Όπως διαβάζουμε στην Telegraph, ο γνωστός πυρηνικός επιστήμονας και συγγραφέας Dr Tim Gregory, μέσα από το νέο του βιβλίο Going Nuclear: How the Atom Will Save the World, προτείνει μια ριζική στροφή: εγκατάλειψη της αργής και αβέβαιης μετάβασης σε ανανεώσιμες πηγές και πλήρης επένδυση στην πυρηνική ενέργεια ως βασικό μοχλό απανθρακοποίησης
Η πυρηνική ενέργεια, πάλαι ποτέ σύμβολο τεχνολογικής υπεροχής, επιστρέφει στο προσκήνιο, αυτή τη φορά ως το επίκεντρο μιας φιλόδοξης επανεκκίνησης της ενεργειακής στρατηγικής για το κλίμα.
Ο γνωστός πυρηνικός επιστήμονας και συγγραφέας Dr Tim Gregory, μέσα από το νέο του βιβλίο Going Nuclear: How the Atom Will Save the World, προτείνει μια ριζική στροφή: εγκατάλειψη της αργής και αβέβαιης μετάβασης σε ανανεώσιμες πηγές και πλήρης επένδυση στην πυρηνική ενέργεια ως βασικό μοχλό απανθρακοποίησης.
Σύμφωνα με την Telegraph, ο Gregory υποστηρίζει ότι η μέχρι σήμερα στρατηγική για την επίτευξη του στόχου της ουδετερότητας άνθρακα έως το 2050 δεν επαρκεί, ούτε σε ρυθμό ούτε σε κλίμακα.
Η εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα παραμένει βαθιά ριζωμένη σε κάθε πτυχή της κοινωνίας, και η αδράνεια των κυβερνήσεων δεν αφήνει περιθώρια για συμβιβαστικές λύσεις. «Χρειαζόμαστε μια "Αποστολή Απόλλων" για την ενέργεια», σημειώνει χαρακτηριστικά.
Η προσέγγισή του βασίζεται σε δεδομένα και τεχνική ακρίβεια, υπογραμμίζοντας ότι η τεχνολογία για μαζική ανάπτυξη πυρηνικών σταθμών υπάρχει ήδη.
Σύμφωνα με τον ίδιο, 10 αντιδραστήρες μεγέθους Olkiluoto-3 αρκούν για να απομακρυνθεί η Βρετανία από τα ορυκτά καύσιμα.
Στην Ευρώπη, απαιτούνται περίπου 170. Παγκοσμίως, ο αριθμός φτάνει τους 1.500 — μια επένδυση τεράστια, αλλά ρεαλιστική, όπως υποστηρίζει, μπροστά στην κλίμακα της πρόκλησης.
Ο Gregory βλέπει θετικά σημάδια μεταστροφής.
Η πρόσφατη ανακοίνωση για επένδυση 14,2 δισ. λιρών στο πυρηνικό εργοστάσιο Sizewell C στη Βρετανία και οι εκτελεστικές εντολές του Αμερικανού προέδρου για τετραπλασιασμό της πυρηνικής παραγωγής ως το 2050, σηματοδοτούν μια νέα περίοδο δυναμικής για τον κλάδο.
Παρά τις αρνητικές προϊστορίες – Three Mile Island και Τσερνόμπιλ – η κοινή γνώμη φαίνεται να επανεξετάζει τη θέση της για την πυρηνική ενέργεια, ιδίως υπό την πίεση της κλιματικής κρίσης και της ενεργειακής αστάθειας.
Η περίπτωση της Γαλλίας προσφέρει, κατά τον Gregory, ένα κρίσιμο ιστορικό μάθημα: υπό την πίεση της πετρελαϊκής κρίσης της δεκαετίας του '70, η χώρα κατασκεύασε 56 πυρηνικούς αντιδραστήρες που παρείχαν έως και 70% της ηλεκτρικής της ενέργειας, επιτυγχάνοντας σχεδόν πλήρη απανθρακοποίηση του δικτύου της, πριν καν η κλιματική αλλαγή αποτελέσει παγκόσμια ανησυχία.
Η πρόταση του Gregory είναι σαφής: ένας συνδυασμός 30% ανανεώσιμων και 70% πυρηνικών θα μπορούσε να εξασφαλίσει επαρκή, καθαρή και αξιόπιστη ενέργεια παγκοσμίως.
Όπως σημειώνει, «η επιστήμη και η τεχνολογία υπάρχουν ήδη. Το μόνο που λείπει είναι η πολιτική βούληση να τις εφαρμόσουμε».
