Η πρόταση προβλέπει την ανάπτυξη ενός πλαισίου για την πιστοποίηση των πράσινων δράσεων και στη συνέχεια έκδοση πιστώσεων φύσης που θα μπορούν να συναλλάσσονται σε μια αναδυόμενη αγορά
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ξεδιπλώνει ένα νέο στρατηγικό σχέδιο που φιλοδοξεί να φέρει τη φύση στο επίκεντρο των αγορών, κινητοποιώντας κεφάλαια από την αγορά για να χρηματοδοτήσουν πρωτοβουλίες για το περιβάλλον και δίνοντας την ευκαιρία στις επιχειρήσεις να βελτιώσουν τις επιδόσεις τους στη βιωσιμότητα χρηματοδοτώντας τέτοιες πρωτοβουλίες.
Καθώς ετοιμάζεται η δευτερογενής νομοθεσία του Carbon Removals and Carbon Farming (CRCF)42 σχεδιάζεται να περιλαμβάνει ενσωμάτωση της βιοποικιλότητας στην πιστοποίηση άνθρακα (στα carbon credits) για να ενισχύσει την οικολογική αξιοπιστία των πιστώσεων, αλλά και να εξοικειώσει τους αγοραστές με τα αποτελέσματα της βιοποικιλότητας, ενδεχομένως θέτοντας τις βάσεις για αυτόνομες αγορές πιστώσεων για τη φύση. Οι πιστώσεις για τη φύση μπορούν επίσης να καλύψουν ένα ευρύτερο πεδίο εφαρμογής, καθώς μπορούν να εφαρμοστούν σε παρεμβάσεις και περιοχές που δεν συνδέονται με τη δέσμευση άνθρακα αλλά υψηλή αξία βιοποικιλότητας, όπως η υποστήριξη επικονιαστών ή η αποκατάσταση ξηρών οικοσυστημάτων.
Ωστόσο, η δημιουργία μιας αξιόπιστης αγοράς «πιστώσεων φύσης- nature credits » — αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις. Όπως οι δαπάνες, η έλλειψη δεδομένων και η ανάγκη διασφάλισης ακεραιότητας του συστήματος. Για τον λόγο αυτό, ορίζονται αυστηρά πρότυπα διαφάνειας, αποφυγής διπλής καταγραφής, και ενίσχυσης της εμπιστοσύνης της αγοράς.
Η πρόταση έρχεται να καλύψει μια ανάγκη αφού η δημόσια χρηματοδότηση είναι ανεπαρκής για την κάλυψη του ετήσιου κενού χρηματοδότησης της βιοποικιλότητας (700 δισ. δολάρια παγκοσμίως, 65 δισ. ευρώ στην ΕΕ). Συνεπώς, χρειάζονται καινοτόμα εργαλεία όπως τα " nature credits ".
Η Επιτροπή ανακοίνωσε επίσης τη σύσταση ειδικής ομάδας εμπειρογνωμόνων και προσκάλεσε κράτη-μέλη, επιστημονική κοινότητα, οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και διεθνείς εταίρους να συμβάλουν ενεργά στην ανάπτυξη ενός αξιόπιστου, δίκαιου και λειτουργικού συστήματος αγορών φύσης.
Η πρόταση προβλέπει την ανάπτυξη ενός πλαισίου δύο φάσεων:
Την πιστοποίηση των πράσινων δράσεων και έπειτα έκδοση πιστώσεων φύσης που θα μπορούν να συναλλάσσονται σε μια αναδυόμενη αγορά. Οι πιστοποιημένες δράσεις —όπως η αναδάσωση, η αναβίωση υγροτόπων ή η μετάβαση σε αναγεννητική γεωργία— θα μετατρέπονται σε οικονομικές μονάδες αξίας, προσελκύοντας επενδυτές, δημόσιους και ιδιώτες.
Η πιστοποίηση παρέχει διαβεβαίωση ότι συγκεκριμένες ποιοτικές, θετικές για τη φύση δράσεις υλοποιούνται σύμφωνα με προκαθορισμένα κριτήρια ή αρχές. Τέτοια πιστοποίηση θα αξιολογεί το σχεδιασμό, την υλοποίηση, τα επιτευχθέντα και τα αναμενόμενα αποτελέσματα, παρέχοντας ένα αναγνωρισμένο σήμα περιβαλλοντικής ακεραιότητας βασισμένο στην ποιότητα της παρέμβασης.
Με βάση αυτό, μια πίστωση φύσης θα μπορούσε να θεωρηθεί ως μονάδα που αντιπροσωπεύει ένα θετικό για τη φύση αποτέλεσμα, προερχόμενο από μια πιστοποιημένη και ανεξάρτητα επαληθευμένη δράση και ποσοτικοποιημένο με τη χρήση αναγνωρισμένου δείκτη ή μετρικής βιοποικιλότητας.
