Η Ευρώπη δεν διαθέτει πολλές αξιοποιήσιμες πρώτες ύλες. Αυτός είναι και ένας λόγος που εξαρτάται σχεδόν αποκλειστικά από τις εισαγωγές και θεωρείται μια από τις μεγαλύτερες αγορές προϊόντων στον κόσμο.
Η προσπάθεια μείωσης της εξάρτησης από τις πρώτες ύλες
Τον τελευταίο καιρό η ΕΕ λαμβάνει μια σειρά πρωτοβουλιών προκειμένου να μειώσει την εξάρτησή την εισαγωγή πρώτων υλών. Αυτό γίνεται είτε παρέχοντας μια σειρά από κίνητρα για επενδύσεις στην εξόρυξη, είτε αξιοποιώντας την κυκλική οικονομία.
Ένα, όμως, στοιχεί κλειδί, μπορεί να βρίσκεται στα παλιά μας smartphones.
Αυτά περιέχουν μικρές ποσότητες λιθίου, κοβαλτίου και σπάνιων γαιών. Υπολογίζεται ότι 700 εκατομμύρια παλιά τηλέφωνα βρίσκονται στην Ευρώπη.
Η έννοια αυτή που έχει γίνει γνωστή ως «αστική εξόρυξη» περιλαμβάνει την εύρεση υλικών σε υπάρχοντα προϊόντα, σε αντίθεση με την «πρωτογενή» εξόρυξη όπου αξιοποιούνται οι επίγειοι πόροι.
Στόχος η ενίσχυση της ανακύκλωσης
Η ΕΕ έχει θέσει ως προτεραιότητα της την ασφάλεια των αλυσίδων εφοδιασμού για τις πρώτες ύλες που είναι απαραίτητες για τις πράσινες και ψηφιακές τεχνολογίες. Δεκάδες από αυτές έχουν χαρακτηριστεί ως «κρίσιμες» και «στρατηγικές» από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Ωστόσο, το 90% αυτών των στοιχείων εισάγονται επί του παρόντος από το εξωτερικό.
Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΕ, μόλις το 1% των πολύτιμων υλικών που καταναλώνονται στην ΕΕ προέρχεται από ανακύκλωση. Ο νόμος για τις κρίσιμες πρώτες ύλες, που εγκρίθηκε το 2024, έχει θέσει ως στόχο την επίτευξη του 25% έως το 2030.
Στόχος της Επιτροπής είναι η ενίσχυση της ανακύκλωσης των ηλεκτρικών αποβλήτων. Σε κάθε κράτος μέλος, οι οργανισμοί είναι υπεύθυνοι για τη συλλογή και τη μεταφορά των ηλεκτρονικών αποβλήτων στις 2.700 εγκαταστάσεις επεξεργασίας της ηπείρου. Οι εγκαταστάσεις ανακύκλωσης αναμένεται να καλύψουν ένα αυξανόμενο μερίδιο της ζήτησης από τα ευρωπαϊκά χυτήρια, τα οποία παραδοσιακά προμηθεύονται από άλλες ηπείρους, όπως η Ασία.
Στρέφοντας το βλέμμα στο μέλλον
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει στα σκαριά έναν νέο νόμο για την κυκλική οικονομία το 2026. Στόχος της είναι η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των κυκλικών μοντέλων σε διάφορους τομείς, όπως οι κατασκευές και οι κατεδαφίσεις. Αυτό αντιπροσωπεύει περίπου το 40% του συνολικού βάρους των αποβλήτων στην ΕΕ, κυρίως παραδοσιακές πρώτες ύλες όπως το σκυρόδεμα, το αλουμίνιο, ο χάλυβας και το γυαλί, τα οποία, και πάλι, συχνά εισάγονται.
Ενώ ένα μεγάλο μέρος του κατεδαφισμένου σκυροδέματος θεωρείται ότι ανακυκλώνεται, στην πραγματικότητα θρυμματίζεται για χρήση ως βάση αδρανών υλικών, για παράδειγμα στην κατασκευή δρόμων. Σήμερα όλο και περισσότερες είναι οι καινούργιες τεχνολογίες που επιτρέπουν τα υλικά αυτά να ανακυκλώνονται αντί να υποβαθμίζονται.
Συχνά και πολλά υπολείμματα υλικών, όπως είναι τα πλαστικά και το ξύλο, δεν ανακτώνται και αποστέλλονται σε αποτέφρωση ή χώρους υγειονομικής ταφής. Οι νέες τεχνικές διαλογής που αναπτύσσονται ολοένα και περισσότερο τα τελευταία χρόνια συμβάλλουν στην αύξηση του ποσοστού ανακύκλωσης.
Η επανάχρηση κατασκευαστικών υλικών
Μια τάση που ανεβαίνει όλο και περισσότερο είναι η επαναχρησιμοποίηση υλικών. Στοιχεία όπως τσιμεντόλιθοι, παράθυρα και τούβλα μπορούν να αποσυναρμολογηθούν για επαναχρησιμοποίηση. Ένας πιο αρθρωτός σχεδιασμός κτιρίων μπορεί επίσης να επιτρέψει μεγαλύτερη κυκλικότητα και ανακύκλωση τέτοιων υλικών.
Ορισμένες χώρες έχουν ήδη υιοθετήσει μια προσέγγιση που αποσκοπεί στην απαίτηση για απογραφή των υλικών που υπάρχουν στα κτίρια πριν από οποιαδήποτε κατεδάφιση. Όπως και η επαναχρησιμοποίηση και η επισκευή ηλεκτρονικών συσκευών, η ανακαίνιση κτιρίων παραμένει μια καλύτερη λύση από την κατεδάφιση όσον αφορά τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις, σύμφωνα με τους ειδικούς.
Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος (EEA), το 20-25% των εκπομπών κύκλου ζωής του τρέχοντος κτιριακού αποθέματος της ΕΕ είναι ενσωματωμένες σε δομικά υλικά. Οι προσεγγίσεις ανακαίνισης που βασίζονται στην κυκλική οικονομία μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση των ενσωματωμένων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
www.worldenergynews.gr