Ο ίδιος συνεχίζει να εργάζεται ως χημικός στο Sellafield, στο πλευρό μιας κοινότητας επιστημόνων που εξακολουθούν να πιστεύουν πως η λύση για ένα βιώσιμο ενεργειακό μέλλον βρίσκεται όχι στον ήλιο ή τον άνεμο – αλλά βαθιά στον πυρήνα του ατόμου.
Gregory vs Βρετανία
Παρά το γεγονός ότι η Βρετανία σχεδιάζει η πυρηνική ενέργεια να καλύπτει μόλις το 1/4 της ηλεκτροπαραγωγής της έως το 2050, ο Dr Tim Gregory δεν μασά τα λόγια του: «Αν έπρεπε να στοιχηματίσω σε ποια χώρα θα πετύχει πρώτη την πλήρη απαλλαγή από τον άνθρακα, θα πόνταρα στη Γαλλία».
Ο ίδιος πιστεύει ότι μια ριζική στροφή στην πυρηνική ενέργεια είναι ο μόνος ρεαλιστικός δρόμος για την επίτευξη των στόχων της κλιματικής ουδετερότητας.
Ωστόσο, πριν ξεκινήσει η «Αποστολή Απόλλων» της νέας εποχής, ο δρόμος περνά από το πιο δύσκολο εμπόδιο: την κοινή γνώμη.
Ο φόβος γύρω από την πυρηνική ενέργεια – ή όπως τον αποκαλεί, «ραδιοφοβία» – αποτελεί ισχυρό ανάχωμα.
Από τις μνήμες του Τσερνόμπιλ μέχρι τις πολιτισμικές επιρροές που ταυτίζουν την πυρηνική ενέργεια με την καταστροφή, το κοινωνικό αποτύπωμα των πυρηνικών ατυχημάτων έχει επισκιάσει τη στατιστική τους πραγματικότητα.
Όπως σημειώνει ο Gregory, η Φουκουσίμα έχει συνδεθεί με έναν και μόνο επιβεβαιωμένο θάνατο, ενώ στο Three Mile Island δεν καταγράφηκε καμία απώλεια ζωής ούτε έκθεση πέρα από τα φυσιολογικά επίπεδα.
«Χειριζόμαστε τα πιο ραδιενεργά ισότοπα στον κόσμο κάθε μέρα στο εργαστήριο», λέει ο ίδιος. «Η δόση που απορροφώ σε ένα χρόνο είναι περίπου όση θα λάβει κάποιος από διακοπές δύο εβδομάδων στην Κορνουάλη».
Η ειρωνεία είναι πως, ενώ ο δημόσιος διάλογος τρομοκρατείται από την πυρηνική ενέργεια, παραβλέπει τη σιωπηλή απειλή της ατμοσφαιρικής ρύπανσης – η οποία σκοτώνει περισσότερους ανθρώπους κάθε ώρα απ’ όσους έχουν χάσει τη ζωή τους σε όλα τα πυρηνικά ατυχήματα της ιστορίας.
Ακόμα και η διαχείριση των πυρηνικών αποβλήτων δεν είναι τόσο εφιαλτική όσο φαντάζεται το κοινό.
Σύμφωνα με τον Gregory, τα απόβλητα που χρειάζονται αποθήκευση για χιλιάδες χρόνια μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν ως καύσιμο σε «αναπαραγωγικούς αντιδραστήρες», περιορίζοντας έτσι τα πραγματικά μακροπρόθεσμα επικίνδυνα κατάλοιπα. Επιπλέον, πολλά από τα λεγόμενα «πυρηνικά απόβλητα» χρησιμοποιούνται πλέον σε προηγμένες ιατρικές θεραπείες, όπως η στοχευμένη α-θεραπεία για τον καρκίνο.
Η Βρετανία, υπογραμμίζει, διαθέτει τον μεγαλύτερο πολιτικό απόθεμα πλουτωνίου στον κόσμο – 141 τόνους αποθηκευμένους στο Sellafield.
Αντί να το αξιοποιήσει για να τροφοδοτήσει τους νέους αντιδραστήρες στο Hinkley Point C για δεκαετίες, η κυβέρνηση αποφάσισε να το θάψει σε υπόγειες εγκαταστάσεις.
Τι δείχνει η γερμανική εμπειρία
Η γερμανική εμπειρία λειτουργεί για τον Gregory ως αντεπιχείρημα προς όσους αμφισβητούν το οικονομικό σκέλος.
Το γερμανικό «Energiewende», η μετάβαση δηλαδή από τον άνθρακα και τα πυρηνικά στις ανανεώσιμες πηγές, κόστισε πάνω από 500 δισ. ευρώ με ελάχιστο ουσιαστικό αποτέλεσμα.
