Τις προτεραιότητες και την στρατηγική για τον ΑΔΜΗΕ αναλύει σε συνέντευξή του στον Παν. Μπουσμπουρέλη ο Διευθύνων Σύμβουλος του ΑΔΜΗΕ κ. Μάνος Μανουσάκης.
Αναφέρει μεταξύ άλλων ότι το καλώδιο Κρήτης-Κύπρου, μπορεί να μπει «στην πρίζα» ακόμη και σε τέσσερα με πέντε χρόνια από σήμερα.
Επισημαίνει ότι το 2024 θα έχουμε εξελίξεις και για τη δεύτερη διασύνδεση Ελλάδας-Ιταλίας, ισχύος 1 GW, “ καθώς σκοπεύουμε να εξειδικεύσουμε τις εμπορικές προδιαγραφές του έργου που θα υλοποιήσουμε από κοινού με τον Διαχειριστή της Ιταλίας, Terna.”
Σημειώνει ότι, επιταχύνεται η σημαντική μελέτη FΙD από τη Siemens, ανάδοχο του Σταθμού Μετατροπής στην Κύπρο για την διασύνδεση με την Κρήτη, που θα καθορίσει λεπτομέρειες του εξοπλισμού που θα εγκατασταθεί στο έργο. “ Στόχος μας είναι να υπογράψουμε τη σύμβαση με τη Siemens εντός του 2024”, τονίζει.
1. Το 2023 ο ΑΔΜΗΕ σύναψε σημαντικές συμφωνίες σε στρατηγικά έργα διεθνών ηλεκτρικών διασυνδέσεων. Τι εξελίξεις μπορούμε να περιμένουμε το 2024 σε αυτό το πεδίο;
Το 2023 ήταν μία πολύ παραγωγική χρονιά για τον ΑΔΜΗΕ στο πεδίο των διεθνών διασυνδέσεων: Καταρχάς ολοκληρώσαμε τη δεύτερη διασύνδεση της Ελλάδας με τη Βουλγαρία, διευρύνοντας κατά πολύ το περιθώριο ανταλλαγών ενέργειας ανάμεσα στις δυο χώρες. Θα έλεγα όμως ότι η πιο σημαντική εξέλιξη στο πεδίο αυτό είναι πως γίναμε ο φορέας υλοποίησης της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ . Το ότι γίναμε project promoter αποτελεί ορόσημο για το Διαχειριστή που όχι μόνο διεθνοποιείται, αλλά και διπλασιάζει την περιουσιακή του βάση. Η μετονομασία του έργου σε “Great Sea Interconnector”, σηματοδοτεί το νέο κεφάλαιο που άνοιξε και την έναρξη κατασκευής του στρατηγικού αυτού έργου: Και τούτο γιατί την προηγούμενη εβδομάδα δώσαμε στη Nexans, την ανάδοχο του καλωδιακού τμήματος της διασύνδεσης Κρήτης-Κύπρου το “First Notice to Proceed”, δηλαδή την εντολή έναρξης για την παραγωγή του καλωδίου. Αυτό συνδυάστηκε με την πληρωμή της πρώτης δόσης προς την εταιρεία, σε συνέχεια της εκταμίευσης από τη CINEA (Εκτελεστική Υπηρεσία της ΕΕ για το Κλίμα, τις Υποδομές και το Περιβάλλον) προκαταβολής ύψους 55 εκατ. ευρώ από τη συνολική επιδότηση των 657 εκατ. ευρώ που έχει μεταβιβαστεί στον ΑΔΜΗΕ, στο πλαίσιο της συμφωνίας μεταβίβασης των περιουσιακών στοιχείων (Asset Purchase Agreement) με τον προηγούμενο φορέα υλοποίησης. Την ίδια στιγμή, επιταχύνεται η σημαντική μελέτη FΙD από τη Siemens, ανάδοχο του Σταθμού Μετατροπής στην Κύπρο, που θα καθορίσει λεπτομέρειες του εξοπλισμού που θα εγκατασταθεί στο έργο. Στόχος μας είναι να υπογράψουμε τη σύμβαση με τη Siemens μέχρι το 2024.
Η παρουσία του ΑΔΜΗΕ σε στρατηγικά έργα διεθνών διασυνδέσεων δεν εξαντλείται εδώ.
