Μικρότερα από έναν κόκκο σκόνης και σε σχήμα μικροσκοπικών δίσκων, τα κοκκολιθοφόρα είναι μικροσκοπικοί κάτοικοι του ωκεανού με τεράστια επιρροή στο κλίμα του πλανήτη. Αυτά τα μικροσκοπικά φύκια αφαιρούν άνθρακα από το θαλασσινό νερό, απελευθερώνουν οξυγόνο και δημιουργούν ευαίσθητες πλάκες ασβεστίτη που τελικά βυθίζονται στον πυθμένα του ωκεανού.
H ιστορία της Γης γραμμένη με κιμωλία
Με την πάροδο του χρόνου, αυτές οι πλάκες σχηματίζουν στρώματα κιμωλίας και ασβεστόλιθου που καταγράφουν την κλιματική ιστορία της Γης. Σήμερα, πέντε ευρωπαϊκά ερευνητικά ιδρύματα ανακοίνωσαν μια νέα προσπάθεια να καθιερώσουν την 10η Οκτωβρίου ως Διεθνή Ημέρα Κοκκολιθοφόρου, εφιστώντας την προσοχή στη ζωτική συμβολή των οργανισμών στη ρύθμιση του άνθρακα, την παραγωγή οξυγόνου και την υγεία των θαλάσσιων οικοσυστημάτων που στηρίζουν τη ζωή στη Γη.
Η πρωτοβουλία ηγείται από το Ινστιτούτο Ruđer Bošković (Ζάγκρεμπ, Κροατία), το Κέντρο Lyell στο Πανεπιστήμιο Heriot-Watt (Εδιμβούργο, Ηνωμένο Βασίλειο), το Νορβηγικό Ερευνητικό Κέντρο NORCE (Μπέργκεν, Νορβηγία), το Κέντρο Θαλάσσιων και Περιβαλλοντικών Επιστημών (MARE) στο Πανεπιστήμιο της Λισαβόνας (Πορτογαλία) και τη Διεθνή Ένωση Νανοπλαγκτού (INA).
Μια Λεπτή Ισορροπία υπό Απειλή
Λίγοι γνωρίζουν τα κοκκολιθοφόρα, ωστόσο χωρίς αυτά, οι ωκεανοί και το κλίμα του πλανήτη θα φαίνονταν δραστικά διαφορετικά. Αυτά τα μονοκύτταρα φύκια, τα οποία περιέχουν χλωροφύλλη, επιπλέουν στα ηλιόλουστα στρώματα της θάλασσας και είναι επικαλυμμένα με πλάκες ανθρακικού ασβεστίου γνωστές ως κοκκόλιθοι.
Αν και απίστευτα μικρά, τα κοκκολιθοφόρα είναι από τους πιο αποτελεσματικούς φυσικούς ρυθμιστές άνθρακα της Γης. Κάθε χρόνο, παράγουν περισσότερους από 1,5 δισεκατομμύρια τόνους ανθρακικού ασβεστίου, δεσμεύοντας διοξείδιο του άνθρακα από την ατμόσφαιρα και αποθηκεύοντάς το σε ιζήματα βαθέων υδάτων. Εκτός από την απομάκρυνση άνθρακα, παράγουν οξυγόνο, θρέφουν τα θαλάσσια τροφικά πλέγματα και επηρεάζουν την ισορροπία του θερμοκηπίου του πλανήτη.
Τα κοκκολιθοφόρα συχνά κυριαρχούν σε τεράστιες εκτάσεις του ωκεανού, αλλά η κλιματική αλλαγή μεταβάλλει τη θερμοκρασία, τη χημεία και τη θρεπτική σύνθεση του θαλασσινού νερού. Αυτές οι μεταβολές θέτουν σοβαρούς κινδύνους για την επιβίωσή τους - και για τη σταθερότητα των οικοσυστημάτων που εξαρτώνται από αυτά.