«Με αυτά τα χρήματα», σημειώνει, «η Γερμανία θα μπορούσε να είχε χτίσει 40 αντιδραστήρες σαν της Φινλανδίας και να έχει απαλλαγεί πλήρως από τα ορυκτά καύσιμα».
Και το επιχείρημα περί εξάρτησης από τα αποθέματα ουρανίου; Ο Gregory απαντά απλά: οι παγκόσμιες γνωστές ποσότητες ουρανίου, θορίου και ανακυκλώσιμων καυσίμων μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες μας για 900 χρόνια.
Το ουράνιο που είναι διαλυμένο στους ωκεανούς μπορεί να καλύψει τη ζήτηση για ακόμη 250.000 χρόνια.
Η εξόρυξη είναι αναγκαία, όπως σε κάθε φυσικό πόρο – «αλλά υπάρχει επάρκεια και μάλιστα σε γεωγραφικά διάσπαρτες περιοχές, σε αντίθεση με το πετρέλαιο», τονίζει.
Για τον Gregory, η επιλογή είναι ξεκάθαρη: η επιστροφή στην πυρηνική ενέργεια δεν είναι απλώς εφικτή – είναι αναγκαία.
«Με περισσότερη ενέργεια», υποστηρίζει, «ο κόσμος θα είναι και πιο ειρηνικός».
Αρκεί να τολμήσουμε να σκεφτούμε πέρα από τους φόβους του παρελθόντος και να δούμε το άτομο όχι ως απειλή, αλλά ως εργαλείο λύτρωσης.
Η Βρετανία, σημειώνει ο Gregory, διαθέτει το μεγαλύτερο πολιτικό απόθεμα πλουτωνίου παγκοσμίως – 141 τόνους αποθηκευμένους στο Sellafield. Ανακυκλωμένο, αυτό το υλικό θα μπορούσε να τροφοδοτήσει τους δύο νέους αντιδραστήρες στο Hinkley Point C μέχρι και τον 22ο αιώνα. Παρ' όλα αυτά, η κυβέρνηση αποφάσισε να το θάψει βαθιά στη γη.
Για τα αποθέματα ουρανίου
Σε ό,τι αφορά τις παγκόσμιες προμήθειες ουρανίου, ο Gregory διαψεύδει τους φόβους για νέα εξάρτηση. Υπολογισμοί του δείχνουν ότι τα γνωστά αποθέματα ουρανίου, θορίου και ανακυκλώσιμου καυσίμου επαρκούν για 900 χρόνια, ενώ το ουράνιο που βρίσκεται διαλυμένο στους ωκεανούς μπορεί να μας καλύψει για άλλες 250.000. Και, όπως επισημαίνει, αυτά τα αποθέματα είναι γεωγραφικά διάσπαρτα – δεν συγκεντρώνονται σε λίγες χώρες, όπως συμβαίνει με το πετρέλαιο.
Όσο για το κόστος, παραπέμπει στο γερμανικό παράδειγμα. Η μετάβαση της Γερμανίας από την πυρηνική ενέργεια στις ανανεώσιμες – που επιταχύνθηκε μετά τη Φουκουσίμα – κόστισε πάνω από 500 δισ. ευρώ. «Με αυτά τα χρήματα», γράφει, «θα μπορούσαν να είχαν κατασκευαστεί 40 αντιδραστήρες όπως αυτός της Φινλανδίας».
Αν η Γερμανία είχε διατηρήσει την πυρηνική ενέργεια που εγκατέλειψε από το 2000 και συνδύαζε την παραγωγή με τα τεράστια ποσά ηλεκτρικής ενέργειας που επένδυσε σε άλλες μορφές, θα μπορούσε όχι μόνο να έχει πλήρως απανθρακοποιήσει το δίκτυο ηλεκτροδότησής της, αλλά και να είχε εξαλείψει την ανάγκη για ανεμογεννήτριες και φωτοβολταϊκά.
Επιπλέον, θα μπορούσε να είχε εξηλεκτρίσει τα 49 εκατομμύρια αυτοκίνητά της και να της περισσεύει ενέργεια για την παραγωγή 1,7 εκατομμυρίων τόνων πράσινου υδρογόνου ετησίως.
Ωστόσο, ακόμη και αν τα επιχειρήματα υπέρ της πυρηνικής ενέργειας μοιάζουν συντριπτικά, ο Dr Tim Gregory δεν αγνοεί τις προκλήσεις. Στα μεγάλα έργα υποδομής, παραδέχεται ότι υπάρχει πρόβλημα. «Φαίνεται πως πάσχουμε από μια χρόνια αδυναμία να ολοκληρώσουμε μεγάλης κλίμακας έργα υποδομής», δηλώνει.