Ένας ακόμη στόχος μας είναι να συνεχίσουμε να συνδράμουμε στην τεχνική ωρίμανση της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας-Αιγύπτου GREGY. To project έχει ενταχθεί στη λίστα των έργων Αμοιβαίου Ενδιαφέροντος της Ε.Ε, PMI/PCI , μία σημαντική εξέλιξη στην οποία και ο ΑΔΜΗΕ έπαιξε ρόλο για να επιτευχθεί αυτό. Θεωρούμε ότι μέσα στο 2024 θα εισέλθουμε στο στάδιο των μελετών για το έργο.
Το 2024 εξάλλου θα έχουμε εξελίξεις και για τη δεύτερη διασύνδεση Ελλάδας-Ιταλίας, ισχύος 1 GW, καθώς σκοπεύουμε να εξειδικεύσουμε τις εμπορικές προδιαγραφές του έργου που θα υλοποιήσουμε από κοινού με τον Διαχειριστή της Ιταλίας, Terna. Θα συνεχίσουμε φυσικά και την ωρίμανση όλων των νέων διεθνών διασυνδέσεων που σχεδιάζουμε με τους γείτονές μας στα βόρεια σύνορα της χώρας (Βόρεια Μακεδονία, Αλβανία).
2. Υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον επενδυτών για είσοδο τους στο μετοχικό κεφάλαιο του “Great Sea Interconnector”, Τι σημαίνει αυτό για την ταχύτητα υλοποίησης του έργου;
Είναι πολύ σημαντικό ότι από τη στιγμή που ο ΑΔΜΗΕ ανέλαβε project promoter, επενδυτές με διεθνή παρουσία έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον για την είσοδό τους στο μετοχικό κεφάλαιο της «Great Sea Interconnector». Η εξέλιξη αυτή συνιστά ψήφο εμπιστοσύνης στο έργο από τη διεθνή επενδυτική κοινότητα που προδιαγράφει διεύρυνση της χρηματοδοτικής του βάσης. Όπως γνωρίζετε, έχουμε ήδη συνάψει προκαταρκτική συμφωνία με το ισραηλινό fund Aluma. Στο περιθώριο της COP 28 στο Ντουμπάι υπογράψαμε MoU με το fund TAQA από τα και βρισκόμαστε σε συζητήσεις με πιθανούς επενδυτές από τις ΗΠΑ και άλλες χώρες. 
Η κυπριακή κυβέρνηση εμφανίζεται επίσης θετική στο να συμμετάσχει στο έργο, με την τελική επενδυτική απόφαση να αναμένεται το αμέσως επόμενο διάστημα. Λαμβάνοντας υπόψη τη χρηματοδοτική στήριξη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τις συζητήσεις που βρίσκονται σε εξέλιξη με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και τις συστημικές τράπεζες και με δεδομένη την τεχνογνωσία του ΑΔΜΗΕ σε μεγάλα έργα υποθαλάσσιων διασυνδέσεων υψηλής τεχνικής δυσκολίας όπως είναι η «μεγάλη» διασύνδεση Αττικής-Κρήτης, είμαι αισιόδοξος ότι η πρώτη φάση του GSI, το καλώδιο Κρήτης-Κύπρου, μπορεί να μπει «στην πρίζα» ακόμη και σε τέσσερα με πέντε χρόνια από σήμερα.
3.Ποιες είναι οι εκτιμήσεις σας για τη πορεία των επενδύσεων σε ΑΠΕ τα επόμενα χρόνια; Πώς μπορεί να αξιοποιηθεί στο μέγιστο βαθμό το επενδυτικό ενδιαφέρον που διατηρείται ισχυρ ;
Στην Ελλάδα, η πράσινη μετάβαση προχώρησε πολύ γρήγορα, σε σχέση με άλλες χώρες. Η εγκατεστημένη ισχύς σταθμών ΑΠΕ διπλασιάστηκε τα τελευταία χρόνια και το επενδυτικό ενδιαφέρον διατηρείται αμείωτο. Είναι ενδεικτικό ότι ήδη από τώρα τα έργα σε λειτουργία και τα έργα που έχουν δεσμεύσει ηλεκτρικό χώρο υπερκαλύπτουν τον στόχο του ΕΣΕΚ για το τέλος της δεκαετίας (23,5 GW εγκατεστημένης ισχύος ΑΠΕ). Πιο συγκεκριμένα, τα έργα σε λειτουργία σωρεύουν ισχύ 12 GW, ενώ άλλα 15 GW νέων έργων έχουν λάβει Όρους Σύνδεσης. Την ίδια στιγμή, η μέγιστη ζήτηση για ηλεκτρισμό στην Ελλάδα είναι 10 GW, ο διαθέσιμος ηλεκτρικός χώρος στο Σύστημα είναι σήμερα 19 GW και θα αυξηθεί στα 29 GW στο τέλος της δεκαετίας με τις διασυνδέσεις που προγραμματίζει ο ΑΔΜΗΕ. Με άλλα λόγια, έχουμε ήδη καλύψει τον ηλεκτρικό χώρο έως το τέλος της δεκαετίας, λαμβάνοντας υπόψη και την ωρίμανση του θεσμικού πλαισίου για τα Υπεράκτια Αιολικά Πάρκα και τη δέσμευση ηλεκτρικού χώρου για να αναπτυχθούν έργα ισχύος της τάξεως των 2 GW έως το 2030.
