Τα καλώδια στη Βαλτική σαμποτάρονται επανειλημμένα, καταστροφικές καταιγίδες αφήνουν την Ιρλανδία στο σκοτάδι, ο πόλεμος μαίνεται στην Ουκρανία και προκαλούνται κλυδωνισμοί στις τιμές από τις διακοπές των καυσίμων στη Ρωσία.
Το ενεργειακό σύστημα της Ευρώπης αμφισβητείται όσο ποτέ άλλοτε.
Η ηλεκτρική ενέργεια και η ηλεκτροδότηση παρέχουν σημαντικά οφέλη για την ασφάλεια του εφοδιασμού (συμπεριλαμβανομένης της εγχώριας ενέργειας), λιγότερη έκθεση σε κραδασμούς στον εφοδιασμό και επενδύσεις σε ένα ασφαλές σύστημα αντί του επαναλαμβανόμενου κόστους εισαγωγής.
Ωστόσο, η μελέτη της Ένωσης Βιομηχανίας Ηλεκτρικής Ενέργειας (Eurelectric) η οποία εκπροσωπεί τα κοινά συμφέροντα της βιομηχανίας ηλεκτρικής ενέργειας σε ευρωπαϊκό επίπεδο, τις θυγατρικές και συνεργάτες της σε πολλές άλλες ηπείρους, αποκαλύπτει ότι η ευελιξία είναι το κρίσιμο κομμάτι που λείπει στο σημερινό τοπίο ενεργειακής ασφάλειας.
Χωρίς ουσιαστικές επενδύσεις σε καθημερινή, εβδομαδιαία και εποχιακή ευελιξία (όπως μπαταρίες, πυρηνική ενέργεια, αντλούμενο υδροηλεκτρικό και φυσικό αέριο) οι κίνδυνοι θα συνεχίσουν να αυξάνονται.
Το ερώτημα που προκύπτει είναι αν ήρθε η ώρα για δράση και μάλιστα άμεση.
Ακολουθούν τα βασικά συμπεράσματα της μελέτης:
Γιατί πρέπει να αναπτύξουμε μια νέα προσέγγιση για την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού;
1) Σήμερα, χρειάζεται μια νέα Ευρωπαϊκή Στρατηγική Ενεργειακής Ασφάλειας, βασισμένη σε έναν ολοκληρωμένο ορισμό της ενεργειακής ασφάλειας και με αυξανόμενη εστίαση στην εγχώρια ηλεκτροδότηση ως τον κυρίαρχο ενεργειακό φορέα. Αυτό οφείλεται τόσο σε συνδυασμό εξωγενών όσο και ενδογενών παραγόντων.
Τα πρώτα περιλαμβάνουν π.χ. γεωπολιτικούς κινδύνους και ανθεκτικότητα (ένα μάθημα από την ενεργειακή κρίση του 2022-23) και τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, ενώ η τελευταία περιλαμβάνει την υψηλή διείσδυση μεταβλητών ΑΠΕ, κυρίως ηλιακή και αιολική.
Η εξισορρόπηση προσφοράς και ζήτησης ανά πάσα στιγμή απαιτεί ιδιαίτερη
εστίαση στην ανάπτυξη ευελιξίας στο σύστημα, καθώς και στη στρατηγική επέκταση και ψηφιοποίηση των δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας.
2) Πράγματι, κατά την πρόσφατη ενεργειακή κρίση, τα φώτα παρέμειναν αναμμένα και η επάρκεια παραγωγής διατηρήθηκε. Ωστόσο, η κρίση αποκάλυψε περισσότερα από την ανάγκη να διατηρηθεί η ροή της ηλεκτρικής ενέργειας, υπογράμμισε τη σημασία της αποφυγής της απώλειας ζήτησης και της διασφάλισης της ασφάλειας του εφοδιασμού.
Έδειξε πώς η ασφάλεια του εφοδιασμού συνδέεται με την οικονομική προσιτότητα και τις εξωτερικές προκλήσεις, όπως η εξάρτηση από κρίσιμα υλικά, η αυξανόμενη πολυπλοκότητα του συστήματος ηλεκτρικής ενέργειας, η ευπάθεια στις κυβερνοεπιθέσεις και ο αντίκτυπος των γεωπολιτικών εντάσεων στο κόστος.