«Δεν αφορά μόνο τη Βρετανία, είναι γενικότερο φαινόμενο της Δύσης – από τα δίκτυα ταχείας σιδηροδρομικής κυκλοφορίας μέχρι τα νοσοκομεία, τις νέες κατοικίες, ακόμα και τους... λάκκους στους δρόμους. Έχουμε πολλούς εδώ γύρω – όπως μπορείς να φανταστείς, με όλη αυτή τη βροχή».
Και πάλι, όμως, έχουμε αποδείξει ότι μπορούμε. Το Calder Hall, ο πρώτος εμπορικός πυρηνικός σταθμός στον κόσμο, τέθηκε σε λειτουργία στο σημερινό Sellafield το 1956. Η ίδια η βασίλισσα Ελισάβετ Β΄ πάτησε τον διακόπτη για να τον συνδέσει με το εθνικό δίκτυο.
Ήμασταν κάποτε παγκόσμιοι πρωτοπόροι στην κατασκευή πυρηνικών σταθμών
Καθώς το αυτοκίνητο διασχίζει την κοιλάδα, το Sellafield ξεδιπλώνεται μπροστά τους. Ένα προειδοποιητικό σήμα κατά της χρήσης drones περνάει από το οπτικό τους πεδίο, ενώ σταματούν σε έναν δρόμο που φέρει το όνομα του Τζον Ντάλτον, του Βρετανού επιστήμονα που διέδωσε την ιδέα ότι ο κόσμος αποτελείται από άτομα – μια ιδέα που, όπως σημειώνει ο Gregory, «οι αρχαίοι Έλληνες είχαν πλησιάσει, αλλά περισσότερο από τύχη».
«Στο Ηνωμένο Βασίλειο ήμασταν κάποτε παγκόσμιοι ηγέτες στην κατασκευή πυρηνικών σταθμών – όχι μόνο γρήγορα, αλλά και μαζικά», τονίζει ο Γκρέγκορι, δείχνοντας προς τους πυργίσκους, όπου οι Βρετανοί επιστήμονες έκαναν τα πρώτα τους βήματα στην Πυρηνική Εποχή. «Στη δεκαετία του ’70 και του ’80, ο μέσος χρόνος κατασκευής στην Ευρώπη ήταν περίπου έξι χρόνια – όσος είναι σήμερα στην Κίνα και τη Νότια Κορέα».
Ο επιστήμονας αναγνωρίζει πως επικρατεί μια γενικευμένη απαισιοδοξία στην κοινωνία. «Υπάρχει μια μελαγχολία και οι άνθρωποι είναι αποθαρρυμένοι. Δεν θέλω να μειώσω τα πραγματικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν πολλοί και τις μεγάλες προκλήσεις που υπάρχουν, αλλά είμαστε στην πραγματικότητα ικανοί να κάνουμε απίθανα πράγματα όταν το αποφασίσουμε». Εκεί εντάσσεται και η παρομοίωσή του με το πρόγραμμα Απόλλων: «Μια τεράστια, συντονισμένη προσπάθεια στον τομέα της πυρηνικής ενέργειας θα μπορούσε να λύσει πολλά από τα προβλήματά μας. Και είναι απολύτως εφικτό».
Όταν δεν βρίσκεται στο εργαστήριο, ο Gregory αφιερώνει χρόνο στην προώθηση των "πράσινων διαπιστευτηρίων" της πυρηνικής ενέργειας, συχνά συνομιλώντας με περιβαλλοντικές οργανώσεις που τη βλέπουν με σκεπτικισμό – ή και με πλήρη απόρριψη. Πολλές από αυτές, όπως η Greenpeace, έχουν τις ρίζες τους στο αντιπυρηνικό κίνημα, θεωρώντας πως η πυρηνική ενέργεια είναι αλληλένδετη με τα πυρηνικά όπλα. Όπως, ωστόσο, τονίζει ο ίδιος, «μπορείς να έχεις το ένα χωρίς το άλλο».
Σε μια πρόσφατη συζήτηση με ακτιβιστή υπέρ του περιβάλλοντος, η εμπειρία του ήταν απογοητευτική. «Έχω διαβάσει πολύ υλικό από τη Greenpeace και τους Friends of the Earth – δεν ζω σε “ηχώ-θάλαμο”. Αλλά έφυγα από τη συζήτηση πραγματικά απογοητευμένος από το πόσο αδύναμα ήταν τα επιχειρήματα. Είτε βασίζονται σε ανακρίβειες, είτε σε ένστικτο – και η ενεργειακή πολιτική δεν μπορεί να καθορίζεται από το ένστικτο».
