Η Μέση Ανατολή βιώνει μια δραματική αναδιάταξη, μόνο που δεν είναι αυτή που οι ΗΠΑ και οι περιφερειακοί ηγέτες οραματίστηκαν πριν από λιγότερο από δύο χρόνια, σύμφωνα με ανάλυση της Wall Street Journal.
Η ισοπέδωση του Ιράν
Πριν από την επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου 2023, διαπραγματευτικές προσπάθειες ετών είχαν φέρει τη Σαουδική Αραβία στο κατώφλι μιας ιστορικής συμφωνίας για τη διπλωματική αναγνώριση του Ισραήλ. Το γεγονός αυτό θα παγίωνε έναν ισραηλινοαραβικό συνασπισμό κατά του Ιράν, θα δέσμευε την υποστήριξη των ΗΠΑ για την ασφάλεια της Σαουδικής Αραβίας, ανοίγοντας την πόρτα για μεγαλύτερη αποδοχή του Ισραήλ στον αραβικό και μουσουλμανικό κόσμο.
Οι κυβερνήσεις Τραμπ και Νετανιάχου έχουν δώσει «σήμα» ότι θέλουν να δώσουν νέα ώθηση στην εξομάλυνση. Με το Ιράν να βρίσκεται πλέον σε μειονεκτική θέση, υπάρχει μικρότερο κίνητρο για τη Σαουδική Αραβία να παραμερίσει άλλες ανησυχίες.
Φόβοι για ευρύτερο πόλεμο
Οι ανώτεροι αξιωματούχοι του Κόλπου ανησυχούν ότι η επένδυσή τους στις σχέσεις με την Ουάσινγκτον, δεν έχει αποδώσει καρπούς για την επιρροή που θέλουν να πετύχουν. Η επανειλημμένη υποστήριξη του Τραμπ στο Ισραήλ και οι απειλές κατά του ανώτατου ηγέτη του Ιράν τους έκαναν να φοβούνται έναν ευρύτερο πόλεμο. Μπορεί τα χειρότερα σενάρια να αποφεύχθηκαν, αλλά οι ηγέτες του Κόλπου πρόκειται να επανεκτιμήσουν το τοπίο προτού προχωρήσουν μπροστά.
«Η κατάσταση είναι ρευστή», δήλωσε ο Bader al-Saif, ειδικός σε θέματα του Περσικού Κόλπου και της Αραβίας στο Πανεπιστήμιο του Κουβέιτ.
Ο Τραμπ είναι πρόθυμος να χρησιμοποιήσει το μομέντουμ από την κατάπαυση του πυρός στο Ιράν για να πιέσει περισσότερες χώρες να συνάψουν διπλωματικούς δεσμούς με το Ισραήλ, βασιζόμενος στις Συμφωνίες του Αβραάμ, για τις οποίες μεσολάβησε κατά την πρώτη του θητεία και αφορούσαν τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Μπαχρέιν, το Μαρόκο και το Σουδάν.
«Ένας από τους βασικούς στόχους του προέδρου είναι η διεύρυνση των Συμφωνιών του Αβραάμ, με την ένταξη περισσότερων χωρών, και εργαζόμαστε για αυτό», δήλωσε ο ειδικός απεσταλμένος Στιβ Γουίτκοφ την Τετάρτη στο CNBC. «Ελπίζουμε σε εξομάλυνση σε μια σειρά από χώρες που ίσως κάποιοι δεν θα είχαν σκεφτεί ποτέ τους ότι θα έμπαιναν».
Εξακολουθούν τα εμπόδια
Σημαντικά εμπόδια για την προώθηση της ομαλοποίησης στον Κόλπο συνεχίζουν να υπάρχουν, καθώς οι Σαουδάραβες έχουν ξεκαθαρίσει ότι δεν θα κάνουν συμφωνία όσο ο πόλεμος συνεχίζεται στη Λωρίδα της Γάζας. Η Σαουδική Αραβία επιμένει επίσης σε μια αξιόπιστη πορεία προς ένα παλαιστινιακό κράτος - κάτι που το Ισραήλ απορρίπτει σθεναρά.