3) Ως εκ τούτου, απαιτείται μια νέα και ολοκληρωμένη προσέγγιση στο SoS «Security of Supply 2.0», που να περιλαμβάνει ένα ευρύτερο σύνολο στόχων ενεργειακής πολιτικής, ιδίως τη διασφάλιση καθαρού και οικονομικά προσιτού ενεργειακού εφοδιασμού, επαρκείς υποδομές δικτύου και σταθερές και ευέλικτες ικανότητες.
Ηλεκτροδότηση: Βασικό «γρανάζι» για την ευρωπαϊκή ενεργειακή ανεξαρτησία
Η καθαρή ηλεκτροδότηση είναι αποφασιστικής σημασίας για την επίτευξη των στόχων τόσο της απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές όσο και της ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασμού, ενώ παράλληλα συμβάλλει στην πτυχή της οικονομικής προσιτότητας, ένα κρίσιμο ζήτημα για όλους καταναλωτών, συμπεριλαμβανομένων των βιομηχανιών της ΕΕ των οποίων η ανταγωνιστικότητα διακυβεύεται στη μετάβαση.
Ευρύ φάσμα διαστάσεων στη νέα προσέγγιση για την ασφάλεια του εφοδιασμού
1) Μέχρι στιγμής, το ευρωπαϊκό πλαίσιο για την ασφάλεια του εφοδιασμού είναι κατακερματισμένο. Αφενός έχουμε ζητήματα εξάρτησης από τις εισαγωγές ορυκτών καυσίμων και, αφετέρου, ένα σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας που επικεντρώνεται κυρίως σχετικά με την επάρκεια παραγωγής και την ανθεκτικότητα του δικτύου.
2) Η αυξανόμενη ηλεκτροδότηση του ενεργειακού συστήματος φέρνει την ασφάλεια του εφοδιασμού με ηλεκτρική ενέργεια στο επίκεντρο του ευρύτερου ζητήματος ενεργειακής ασφάλειας και απαιτεί μια ολοκληρωμένη προσέγγιση σε όλη την αλυσίδα αξίας, συμπεριλαμβανομένων των τελικών χρήσεων που ηλεκτρίζουν.
3) Ταυτόχρονα, εμφανίζονται νέες λύσεις που ενισχύουν το «SoS». Η αποκέντρωση της ηλεκτρικής ενέργειας σύστημα, με γνώμονα τη φύση των μεταβλητών ΑΠΕ, φέρνει νέες προκλήσεις (ανάγκη για ευελιξία και
4) Εστίαση σε μέτρα που εξισορροπούν την αδυναμία μας να είμαστε 100% αυτοδύναμοι, ενώ ταυτόχρονα αντιμετωπίζουμε την ανάγκη να διασφαλίσουμε ότι τα κρίσιμα συστήματά μας είναι ανθεκτικά στους κραδασμούς και μπορούν να συνεχίσουν να λειτουργούν την κοινωνία μας σε περίπτωση κρίσης στον κυβερνοχώρο), αλλά επίσης μειώνουν την εξάρτηση από τις εισαγωγές ορυκτών καυσίμων βελτιώνοντας παράλληλα την ανθεκτικότητα4 π.χ. σε σωματικές επιθέσεις.
5) Για να διασφαλίσουμε το «SoS» σε ένα ολοένα και πιο ηλεκτρισμένο ενεργειακό σύστημα, πρέπει επομένως να αναδιατυπώσουμε και να διευρύνουμε την έννοια του SoS ώστε να περιλαμβάνει περαιτέρω πτυχές: σταθερή χωρητικότητα και υπηρεσίες, ευέλικτη χωρητικότητα και υπηρεσίες, δίκτυα μεταφοράς και διανομής, καθώς και ανθεκτικότητα της εφοδιαστικής αλυσίδας πρώτων υλών στην κλιματική αλλαγή, φυσικές και κυβερνοεπιθέσεις, γεωπολιτικούς κινδύνους κ.λπ.
Βασικές συστάσεις πολιτικής για ενίσχυση της ασφάλειας του εφοδιασμού
Οι κύριες συστάσεις πολιτικής σε αυτή τη μελέτη στοχεύουν στη βελτίωση της αποδοτικότητας, της ασφάλειας και της ανθεκτικότητας του συστήματος ηλεκτρικής ενέργειας και μπορούν να συνοψιστούν ως εξής:
1) Ετοιμότητα και αξιολόγηση των αναγκών του συστήματος: Μια πιο ολοκληρωμένη προσέγγιση θα πρέπει να εξορθολογίζει, να ενοποιεί και να διασφαλίζει τη συνοχή μεταξύ των διαφορετικών εργαλείων σχεδιασμού που περιλαμβάνονται ήδη στην ενωσιακή και εθνική νομοθεσία.