Παρόλα αυτά, ο Gregory μοιράζεται περισσότερα κοινά με τους επικριτές της πυρηνικής ενέργειας απ’ ό,τι θα περίμενε κανείς. Μεγάλωσε στο Ντιούσμπερι από ανύπαντρη μητέρα και γοητεύτηκε από μικρός από την επιστήμη. Τα παιδικά του ενδιαφέροντα – βιβλία για τα πουλιά, οδηγοί για μανιτάρια και εγκυκλοπαίδειες – καλλιέργησαν μια διαρκή αγάπη για τον φυσικό κόσμο.
www.worldenergynews.gr
Ο γνωστός πυρηνικός επιστήμονας και συγγραφέας Dr Tim Gregory, μέσα από το νέο του βιβλίο Going Nuclear: How the Atom Will Save the World, προτείνει μια ριζική στροφή: εγκατάλειψη της αργής και αβέβαιης μετάβασης σε ανανεώσιμες πηγές και πλήρης επένδυση στην πυρηνική ενέργεια ως βασικό μοχλό απανθρακοποίησης.
Σύμφωνα με την Telegraph, ο Gregory υποστηρίζει ότι η μέχρι σήμερα στρατηγική για την επίτευξη του στόχου της ουδετερότητας άνθρακα έως το 2050 δεν επαρκεί, ούτε σε ρυθμό ούτε σε κλίμακα.
Η εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα παραμένει βαθιά ριζωμένη σε κάθε πτυχή της κοινωνίας, και η αδράνεια των κυβερνήσεων δεν αφήνει περιθώρια για συμβιβαστικές λύσεις. «Χρειαζόμαστε μια "Αποστολή Απόλλων" για την ενέργεια», σημειώνει χαρακτηριστικά.
Η προσέγγισή του βασίζεται σε δεδομένα και τεχνική ακρίβεια, υπογραμμίζοντας ότι η τεχνολογία για μαζική ανάπτυξη πυρηνικών σταθμών υπάρχει ήδη.
Σύμφωνα με τον ίδιο, 10 αντιδραστήρες μεγέθους Olkiluoto-3 αρκούν για να απομακρυνθεί η Βρετανία από τα ορυκτά καύσιμα.
Στην Ευρώπη, απαιτούνται περίπου 170. Παγκοσμίως, ο αριθμός φτάνει τους 1.500 — μια επένδυση τεράστια, αλλά ρεαλιστική, όπως υποστηρίζει, μπροστά στην κλίμακα της πρόκλησης.
Ο Gregory βλέπει θετικά σημάδια μεταστροφής.
Η πρόσφατη ανακοίνωση για επένδυση 14,2 δισ. λιρών στο πυρηνικό εργοστάσιο Sizewell C στη Βρετανία και οι εκτελεστικές εντολές του Αμερικανού προέδρου για τετραπλασιασμό της πυρηνικής παραγωγής ως το 2050, σηματοδοτούν μια νέα περίοδο δυναμικής για τον κλάδο.
Παρά τις αρνητικές προϊστορίες – Three Mile Island και Τσερνόμπιλ – η κοινή γνώμη φαίνεται να επανεξετάζει τη θέση της για την πυρηνική ενέργεια, ιδίως υπό την πίεση της κλιματικής κρίσης και της ενεργειακής αστάθειας.
Η περίπτωση της Γαλλίας προσφέρει, κατά τον Gregory, ένα κρίσιμο ιστορικό μάθημα: υπό την πίεση της πετρελαϊκής κρίσης της δεκαετίας του '70, η χώρα κατασκεύασε 56 πυρηνικούς αντιδραστήρες που παρείχαν έως και 70% της ηλεκτρικής της ενέργειας, επιτυγχάνοντας σχεδόν πλήρη απανθρακοποίηση του δικτύου της, πριν καν η κλιματική αλλαγή αποτελέσει παγκόσμια ανησυχία.
Η πρόταση του Gregory είναι σαφής: ένας συνδυασμός 30% ανανεώσιμων και 70% πυρηνικών θα μπορούσε να εξασφαλίσει επαρκή, καθαρή και αξιόπιστη ενέργεια παγκοσμίως.
Όπως σημειώνει, «η επιστήμη και η τεχνολογία υπάρχουν ήδη. Το μόνο που λείπει είναι η πολιτική βούληση να τις εφαρμόσουμε».
Ο ίδιος συνεχίζει να εργάζεται ως χημικός στο Sellafield, στο πλευρό μιας κοινότητας επιστημόνων που εξακολουθούν να πιστεύουν πως η λύση για ένα βιώσιμο ενεργειακό μέλλον βρίσκεται όχι στον ήλιο ή τον άνεμο – αλλά βαθιά στον πυρήνα του ατόμου.
