας τα επόμενα 10 χρόνια αναμένεται να επεκταθεί κατά πάνω από 300 γιγαβάτ, ποσό που ισοδυναμεί με τρεις φορές την τρέχουσα συνολική δυναμικότητα παραγωγής της Σαουδικής Αραβίας», δήλωσε ο Εκτελεστικός Διευθυντής του IEA, Fatih Birol.
Το φυσικό αέριο αναμένεται να συμβάλει στο ήμισυ του ενεργειακού μείγματος της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής έως το 2035. Με ισχυρή κρατική υποστήριξη και δισεκατομμύρια δολάρια στη διάθεσή τους, οι πετρελαϊκοί κολοσσοί της Μέσης Ανατολής επεκτείνονται δυναμικά στην παγκόσμια αγορά LNG, στοχεύοντας σχεδόν να διπλασιάσουν την ικανότητά τους σε LNG μέσα στην επόμενη δεκαετία. Εταιρείες όπως η Saudi Aramco, η Abu Dhabi National Oil Co. (ADNOC) και η QatarEnergy επενδύουν σημαντικά στην παραγωγή και εμπορία LNG, λόγω της αυξανόμενης ζήτησης για φυσικό αέριο ως μεταβατικό καύσιμο και της επιθυμίας διαφοροποίησης των χαρτοφυλακίων τους πέρα από το αργό πετρέλαιο.
«Το LNG φαίνεται να εξακολουθεί να είναι η καλύτερη επιλογή σε όλα τα διαφορετικά προϊόντα υδρογονανθράκων», δήλωσε στο Bloomberg ο Ogan Kose, διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας συμβούλων επιχειρήσεων Accenture, προσθέτοντας ότι τα περιθώρια κέρδους από τις επενδύσεις και το εμπόριο LNG είναι «σχεδόν ανήκουστα σε οποιοδήποτε άλλο προϊόν υδρογονανθράκων».
Ενώ το φυσικό αέριο συνήθως παίζει δεύτερο ρόλο μετά το πετρέλαιο στις παγκόσμιες αγορές ενέργειας, το LNG βλέπει διαρκή ζήτηση και ταχύτερη ανάπτυξη χάρη στον ρόλο του ως ενδιάμεσο καύσιμο στη μετάβαση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Ωστόσο, πολλά έργα LNG έχουν πληγεί από καθυστερήσεις και μεγάλες υπερβάσεις κόστους, με αποτέλεσμα να χρειάζονται επιπλέον χρήματα για την ολοκλήρωσή τους. Αυτό ανοίγει μια ευκαιρία για τα πλούσια σε ρευστότητα κράτη του Κόλπου να επιδείξουν την ενεργειακή, οικονομική και γεωπολιτική τους ισχύ στον χώρο.
Δυστυχώς, δεν θα είναι όλες οι χώρες της Μέσης Ανατολής (MENA) σε θέση να καλύψουν αυτήν την αυξανόμενη ζήτηση. Αρκετές χώρες της Μέσης Ανατολής έχουν βιώσει επίμονες κρίσεις ενέργειας, με χώρες σε ζώνες συγκρούσεων, όπως το Ιράκ, η Συρία, η Υεμένη, ο Λίβανος και το Σουδάν, να είναι μεταξύ των πλέον πληγέντων.
Το Ιράκ εξακολουθεί να υποφέρει από ασυνεπή ενεργειακό εφοδιασμό, περισσότερες από δύο δεκαετίες μετά την ανατροπή του καθεστώτος του Σαντάμ Χουσεΐν. Πριν από τρία χρόνια, η πλούσια σε πετρέλαιο ιρακινή πόλη της Βασόρας βίωσε μαζικές διαμαρτυρίες μετά από βλάβες στα ηλεκτρικά καλώδια που προκάλεσαν κυλιόμενες διακοπές ρεύματος εν μέσω καυστικών θερμοκρασιών 50°C. Σύμφωνα με εκτιμήσεις του IEA, οι επαναλαμβανόμενες ελλείψεις ηλεκτρικής ενέργειας κόστισαν στην ιρακινή οικονομία σχεδόν 100 δισεκατομμύρια δολάρια μεταξύ 2014 και 2020.
Προμήθεια καυσίμων
Εν τω μεταξύ, οι Λιβανέζοι πολίτες έχουν υποστεί χρόνια διακοπτόμενης παροχής ηλεκτρικής ενέργειας, αναγκάζοντάς τους να στραφούν σε ρυπογόνες ιδιωτικές γεννήτριες και εγκληματικές ομάδες που τους προμηθεύουν καύσιμα από τη μαύρη αγορά.
Στη Συρία, η παραγωγική ικανότητα έχει μειωθεί κάτω από το 40% των επιπέδων πριν από τη σύγκρουση, «πολύ κάτω από τις ανάγκες της χώρας». Η Λιβύη είχε παρόμοιες εμπειρίες, με τη παραγωγική ικανότητα να μειώνεται στο μισό κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου της χώρας.
Ευτυχώς, οι χώρες της Μέσης Ανατολής και Βόρειας Αφρικής (MENA) διαθέτουν άφθονες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας από τις οποίες μπορούν να αξιοποιήσουν για να μετριάσουν τις ελλείψεις ενέργειας. Για παράδειγμα, η Υεμένη έχει πρόσφατα στραφεί σοβαρά στην παραγωγή ηλιακής ενέργειας. Ο πρώτος μεγάλης κλίμακας ηλιακός σταθμός παραγωγής ενέργειας της χώρας, Άντεν, ισχύος 120 μεγαβάτ, εγκαινιάστηκε στις 15 Ιουλίου 2024.
Χρηματοδοτούμενο από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, αυτό το σημαντικό έργο ανανεώσιμων πηγών ενέργειας βρίσκεται βόρεια του Άντεν και τροφοδοτεί με ηλεκτρική ενέργεια 150.000 και 170.000 κατοικίες, μειώνοντας την εξάρτηση της χώρας από τα δίκτυα που τροφοδοτούνται με καύσιμα.
Η Υεμένη αντιμετωπίζει σχεδόν τρεις δεκαετίες κρίσεων ηλεκτρικής ενέργειας και ελλείψεων καυσίμων, μετά από επαναλαμβανόμενες εμφύλιες συγκρούσεις που προκάλεσαν σοβαρές ζημιές στην εθνική υποδομή ηλεκτρικής ενέργειας. Ενώ η ηλιακή ενέργεια αντιπροσωπεύει σήμερα ~10,4% της συνολικής παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας της Υεμένης, το ποσοστό αυτό αναμένεται να διπλασιαστεί το 2026, μετά την έναρξη λειτουργίας της δεύτερης φάσης του ηλιακού σταθμού παραγωγής ενέργειας Άντεν.
