Πριν από δέκα χρόνια, οι ηγέτες του κόσμου έθεσαν ένα ιστορικό στοίχημα. Η συμφωνία του Παρισιού του 2015 είχε ως στόχο να βάλει την ανθρωπότητα σε μια πορεία αποτροπής της επικίνδυνης κλιματικής αλλαγής. Μια δεκαετία αργότερα, με την τελευταία διάσκεψη για το κλίμα να ολοκληρώνεται στο Μπελέμ της Βραζιλίας, χωρίς αποφασιστική δράση, μπορούμε οριστικά να πούμε ότι η ανθρωπότητα έχει χάσει αυτό το στοίχημα.
Τα σημεία καμπής για το κλίμα είναι πιο κοντά από ποτέ
Η προσπάθειά να απαντήσουμε σε αυτό το ερώτημα συγκέντρωσε την Earth League σε μια συνάντηση στο Αμβούργο νωρίτερα φέτος. Μετά από μήνες εντατικής συζήτησης, τα ευρήματά της δημοσιεύθηκαν αυτή την εβδομάδα, με το συμπέρασμα ότι η ανθρωπότητα «ζει πέρα από τα όρια».
Υπερβαίνοντας τους 1,5°C, όχι μόνο τα ακραία κλιματικά φαινόμενα, όπως οι ξηρασίες, οι πλημμύρες, οι πυρκαγιές και τα κύματα καύσωνα αυξάνονται σε αριθμό και σοβαρότητα, επηρεάζοντας δισεκατομμύρια ανθρώπους, αλλά πλησιάζουμε επίσης σε σημεία καμπής για μεγάλα ρυθμιστικά συστήματα της Γης, όπως το τροπικό δάσος του Αμαζονίου και τα παγοκαλύμματα της Γροιλανδίας και της Δυτικής Ανταρκτικής. Τα τροπικά συστήματα κοραλλιογενών υφάλων, που αποτελούν το μέσο διαβίωσης για πάνω από 200 εκατομμύρια ανθρώπους, είναι απίθανο να αντιμετωπίσουν την υπέρβαση.
Αυτό μεταφράζεται σε υπαρξιακούς κινδύνους για δισεκατομμύρια ανθρώπους. Όχι πολύ μακριά στο μέλλον, αλλά μέσα στα επόμενα χρόνια για ακραία φαινόμενα και μέσα σε δεκαετίες για σημεία καμπής.
Οι αποτυχίες των προηγούμενων δράσεων
Η πορεία του κόσμου από ένα ασφαλέστερο παρελθόν σε ένα πιο επικίνδυνο μέλλον. Μετά από δεκαετίες αδράνειας, η ανθρωπότητα βρίσκεται κοντά στο να ξεπεράσει τα όρια που θα καθιστούσαν τον έλεγχο της κλιματικής αλλαγής πολύ πιο δύσκολο.
Οι χαμένες ευκαιρίες μεταξύ 1997 και 2015 είναι οι αποτυχίες του πρωτοκόλλου του Κιότο να κάμψει την καμπύλη των παγκόσμιων εκπομπών. Στη συνέχεια ακολούθησε μια χαμένη δεκαετία από τη συμφωνία του Παρισιού.
Η ομορφιά του Παρισιού - η συλλογική δέσμευση όλων των χωρών για τη μείωση των εκπομπών - έχει υπονομευτεί από τους εθελοντικούς μηχανισμούς για την επίτευξή της. Έτσι, ενώ η διατήρηση της θερμοκρασίας πολύ κάτω από τους 2°C είναι νομικά δεσμευτική, οι ενέργειες στο πλαίσιο των εθνικών σχεδίων δεν είναι.
Είμαστε κοντά στο πιο κρίσιμο σημείο
Βρισκόμαστε τώρα σε ένα κρίσιμο σημείο. Βρισκόμαστε σε ή πολύ κοντά σε ανθρωπογενείς περιβαλλοντικές αλλαγές που θα αποσυνθέσουν θεμελιωδώς τα συστήματα που συντηρούν τη ζωή στη Γη. Αυτά κινδυνεύουν να προκαλέσουν βρόχους ανατροφοδότησης, για παράδειγμα, την επιταχυνόμενη υποχώρηση των τροπικών δασών, η οποία θα απελευθερώσει δισεκατομμύρια τόνους διοξειδίου του άνθρακα, γεγονός που θα αυξήσει ακόμη περισσότερο τις θερμοκρασίες.