Gregory vs Βρετανία
Παρά το γεγονός ότι η Βρετανία σχεδιάζει η πυρηνική ενέργεια να καλύπτει μόλις το 1/4 της ηλεκτροπαραγωγής της έως το 2050, ο Dr Tim Gregory δεν μασά τα λόγια του: «Αν έπρεπε να στοιχηματίσω σε ποια χώρα θα πετύχει πρώτη την πλήρη απαλλαγή από τον άνθρακα, θα πόνταρα στη Γαλλία».
Ο ίδιος πιστεύει ότι μια ριζική στροφή στην πυρηνική ενέργεια είναι ο μόνος ρεαλιστικός δρόμος για την επίτευξη των στόχων της κλιματικής ουδετερότητας.
Ωστόσο, πριν ξεκινήσει η «Αποστολή Απόλλων» της νέας εποχής, ο δρόμος περνά από το πιο δύσκολο εμπόδιο: την κοινή γνώμη.
Ο φόβος γύρω από την πυρηνική ενέργεια – ή όπως τον αποκαλεί, «ραδιοφοβία» – αποτελεί ισχυρό ανάχωμα.
Από τις μνήμες του Τσερνόμπιλ μέχρι τις πολιτισμικές επιρροές που ταυτίζουν την πυρηνική ενέργεια με την καταστροφή, το κοινωνικό αποτύπωμα των πυρηνικών ατυχημάτων έχει επισκιάσει τη στατιστική τους πραγματικότητα.
Όπως σημειώνει ο Gregory, η Φουκουσίμα έχει συνδεθεί με έναν και μόνο επιβεβαιωμένο θάνατο, ενώ στο Three Mile Island δεν καταγράφηκε καμία απώλεια ζωής ούτε έκθεση πέρα από τα φυσιολογικά επίπεδα.
«Χειριζόμαστε τα πιο ραδιενεργά ισότοπα στον κόσμο κάθε μέρα στο εργαστήριο», λέει ο ίδιος. «Η δόση που απορροφώ σε ένα χρόνο είναι περίπου όση θα λάβει κάποιος από διακοπές δύο εβδομάδων στην Κορνουάλη».
Η ειρωνεία είναι πως, ενώ ο δημόσιος διάλογος τρομοκρατείται από την πυρηνική ενέργεια, παραβλέπει τη σιωπηλή απειλή της ατμοσφαιρικής ρύπανσης – η οποία σκοτώνει περισσότερους ανθρώπους κάθε ώρα απ’ όσους έχουν χάσει τη ζωή τους σε όλα τα πυρηνικά ατυχήματα της ιστορίας.
Ακόμα και η διαχείριση των πυρηνικών αποβλήτων δεν είναι τόσο εφιαλτική όσο φαντάζεται το κοινό.
Σύμφωνα με τον Gregory, τα απόβλητα που χρειάζονται αποθήκευση για χιλιάδες χρόνια μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν ως καύσιμο σε «αναπαραγωγικούς αντιδραστήρες», περιορίζοντας έτσι τα πραγματικά μακροπρόθεσμα επικίνδυνα κατάλοιπα. Επιπλέον, πολλά από τα λεγόμενα «πυρηνικά απόβλητα» χρησιμοποιούνται πλέον σε προηγμένες ιατρικές θεραπείες, όπως η στοχευμένη α-θεραπεία για τον καρκίνο.
Η Βρετανία, υπογραμμίζει, διαθέτει τον μεγαλύτερο πολιτικό απόθεμα πλουτωνίου στον κόσμο – 141 τόνους αποθηκευμένους στο Sellafield.
Αντί να το αξιοποιήσει για να τροφοδοτήσει τους νέους αντιδραστήρες στο Hinkley Point C για δεκαετίες, η κυβέρνηση αποφάσισε να το θάψει σε υπόγειες εγκαταστάσεις.
Τι δείχνει η γερμανική εμπειρία
Η γερμανική εμπειρία λειτουργεί για τον Gregory ως αντεπιχείρημα προς όσους αμφισβητούν το οικονομικό σκέλος.
Το γερμανικό «Energiewende», η μετάβαση δηλαδή από τον άνθρακα και τα πυρηνικά στις ανανεώσιμες πηγές, κόστισε πάνω από 500 δισ. ευρώ με ελάχιστο ουσιαστικό αποτέλεσμα.
«Με αυτά τα χρήματα», σημειώνει, «η Γερμανία θα μπορούσε να είχε χτίσει 40 αντιδραστήρες σαν της Φινλανδίας και να έχει απαλλαγεί πλήρως από τα ορυκτά καύσιμα».
Και το επιχείρημα περί εξάρτησης από τα αποθέματα ουρανίου; Ο Gregory απαντά απλά: οι παγκόσμιες γνωστές ποσότητες ουρανίου, θορίου και ανακυκλώσιμων καυσίμων μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες μας για 900 χρόνια.