Η γεωπολιτική αναδιάταξη που βρίσκεται σε εξέλιξη στη Μέση Ανατολή επιδεινώνει την κατάσταση. Οι στρατιωτικές επιχειρήσεις και οι επιχειρήσεις μυστικών πληροφοριών του Ισραήλ κατά του Ιράν και της Χεζμπολάχ εκφόβισαν τα αραβικά κράτη, τα οποία ανησυχούν ότι το Ισραήλ θα αναλάβει δράση που δεν υποστηρίζουν και δεν μπορούν να επηρεάσουν, δήλωσε ο Αμερικανός βουλευτής Zach Nunn. «Το Ισραήλ μόλις έγινε θύμα της ίδιας του της επιτυχίας», δήλωσε μετά τη συνάντησή του με ηγέτες στη Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Μπαχρέιν, στο πλαίσιο διακομματικής αντιπροσωπείας του Κογκρέσου εν μέσω του πολέμου Ισραήλ-Ιράν. Οι μοναρχίες του Κόλπου βλέπουν τις στρατιωτικές δυνατότητες του Ισραήλ και θέλουν διαβεβαιώσεις ότι χρησιμοποιηθούν με υπευθυνότητα, πρόσθεσε.
Ξεπερνώντας το δεκαετές αραβικό μποϊκοτάζ του Ισραήλ, τα ΗΑΕ και το Μπαχρέιν εξομάλυναν τις σχέσεις τους το 2020. Ο Τραμπ προσπάθησε να πείσει τη Σαουδική Αραβία να ακολουθήσει το παράδειγμα κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του, αλλά τελικά δεν πρόλαβε να ολοκληρώσει την προσπάθειά του.
Οι παλαιότερες αντιπαραθέσεις με το Ιράν
Ο Κόλπος, όπως και το Ισραήλ, έχει δεχθεί επιθέσεις από το Ιράν και τους συμμάχους του. Η Σαουδική Αραβία κατηγόρησε το Ιράν για μια επίθεση με μη επανδρωμένα αεροσκάφη και πυραύλους το 2019 σε δύο από τις μεγαλύτερες πετρελαϊκές εγκαταστάσεις της. Οι Χούθι της Υεμένης επιτέθηκαν επανειλημμένα στις νότιες πόλεις της Σαουδικής Αραβίας και στην πρωτεύουσα Ριάντ, χτυπώντας κοντά στην μπροστινή πύλη του σαουδαραβικού κυβερνητικού παλατιού το 2021. Οι μαχητές εκτόξευσαν επίσης πυραύλους και drones ενάντια στα ΗΑΕ, οι οποίες συμμετείχαν στην εκστρατεία βομβαρδισμών υπό την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας στην Υεμένη.
Ανησυχώντας ότι οι εντάσεις θα μπορούσαν να βλάψουν τα σχέδιά τους για οικονομική ανάπτυξη, η Σαουδική Αραβία και τα ΗΑΕ επέλεξαν την επίτευξη εκτόνωσης με το Ιράν το 2023, σε μια γεωπολιτική κίνηση που αποσκοπούσε στο να αποφύγουν να επιλέξουν πλευρά.
Μια ισορροπία σε τεντωμένο σκοινί
Η εκστρατεία του Ισραήλ κατά του Ιράν αποτέλεσε πρόκληση για αυτή την προσεκτική ισορροπία. Ενώ τα κράτη του Κόλπου χαίρονται με την αποδυνάμωση του Ιράν, η συζήτηση για αλλαγή καθεστώτος τους θύμισε την αμερικανική εισβολή στο Ιράκ και το χάος που ξέσπασε μετά την ανατροπή του Σαντάμ Χουσεΐν. Ακόμη και μετά την κατάπαυση του πυρός η Σαουδική Αραβία ανησυχεί ότι το Ιράν παραμένει πολιτικά ασταθές και σε μια εύθραυστη κατάσταση.
Οι προσπάθειες της Σαουδικής Αραβίας να διατηρήσει τη διπλωματία ΗΠΑ - Ιράν σε θετική πορεία απέτυχαν, και έτσι στις 13 Ιουνίου η αντιπαράθεση του Ισραήλ με το Ιράν έφτασε στο κατώφλι του Ριάντ. Αξιωματούχοι του Κόλπου δήλωσαν ότι άσκησαν πιέσεις στην Ουάσινγκτον για να πιέσουν το Ισραήλ να σταματήσει και αρχικά έλαβαν διαβεβαιώσεις ότι οι ΗΠΑ δεν θα εμπλακούν.
Ο πόλεμος Ισραήλ-Ιράν έρχεται σε αντίθεση με την περιφερειακή τάξη που προσπαθούν να οικοδομήσουν οι χώρες του Κόλπου, που δίνει προτεραιότητα στην ευημερία έναντι των συγκρούσεων, δήλωσε ο Gargash. «Υπάρχουν πολλά ζητήματα στην περιοχή», δήλωσε στους δημοσιογράφους μία ημέρα πριν οι ΗΠΑ βομβαρδίσουν τις ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις το περασμένο Σαββατοκύριακο. «Αν επιλέξουμε να αντιμετωπίσουμε τα πάντα με σφυρί, τίποτα δεν θα μείνει άθικτο».
www.worldenergynews.gr