Καθώς η Ελλάδα διαθέτει πολύ πλούσιο αιολικό και ηλιακό δυναμικό, η συζήτηση που έχει ανοίξει είναι πώς μπορούμε να παράξουμε ακόμα περισσότερη πράσινη ενέργεια. Μετά όμως τίθεται το ερώτημα «Και τι θα την κάνουμε ;» Η απάντηση είναι να ανοίξουμε νέους ηλεκτρικούς διαδρόμους για να μπορέσουμε να εξάγουμε το πλεόνασμα της πράσινης ενέργειας που θα παράγουμε, συμπεριλαμβανομένης και αυτής από τα offshore αιολικά. Γι΄αυτό έχουμε θέσει στο επίκεντρο της στρατηγικής μας τις μεγάλες εξαγωγικές διεθνείς διασυνδέσεις. Οι πιο ώριμες εξ΄αυτών είναι πρώτον, ο Great Sea Interconnector που θα μας δώσει τη δυνατότητα να μεταφέρουμε πράσινη ενέργεια από την Ελλάδα προς την Κύπρο και το Ισραήλ προωθώντας την ασφάλεια εφοδιασμού και την ανάπτυξη των ΑΠΕ στην Ανατολική Μεσόγειο. Και δεύτερον, η δεύτερη διασύνδεση με την Ιταλία που θα τριπλασιάσει τη μεταφορική ικανότητα ηλεκτρισμού μεταξύ των δυο χωρών. Πρόκειται για έργα που υπηρετούν τον στρατηγικό στόχο της χώρας να μετατραπεί σε εξαγωγέας καθαρής ενέργειας από εισαγωγέας ορυκτών καυσίμων που ήταν ιστορικά.
4. Υπάρχει όμως και ένα ακόμα μεγαλύτερο έργο που προωθείτε προς την κατεύθυνση αυτή, ο Green Aegean Interconnector…
Πράγματι, πρόκειται για τον ηλεκτρικό «διάδρομο» Ελλάδας- νότιας Γερμανίας και το όνομά του «Green Aegean» σηματοδοτεί ακριβώς την έμφαση που δίνουμε στην εξαγωγή της ενέργειας από τα Υπεράκτια Αιολικά Πάρκα που αναμένουμε να αναπτυχθούν στο Αιγαίο τα επόμενα χρόνια. Είναι ένα έργο μακράς πνοής, που ο Πρωθυπουργός έβαλε για πρώτη φορά στο τραπέζι των συζητήσεων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου την περασμένη άνοιξη. Έκτοτε ο ΑΔΜΗΕ ξεκίνησε να ωριμάζει το project που έχει ήδη υποβληθεί προς ένταξη στο νέο Δεκαετές Πρόγραμμα Ανάπτυξης (TYNDP) του ENTSO-E, με απώτερο στόχο την ένταξή του στην επόμενη λίστα των Έργων Κοινού Ενδιαφέροντος (PCI) της ΕΕ.