Το ουράνιο που είναι διαλυμένο στους ωκεανούς μπορεί να καλύψει τη ζήτηση για ακόμη 250.000 χρόνια.
Η εξόρυξη είναι αναγκαία, όπως σε κάθε φυσικό πόρο – «αλλά υπάρχει επάρκεια και μάλιστα σε γεωγραφικά διάσπαρτες περιοχές, σε αντίθεση με το πετρέλαιο», τονίζει.
Για τον Gregory, η επιλογή είναι ξεκάθαρη: η επιστροφή στην πυρηνική ενέργεια δεν είναι απλώς εφικτή – είναι αναγκαία.
«Με περισσότερη ενέργεια», υποστηρίζει, «ο κόσμος θα είναι και πιο ειρηνικός».
Αρκεί να τολμήσουμε να σκεφτούμε πέρα από τους φόβους του παρελθόντος και να δούμε το άτομο όχι ως απειλή, αλλά ως εργαλείο λύτρωσης.
Η Βρετανία, σημειώνει ο Gregory, διαθέτει το μεγαλύτερο πολιτικό απόθεμα πλουτωνίου παγκοσμίως – 141 τόνους αποθηκευμένους στο Sellafield. Ανακυκλωμένο, αυτό το υλικό θα μπορούσε να τροφοδοτήσει τους δύο νέους αντιδραστήρες στο Hinkley Point C μέχρι και τον 22ο αιώνα. Παρ' όλα αυτά, η κυβέρνηση αποφάσισε να το θάψει βαθιά στη γη.
Για τα αποθέματα ουρανίου
Σε ό,τι αφορά τις παγκόσμιες προμήθειες ουρανίου, ο Gregory διαψεύδει τους φόβους για νέα εξάρτηση. Υπολογισμοί του δείχνουν ότι τα γνωστά αποθέματα ουρανίου, θορίου και ανακυκλώσιμου καυσίμου επαρκούν για 900 χρόνια, ενώ το ουράνιο που βρίσκεται διαλυμένο στους ωκεανούς μπορεί να μας καλύψει για άλλες 250.000. Και, όπως επισημαίνει, αυτά τα αποθέματα είναι γεωγραφικά διάσπαρτα – δεν συγκεντρώνονται σε λίγες χώρες, όπως συμβαίνει με το πετρέλαιο.
Όσο για το κόστος, παραπέμπει στο γερμανικό παράδειγμα. Η μετάβαση της Γερμανίας από την πυρηνική ενέργεια στις ανανεώσιμες – που επιταχύνθηκε μετά τη Φουκουσίμα – κόστισε πάνω από 500 δισ. ευρώ. «Με αυτά τα χρήματα», γράφει, «θα μπορούσαν να είχαν κατασκευαστεί 40 αντιδραστήρες όπως αυτός της Φινλανδίας».
Αν η Γερμανία είχε διατηρήσει την πυρηνική ενέργεια που εγκατέλειψε από το 2000 και συνδύαζε την παραγωγή με τα τεράστια ποσά ηλεκτρικής ενέργειας που επένδυσε σε άλλες μορφές, θα μπορούσε όχι μόνο να έχει πλήρως απανθρακοποιήσει το δίκτυο ηλεκτροδότησής της, αλλά και να είχε εξαλείψει την ανάγκη για ανεμογεννήτριες και φωτοβολταϊκά.
Επιπλέον, θα μπορούσε να είχε εξηλεκτρίσει τα 49 εκατομμύρια αυτοκίνητά της και να της περισσεύει ενέργεια για την παραγωγή 1,7 εκατομμυρίων τόνων πράσινου υδρογόνου ετησίως.
Ωστόσο, ακόμη και αν τα επιχειρήματα υπέρ της πυρηνικής ενέργειας μοιάζουν συντριπτικά, ο Dr Tim Gregory δεν αγνοεί τις προκλήσεις. Στα μεγάλα έργα υποδομής, παραδέχεται ότι υπάρχει πρόβλημα. «Φαίνεται πως πάσχουμε από μια χρόνια αδυναμία να ολοκληρώσουμε μεγάλης κλίμακας έργα υποδομής», δηλώνει.
«Δεν αφορά μόνο τη Βρετανία, είναι γενικότερο φαινόμενο της Δύσης – από τα δίκτυα ταχείας σιδηροδρομικής κυκλοφορίας μέχρι τα νοσοκομεία, τις νέες κατοικίες, ακόμα και τους... λάκκους στους δρόμους. Έχουμε πολλούς εδώ γύρω – όπως μπορείς να φανταστείς, με όλη αυτή τη βροχή».