Γιατί κοκκολιθοφόρα;
Αυτό που κάνει τα κοκκολιθοφόρα να ξεχωρίζουν από το άλλο πλαγκτόν είναι τόσο ο ρόλος τους στον παγκόσμιο κύκλο του άνθρακα όσο και το μοναδικό αρχείο που αφήνουν πίσω τους.
«Σε αντίθεση με άλλες ομάδες, κατασκευάζουν περίπλοκες πλάκες ανθρακικού ασβεστίου που όχι μόνο βοηθούν στην απορρόφηση διοξειδίου του άνθρακα από την ατμόσφαιρα, αλλά και το μεταφέρουν σε βαθιά ιζήματα των ωκεανών, όπου μπορεί να κλειδωθεί για χιλιετίες. Αυτή η βιομεταλλοποίηση αφήνει πίσω της ένα εξαιρετικό γεωλογικό αρχείο, επιτρέποντάς μας να μελετήσουμε πώς έχουν ανταποκριθεί σε προηγούμενες κλιματικές μεταβολές και να προβλέψουμε καλύτερα τον μελλοντικό τους ρόλο. Με λίγα λόγια, ο διπλός τους ρόλος ως αντλίες άνθρακα και αρχεία κλίματος τα καθιστά αναντικατάστατα στην κατανόηση και την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής», λέει ο καθηγητής Άλεξ Πούλτον του Κέντρου Λάιελ.
«Είναι οι αόρατοι αρχιτέκτονες του ωκεανού, που κατασκευάζουν τις μικροσκοπικές πλάκες που γίνονται τεράστια αρχεία του κλίματος της Γης», λέει η Δρ. Γελένα Γκοντριγιάν, κορυφαία ερευνήτρια κοκκολιθοφόρων στο Ινστιτούτο Ρούντζερ Μπόσκοβιτς. «Μελετώντας τις παρελθούσες και τρέχουσες αντιδράσεις τους στις αλλαγές στον ωκεανό, μπορούμε να κατανοήσουμε καλύτερα πώς λειτουργούν τα θαλάσσια οικοσυστήματα και να διερευνήσουμε πώς οι φυσικές διεργασίες μπορούν να μας βοηθήσουν να αντιμετωπίσουμε την κλιματική αλλαγή».
Επιστήμη αιχμής: Από το πλαγκτόν στις πλανητικές διεργασίες
Η έναρξη της Διεθνούς Ημέρας Κοκκολιθοφόρων αναδεικνύει το μικροσκοπικό πλαγκτόν των ωκεανών που βοηθά αθόρυβα στη ρύθμιση του ατμοσφαιρικού διοξειδίου του άνθρακα.
Στο Κέντρο Lyell στη Σκωτία, η ομάδα OceanCANDY, με επικεφαλής τον καθηγητή Alex Poulton, μελετά πώς αυτό το πλαγκτόν τραβάει CO2 από τον αέρα και το αποθηκεύει στη θάλασσα, και δοκιμάζει πώς οι θερμότεροι, πιο όξινοι ωκεανοί θα μπορούσαν να αλλάξουν αυτή τη διαδικασία. Οι προβλέψεις υπολογιστών συγκρίνουν ποια είδη κάνουν αυτή τη δουλειά καλύτερα, σήμερα και αύριο.
Στη Νορβηγία, επιστήμονες στο NORCE Research, με επικεφαλής τον Δρ. Kyle Mayers και την ομάδα του, παρακολουθούν τις ιστορίες ζωής των κοκκολιθοφόρων, πώς αναπτύσσονται, ποιος τα τρώει και τους ιούς που τα μολύνουν και τελικά τα σκοτώνουν, για να δείξουν πώς ο άνθρακας κινείται μέσω του ωκεανού. Το αρχαίο DNA στη λάσπη του βυθού προσθέτει μια μακροπρόθεσμη εικόνα των παρελθουσών κλιματικών αλλαγών. «Οι αλληλεπιδράσεις των κοκκολιθοφόρων με ιούς και βοσκοτόπους έχουν σημασία», λέει Δρ. Kyle Mayers του NORCE. «Αυτοί οι δεσμοί διαμορφώνουν τα τροφικά πλέγματα και τον τρόπο με τον οποίο ο ωκεανός αποθηκεύει άνθρακα».