Βρισκόμαστε σε επικοινωνία με όλους τους Διαχειριστές που εμπλέκονται στο έργο. Παράλληλα, πραγματοποιούνται επαφές και σε πολιτικό επίπεδο και μας ενθαρρύνει ιδιαίτερα το γεγονός ότι η βελγική προεδρία της ΕΕ -που αναλαμβάνει την 1η Ιανουαρίου- ανέδειξε ως μια από τις προτεραιότητές της την αύξηση των επενδύσεων στα δίκτυα ηλεκτρισμού. Εξέλιξη που έρχεται σε συνέχεια του πρόσφατου Σχεδίου Δράσης της Κομισιόν που αναγνωρίζει την αναγκαιότητα για στήριξη και κινητροδότηση επενδύσεων που αφορούν τόσο στα εθνικά δίκτυα όσο και σε διεθνείς ή διηπειρωτικές ηλεκτρικές διασυνδέσεις που προωθούν την βέλτιστη αξιοποίηση της πράσινης ενέργειας, ανάμεσα σε διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές και κλιματικές ζώνες.
Να σημειώσω εδώ ότι ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας-Αιγύπτου (GREGY) και η διασύνδεση Ελλάδας-Σαουδικής Αραβίας είναι δύο έργα απολύτως συμπληρωματικά με τον Green Aegean Interconnector που καθιστούν την Ελλάδα κρίσιμη πύλη εισόδου καθαρής ενέργειας από τη βόρεια Αφρική και την Αραβική Χερσόνησο προς την Ευρώπη. Προωθούν έτσι όχι μόνο την ενεργειακή μετάβαση της Ευρώπης, αλλά και τον κεντρικό στόχο του REPower EU που είναι η απεξάρτηση από τη Ρωσία και η εξεύρεση νέων προμηθευτών ενέργειας.
5. Το επενδυτικό πρόγραμμα του ΑΔΜΗΕ έως το 2030 προβλέπει και την ολοκλήρωση των νησιωτικών διασυνδέσεων. Ποια είναι τα ορόσημα του 2024 για τα έργα αυτά ;
Μέσα στο 2024 θα ολοκληρωθεί κατασκευαστικά η ηλεκτρική διασύνδεση Κρήτης-Αττικής, το μεγαλύτερο έργο μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας που υλοποιεί ο ΑΔΜΗΕ, μέσω της θυγατρικής «Αριάδνη Interconnection». Μετά τη πόντιση φέτος 1.350 χλμ. ηλεκτρικών καλωδίων σε θαλάσσια βάση έως 1.200 χλμ., με ταχύτατους ρυθμούς προχωρά και το χερσαίο τμήμα του έργου. Εντός του έτους τα υπόγεια καλωδιακά τμήματα θα έχουν εγκατασταθεί και στις δυο πλευρές και θα έχει ολοκληρωθεί η κατασκευή των Σταθμών Μετατροπής (σε Κουμουνδούρο και Δαμάστα Ηρακλείου), ανοίγοντας τον δρόμο για τη δοκιμαστική ηλέκτριση στα τέλη του επόμενου έτους. Εξελίξεις αναμένονται το επόμενο έτος και για τη διασύνδεση των Νοτιοανατολικών Κυκλάδων (Σαντορίνη, Φολέγανδρος, Μήλος, Σέριφος) που έχει ορίζοντα ολοκλήρωσης το 2025. Το καλώδιο Σαντορίνης-Νάξου έχει ήδη ποντιστεί και του χρόνου αναμένεται να ποντιστούν τα καλωδιακά τμήματα μεταξύ Λαυρίου, Σερίφου και Μήλου και να προχωρήσουν οι εργασίες κατασκευής των Υποσταθμών Υψηλής Τάσης σε όλα τα υπό διασύνδεση νησιά.
Όσον αφορά στις διασυνδέσεις των Δωδεκανήσων και του Βορειοανατολικού Αιγαίου που θα ολοκληρωθούν στο τέλος της δεκαετίας, ο ΑΔΜΗΕ προχώρησε φέτος στην ανάθεση των μελετών και των ερευνών βυθού που θα προχωρήσουν το αμέσως επόμενο διάστημα. Ολοκλήρωσε επίσης πρόσφατα τη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για τη διασύνδεση των Δωδεκανήσων. Τέλος, για τα Ιόνια Νησιά, μετά την αναβάθμιση της καλωδιακής σύνδεσης Κυλλήνης-Ζακύνθου το καλοκαίρι του 2023, ο ΑΔΜΗΕ θα συνεχίσει το 2024 το πρόγραμμα για την αναβάθμιση των διασυνδέσεων της Κεφαλονιάς, της Λευκάδας και της Κέρκυρας με το Ηπειρωτικό Σύστημα.
*Ο Μάνος Μανουσάκης είναι Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος του ΑΔΜΗΕ
www.worldenergynews.gr