Αυτό το μοντέλο δύο σταδίων – πιστοποίηση και κατόπιν χορήγηση πίστωσης – θα μπορούσε να ανοίξει την πόρτα σε καινοτόμους μηχανισμούς χρηματοδότησης. Τα πιστοποιητικά βοηθούν στη δομή και βεβαιώνουν ότι οι επενδύσεις είναι θετικές για τη φύση παρέχοντας τη βάση για συμβατικές πληρωμές ή εγγυήσεις, ενώ οι πιστώσεις μπορούν να αποδώσουν οικονομική αξία στο αποδεδειγμένο αντίκτυπο, προσφέροντας ενδεχομένως αποδόσεις σε προμηθευτές και πρώιμους επενδυτές.
Τα επόμενα βήματα που δρομολογεί η Επιτροπή (2025–2027)
1. Σύσταση Ομάδας Εμπειρογνωμόνων (2025)
Η Επιτροπή θα συγκροτήσει ευρωπαϊκή ομάδα ειδικών για τις πιστώσεις φύσης. Αυτή η ομάδα θα λειτουργήσει ως φόρουμ ανταλλαγής εμπειριών, καθορισμού βέλτιστων πρακτικών και ανάπτυξης κοινών προτύπων πιστοποίησης και μέτρησης βιοποικιλότητας.
Για να ξεκινήσει η διαδικασία, η Επιτροπή θα δημοσιεύσει πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος για συμμετοχή σε μια νέα ομάδα εμπειρογνωμόνων της ΕΕ. Αυτή η ομάδα θα ανταλλάσσει γνώσεις, θα προωθεί τη συνεργασία, θα εντοπίζει βέλτιστες πρακτικές και θα παρέχει πληροφορίες σε διαφορετικές μεθοδολογίες, συστήματα πιστοποίησης, προσεγγίσεις παρακολούθησης και μοντέλα διακυβέρνησης.
2. Κατάρτιση Μεθοδολογιών και Πλαισίων Διακυβέρνησης (2026–2027)
Θα αναπτυχθούν ευρωπαϊκά πρότυπα για την πιστοποίηση και παρακολούθηση έργων, με έμφαση στη διαφάνεια και την απλότητα. Παράλληλα, θα σχεδιαστεί το σύστημα διακυβέρνησης της αγοράς πιστώσεων, συμπεριλαμβανομένων κανόνων για μεταβιβάσεις, μητρώα, ευθύνες και κυρώσεις.
3. Εκκίνηση Πιλοτικών Προγραμμάτων (2025–2026)
Με τη στήριξη των προγραμμάτων Horizon Europe, LIFE και InvestEU, θα ξεκινήσουν πιλοτικές εφαρμογές σε κράτη-μέλη και τρίτες χώρες (π.χ. Εσθονία, Γαλλία, Περού) για τη δοκιμή εφαρμογών πιστωτικών εργαλείων στη διαχείριση δασών, υγροτόπων και αγροτικών εκτάσεων.
4. Αξιολόγηση Προσφοράς και Ζήτησης (2025–2026)
Η Επιτροπή θα εκπονήσει ανάλυση για τη δυναμική της αγοράς – ποιοι παράγουν πιστώσεις, ποιοι θέλουν να τις αγοράσουν και πού εντοπίζονται τα εμπόδια. Σκοπός είναι η ενίσχυση της ωριμότητας της αγοράς.
5. Ενίσχυση Μέσω Δημόσιου Χρηματοδοτικού Κινήτρου (2025–2027)
Θα δημιουργηθούν εργαλεία εγγυήσεων, επιδοτήσεων και τεχνικής βοήθειας για τη στήριξη των πρώτων έργων που επιδιώκουν να πιστοποιηθούν. Εξετάζεται επίσης η σύνδεση των πιστώσεων με πολιτικές αγροτικής ανάπτυξης, πράσινων προμηθειών ή φορολογικών ελαφρύνσεων.
6. Αξιολόγηση και Θεσμική Αναβάθμιση (2027)
Βάσει των αποτελεσμάτων, η Επιτροπή θα επανεξετάσει την ανάγκη για πρόσθετη θεσμική ρύθμιση σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Το ενδεχόμενο να ενσωματωθούν οι πιστώσεις φύσης σε υφιστάμενα κανονιστικά σχήματα, όπως το Carbon Farming, θα εξεταστεί ως μέσο απλοποίησης και ευθυγράμμισης.
Ο οδικός χάρτης που παρουσιάστηκε εστιάζει σε πέντε βασικούς άξονες:
- Καθιέρωση προτύπων και πιστοποίησης: Η αξιοπιστία είναι το κλειδί. Η φύση είναι τοπικά προσδιορισμένη και δύσκολα ποσοτικοποιείται, συνεπώς απαιτούνται επιστημονικά τεκμηριωμένες και αυστηρές διαδικασίες αξιολόγησης και επαλήθευσης.
- Ανάπτυξη της απαραίτητης υποδομής της αγοράς: Διαφανής διακυβέρνηση και αξιόπιστα συστήματα παρακολούθησης αποτελούν τη βάση για τη δημιουργία εμπιστοσύνης και την αποτροπή του φαινομένου του «πράσινου ξεπλύματος» (greenwashing).