Στην Κροατία, η ομάδα Cocco στο Ινστιτούτο Ruđer Bošković μελετά πώς διαμορφώνουν τον κύκλο του άνθρακα του ωκεανού, από την αποσύνθεση της οργανικής ύλης έως τις βακτηριακές αλληλεπιδράσεις που επηρεάζουν τη χημεία του θαλασσινού νερού και την πρόσληψη CO2. «Κατανοώντας τα κοκκολιθοφόρα, αποκαλύπτουμε πραγματικά τη ζωντανή μηχανή της ισορροπίας άνθρακα του ωκεανού», λέει η Δρ. Jelena Godrijan. «Οι αλληλεπιδράσεις τους με τα βακτήρια καθορίζουν τον τρόπο με τον οποίο ο άνθρακας κινείται και μετασχηματίζεται - διαδικασίες που συνδέουν τη μικροσκοπική κλίμακα του πλαγκτόν με τη σταθερότητα του κλίματος του πλανήτη μας».
Στο INA, οι επιστήμονες συνδέουν τα ζωντανά κοκκολιθοφόρα με το απολιθωμένο αρχείο τους, χρησιμοποιώντας τις μικροσκοπικές τους πλάκες για να χρονολογήσουν βράχους και να εντοπίσουν την κλιματική ιστορία της Γης. Βελτιώνοντας τα παγκόσμια βιοστρωματογραφικά πλαίσια και βαθμονομώντας τα εξελικτικά χρονοδιαγράμματα των ειδών, οι ερευνητές του INA μετατρέπουν τα απολιθώματα των κοκκολιθοφόρων σε ακριβή εργαλεία για την ανακατασκευή των αρχαίων ωκεανών, συνδέοντας τη σύγχρονη οικολογία του πλαγκτού με το γεωλογικό αρχείο της κλιματικής αλλαγής.
Γιατί έχει σημασία η Ημέρα Κοκκολιθοφόρων;
Ο ορισμός μιας ημέρας για τα Κοκκολιθοφόρα μπορεί να φαίνεται σαν μια μικρή χειρονομία, αλλά οι υποστηρικτές της υποστηρίζουν ότι θα μπορούσε να έχει μεγάλο αντίκτυπο.
«Αυτό θα μπορούσε να συμβάλει στην αλλαγή του τρόπου με τον οποίο βλέπουμε τον ωκεανό. Συχνά μιλάμε για φάλαινες, κοραλλιογενείς υφάλους και παγοκαλύμματα, αλλά τα κοκκολιθοφόρα αποτελούν ζωτικό μέρος του κλιματικού συστήματος του πλανήτη. Μας υπενθυμίζουν ότι οι μικρότεροι οργανισμοί μπορούν να έχουν τον μεγαλύτερο αντίκτυπο και ότι η μικροσκοπική ζωή παίζει κρίσιμο ρόλο στη διαμόρφωση του μέλλοντος του πλανήτη μας», λέει η Δρ. Sarah Cryer από το έργο CHALKY και την ομάδα OceanCANDY.
Η εκστρατεία για την καθιέρωση της 10ης Οκτωβρίου ως Παγκόσμιας Ημέρας Κοκκολιθοφόρων αποτελεί μια έκκληση για δράση. Τονίζοντας τον βαθύ, αλλά συχνά παραβλεπόμενο, ρόλο των κοκκολιθοφόρων, οι επιστήμονες θέλουν να εμπνεύσουν ένα νέο κύμα ωκεανικού γραμματισμού, πολιτικής εστίασης και δημόσιας συμμετοχής.
www.worldenergynews.gr