Και πάλι, όμως, έχουμε αποδείξει ότι μπορούμε. Το Calder Hall, ο πρώτος εμπορικός πυρηνικός σταθμός στον κόσμο, τέθηκε σε λειτουργία στο σημερινό Sellafield το 1956. Η ίδια η βασίλισσα Ελισάβετ Β΄ πάτησε τον διακόπτη για να τον συνδέσει με το εθνικό δίκτυο.
Ήμασταν κάποτε παγκόσμιοι πρωτοπόροι στην κατασκευή πυρηνικών σταθμών
Καθώς το αυτοκίνητο διασχίζει την κοιλάδα, το Sellafield ξεδιπλώνεται μπροστά τους. Ένα προειδοποιητικό σήμα κατά της χρήσης drones περνάει από το οπτικό τους πεδίο, ενώ σταματούν σε έναν δρόμο που φέρει το όνομα του Τζον Ντάλτον, του Βρετανού επιστήμονα που διέδωσε την ιδέα ότι ο κόσμος αποτελείται από άτομα – μια ιδέα που, όπως σημειώνει ο Gregory, «οι αρχαίοι Έλληνες είχαν πλησιάσει, αλλά περισσότερο από τύχη».
«Στο Ηνωμένο Βασίλειο ήμασταν κάποτε παγκόσμιοι ηγέτες στην κατασκευή πυρηνικών σταθμών – όχι μόνο γρήγορα, αλλά και μαζικά», τονίζει ο Γκρέγκορι, δείχνοντας προς τους πυργίσκους, όπου οι Βρετανοί επιστήμονες έκαναν τα πρώτα τους βήματα στην Πυρηνική Εποχή. «Στη δεκαετία του ’70 και του ’80, ο μέσος χρόνος κατασκευής στην Ευρώπη ήταν περίπου έξι χρόνια – όσος είναι σήμερα στην Κίνα και τη Νότια Κορέα».
Ο επιστήμονας αναγνωρίζει πως επικρατεί μια γενικευμένη απαισιοδοξία στην κοινωνία. «Υπάρχει μια μελαγχολία και οι άνθρωποι είναι αποθαρρυμένοι. Δεν θέλω να μειώσω τα πραγματικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν πολλοί και τις μεγάλες προκλήσεις που υπάρχουν, αλλά είμαστε στην πραγματικότητα ικανοί να κάνουμε απίθανα πράγματα όταν το αποφασίσουμε». Εκεί εντάσσεται και η παρομοίωσή του με το πρόγραμμα Απόλλων: «Μια τεράστια, συντονισμένη προσπάθεια στον τομέα της πυρηνικής ενέργειας θα μπορούσε να λύσει πολλά από τα προβλήματά μας. Και είναι απολύτως εφικτό».
Όταν δεν βρίσκεται στο εργαστήριο, ο Gregory αφιερώνει χρόνο στην προώθηση των "πράσινων διαπιστευτηρίων" της πυρηνικής ενέργειας, συχνά συνομιλώντας με περιβαλλοντικές οργανώσεις που τη βλέπουν με σκεπτικισμό – ή και με πλήρη απόρριψη. Πολλές από αυτές, όπως η Greenpeace, έχουν τις ρίζες τους στο αντιπυρηνικό κίνημα, θεωρώντας πως η πυρηνική ενέργεια είναι αλληλένδετη με τα πυρηνικά όπλα. Όπως, ωστόσο, τονίζει ο ίδιος, «μπορείς να έχεις το ένα χωρίς το άλλο».
Σε μια πρόσφατη συζήτηση με ακτιβιστή υπέρ του περιβάλλοντος, η εμπειρία του ήταν απογοητευτική. «Έχω διαβάσει πολύ υλικό από τη Greenpeace και τους Friends of the Earth – δεν ζω σε “ηχώ-θάλαμο”. Αλλά έφυγα από τη συζήτηση πραγματικά απογοητευμένος από το πόσο αδύναμα ήταν τα επιχειρήματα. Είτε βασίζονται σε ανακρίβειες, είτε σε ένστικτο – και η ενεργειακή πολιτική δεν μπορεί να καθορίζεται από το ένστικτο».
Παρόλα αυτά, ο Gregory μοιράζεται περισσότερα κοινά με τους επικριτές της πυρηνικής ενέργειας απ’ ό,τι θα περίμενε κανείς. Μεγάλωσε στο Ντιούσμπερι από ανύπαντρη μητέρα και γοητεύτηκε από μικρός από την επιστήμη. Τα παιδικά του ενδιαφέροντα – βιβλία για τα πουλιά, οδηγοί για μανιτάρια και εγκυκλοπαίδειες – καλλιέργησαν μια διαρκή αγάπη για τον φυσικό κόσμο.
www.worldenergynews.gr