Τελικά, αυτό θα μπορούσε να προκαλέσει την απομάκρυνση του πλανήτη κατά μήκος της πορείας προς τη «Γη-θερμοκήπιο», ένα σενάριο όπου ακόμη και αν μειωθούν οι εκπομπές, οι αυτοενισχυόμενοι βρόχοι ανατροφοδότησης θα οδηγήσουν σε αυξήσεις της παγκόσμιας θερμοκρασίας έως και 5°C ή και πέραν αυτών. Η τελευταία φορά που το κλίμα θερμάνθηκε κατά τέτοιο ποσό ήταν πριν από δεκάδες εκατομμύρια χρόνια.
Το πιο εφιαλτικό σενάριο για την κλιματική αλλαγή
Πολύ πριν από αυτό το εφιαλτικό σενάριο, οι σημαντικές επιπτώσεις είναι πλέον αναπόφευκτες. Οι ολοένα και πιο καταστροφικές καταιγίδες θα προκαλέσουν περισσότερες απώλειες και ζημιές, περισσότερες απώλειες ζωών. Οι προσπάθειες για την επιτάχυνση - ή ακόμα και τη διατήρηση - της απαλλαγής από τον άνθρακα θα μπορούσαν να υπονομευτούν από την κοινωνική και πολιτική αποσταθεροποίηση που προκαλεί η κλιματική αλλαγή.
Εάν οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής αρχίσουν να παρεμβαίνουν στις προσπάθειές μας να αντιμετωπίσουμε τις αιτίες της, οι κινήσεις προς έναν πιο βιώσιμο κόσμο κινδυνεύουν να καθυστερήσουν ή ακόμη και να εκτροχιαστούν εντελώς.
Αλλά η κλίμακα των δεινών εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από εμάς. Έχουμε ακόμα την ικανότητα να ελαχιστοποιήσουμε την υπέρβαση. Το καλύτερο που μπορεί να προσφέρει η επιστήμη σήμερα είναι ένα μέλλον όπου η μέγιστη θέρμανση θα φτάσει τους 1,7°C πριν επιστρέψει στους 1,5°C σε 75 χρόνια. Αυτό απαιτεί άμεση δράση σε παγκόσμια κλίμακα, σε πολλαπλά μέτωπα:
Πρώτον, θα πρέπει να επιταχύνουμε τη σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων για να επιτύχουμε από τώρα και στο εξής ετήσιες μειώσεις των παγκόσμιων εκπομπών κατά τουλάχιστον 5%. Αυτό απαιτεί την αύξηση των σχεδίων απαλλαγής των εθνών από τον άνθρακα τουλάχιστον κατά δέκα φορές.
Δεύτερον, πρέπει να μεταμορφώσουμε το παγκόσμιο σύστημα τροφίμων μέσα στην επόμενη δεκαετία, ώστε να είναι σε θέση να απορροφά 3 δισεκατομμύρια τόνους διοξειδίου του άνθρακα ετησίως.
Τρίτον, χρειαζόμαστε νέους τρόπους για να απομακρύνουμε επιπλέον 5 δισεκατομμύρια τόνους διοξειδίου του άνθρακα από την ατμόσφαιρα κάθε χρόνο και να το αποθηκεύουμε με ασφάλεια στο έδαφος. Είτε αποκαθιστώντας οικοσυστήματα όπως τα δάση και οι υγρότοποι είτε με νέες προσεγγίσεις που θα απομακρύνουν άμεσα το διοξείδιο του άνθρακα από την ατμόσφαιρα, αυτό πρέπει να γίνει με ασφαλείς και κοινωνικά δίκαιους τρόπους.
Τέλος, πρέπει να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να διασφαλίσουμε τη συνεχή «υγεία» και ανθεκτικότητα στη φύση στην ξηρά και στον ωκεανό, προκειμένου να διαφυλάξουμε την ικανότητα της Γης να αποθηκεύει άνθρακα. Όλα αυτά πρέπει να συμβούν ταυτόχρονα, για να έχουμε την ευκαιρία να περιορίσουμε την υπέρβαση και να επιστρέψουμε σε θερμοκρασία 1,5°C ή κάτω από αυτήν.
Η μόνη ευκαιρία για να ανακάμψει η Γη
Η επιστήμη είναι ξεκάθαρη εδώ. Η μόνη μας ευκαιρία να ανακάμψουμε σε ένα σταθερό και ασφαλές κλίμα είναι να επιταχύνουμε τη σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων, να αφαιρέσουμε τον άνθρακα και να επενδύσουμε στη φύση (στην ξηρά και στον ωκεανό), και να το κάνουμε αυτό χωρίς να κάνουμε συμβιβασμούς μεταξύ τους.
www.worldenergynews.gr