Θα πρέπει να εξετάσει ολόκληρη την αλυσίδα αξίας και πιθανώς όλους τους ενεργειακούς φορείς (ηλεκτρισμός, αέρια, θερμότητα, μεταφορές, κ.λπ.) για τον καλύτερο εντοπισμό των αναγκών του συστήματος και των επιλογών για απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές και ηλεκτροδότηση.
Αυτό περιλαμβάνει την ανάπτυξη νέων μεθοδολογιών για βελτιωμένη πρόβλεψη και ανάλυση συστήματος.
Οι θεσμικές ρυθμίσεις και οι ρυθμίσεις διακυβέρνησης που υποστηρίζουν το σχεδιασμό υποδομών και τους τομείς τελικής χρήσης θα πρέπει επίσης να εξελιχθούν για να υποστηρίξουν την αποτελεσματική λειτουργία της αγοράς.
2) Βελτιωμένο επενδυτικό πλαίσιο: Μια πιο συνεπής επένδυση συμβατή με την αγορά πρέπει να εφαρμοστεί ένα πλαίσιο που να καλύπτει όλες τις ανάγκες του συστήματος.
Αυτό περιλαμβάνει, αναγκαίους μηχανισμούς σύναψης συμβάσεων για σταθερές και ευέλικτες τεχνολογίες για την ασφάλεια και τον συντονισμό έγκαιρες επενδύσεις σε όλη την αλυσίδα αξίας (παραγωγή, δίκτυα, τελικές χρήσεις, κ.λπ.) και διασφάλιση παροχή ηλεκτρικής ενέργειας, ιδίως μέσω μηχανισμών χωρητικότητας.
Τα κίνητρα και ο συντονισμός στις επενδύσεις σε δικτυακές υποδομές θα πρέπει να ενισχυθούν για να διασφαλιστεί ότι οι απαραίτητες επενδύσεις μπορούν να γίνουν εγκαίρως.
Τέτοιοι μηχανισμοί θα λειτουργούσαν ως ασφάλιση για το σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας και την ευρωπαϊκή οικονομία στο σύνολό της: η διασφάλιση του εφοδιασμού με ηλεκτρική ενέργεια μπορεί να κοστίσει χρήματα, αλλά αυτό θα ήταν τελικά προς όφελος των Ευρωπαίων καταναλωτών, αποτρέποντας τους σημαντικά υψηλότερους κινδύνους και το κόστος της αδράνειας.
3) Πλαίσιο αγορών και λειτουργιών: Τα σήματα της αγοράς θα μπορούσαν να βελτιωθούν ώστε να αντικατοπτρίζουν καλύτερα τις ανάγκες του φυσικού συστήματος, ενώ οι βελτιωμένες προθεσμιακές αγορές θα πρέπει να προσφέρουν καλύτερες ευκαιρίες αντιστάθμισης κινδύνου για εταιρικά και ευέλικτα περιουσιακά στοιχεία.
Θα πρέπει επίσης να ενθαρρυνθεί η μεγαλύτερη συμμετοχή των καταναλωτών στην απόκριση παρεχόμενης ζήτησης (DSR). Για να γίνει αυτό, θα πρέπει τώρα να δοθεί έμφαση στη σωστή και ταχεία εφαρμογή των πρόσφατων μεταρρυθμίσεων του Σχεδιασμού της Αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (EMD, ιδίως το 2019 και το 2024).
4) Στόχος πρέπει να είναι οι παράγοντες της αγοράς και οι καταναλωτές να έχουν πρόσβαση στα αναμενόμενα οφέλη από αυτές τις αναθεωρήσεις το συντομότερο δυνατό. Οι αναθεωρήσεις εφαρμογής τους αναμένονται έως τον Δεκέμβριο του 2025 (Οδηγία) και τον Ιούνιο του 2026 (Κανονισμός).
Αυτές οι κριτικές θα είναι μια ευκαιρία να αξιολογηθεί η κατάσταση της εφαρμογής σε όλα τα κράτη μέλη, να επιβεβαιωθεί εάν οι διατάξεις που έχουν συμφωνηθεί εφαρμόζονται σωστά στα κράτη μέλη και, ειδικότερα, να εξεταστεί εάν αναπτύσσεται ευελιξία σε όλα τα επίπεδα (μεταφορά και διανομή).
www.worldenergynews.gr