- Πιλοτικές δράσεις και επέκταση εφαρμογής: Η ζήτηση για πιστώσεις φύσης αυξάνεται. Η Επιτροπή στηρίζει ήδη πιλοτικά προγράμματα και σκοπεύει να ενισχύσει αυτή την προσπάθεια, σε συνεργασία με τοπικές αρχές και ιδιωτικούς φορείς.
- Διεθνής συνεργασία και εναρμόνιση προτύπων: Η ΕΕ επιδιώκει ενεργό ρόλο στη διαμόρφωση των διεθνών εξελίξεων γύρω από τις αγορές φύσης, αξιοποιώντας υπάρχουσες εμπειρίες και προωθώντας την ευθυγράμμιση με παγκόσμια πρότυπα.
- Απλότητα και δικαιοσύνη: Το προτεινόμενο πλαίσιο πρέπει να είναι λειτουργικό, με ελάχιστη γραφειοκρατία, λαμβάνοντας υπόψη την τοπική πραγματικότητα και διασφαλίζοντας ισότιμη συμμετοχή όλων των ενδιαφερόμενων – μικρών και μεγάλων, τοπικών και διεθνών.
Η βιοποικιλότητα στα επιχειρηματικά μοντέλα- Οι αγορές πιστώσεων για τη φύση στα κράτη μέλη
Σημειώνεται ότι υπάρχει αυξανόμενο επιχειρηματικό ενδιαφέρον για συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα στη φύση, ιδιαίτερα μέσω δράσεων θετικών για τη φύση – δηλαδή ενεργειών που σταματούν και αντιστρέφουν την απώλεια της φύσης, περιλαμβανομένης της ενίσχυσης και διατήρησης της βιοποικιλότητας. Για τις επιχειρήσεις, η αναγνώριση της φύσης ως στρατηγικού περιουσιακού στοιχείου μπορεί να οδηγήσει σε νέες προσεγγίσεις διαχείρισης κινδύνου, δημιουργίας αξίας και ενίσχυσης της οικονομικής ανθεκτικότητας. Η ενσωμάτωση θεμάτων βιοποικιλότητας στα επιχειρηματικά μοντέλα βοηθά στη μείωση λειτουργικών και φήμης κινδύνων, όπως η μείωση των επικονιαστών που επηρεάζει τις αποδόσεις των καλλιεργειών ή η υποβάθμιση γης που προκαλεί διακοπές στις αλυσίδες εφοδιασμού λόγω κατάρρευσης των οικοσυστημάτων.
Οι επιχειρήσεις που υιοθετούν στρατηγικές φιλικές προς τη φύση μπορούν να επωφεληθούν από αυξημένη εμπιστοσύνη επενδυτών, καλύτερες χρηματοδοτικές συνθήκες και μεγαλύτερη ανθεκτικότητα μακροπρόθεσμα. Ορισμένα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα αρχίζουν επίσης να αναγνωρίζουν αυτή την αξία και ενσωματώνουν ολοένα και περισσότερο τη βιοποικιλότητα στις αξιολογήσεις κινδύνου, όπως αποτυπώνεται στα ασφάλιστρα, τα κριτήρια δανεισμού και τις επενδυτικές αποφάσεις. Για παράδειγμα, ασφαλιστές δημιουργούν ασφαλιστικά προϊόντα ευθυγραμμισμένα με τη φύση που συνδέονται με πράσινες επενδύσεις ή επενδύουν σε έργα αποκατάστασης οικοσυστημάτων για μείωση του ασφαλιστικού κινδύνου που σχετίζεται με πλημμύρες.
Δημιουργώντας τέτοια αξία, οι εταιρείες ωφελούν όχι μόνο τα ενδιαφερόμενα μέρη – όπως εργαζομένους, πελάτες, προμηθευτές, τοπικές κοινότητες και την κοινωνία ευρύτερα – αλλά και τους μετόχους τους.
Αρκετά κράτη μέλη και χώρες εκτός ΕΕ εφαρμόζουν πιλοτικά μοντέλα χρηματοδότησης βιοποικιλότητας που συνδυάζουν δημόσια και ιδιωτικά κεφάλαια. Εντός της ΕΕ, η Γαλλία έχει υιοθετήσει ένα σύστημα που βασίζεται στη δημιουργία φυσικών περιοχών αντιστάθμισης, αποκατάστασης και αναδιάρθρωσης, η Ιρλανδία έχει σχεδιάσει ένα εθελοντικό χρηματοδοτικό πρόγραμμα για την αποκατάσταση τυρφώνων, η Φινλανδία έχει εφαρμόσει πρόσφατα ένα εθελοντικό σύστημα για την υποστήριξη των εθνικών προσπαθειών για τη βιοποικιλότητα.
Σε άλλα κράτη μέλη - συμπεριλαμβανομένων του Βελγίου, της Γερμανίας, της Ιταλίας, των Κάτω Χωρών, της Πορτογαλίας, της Ισπανίας, της Σλοβακίας και της Σουηδίας - μη κυβερνητικοί φορείς, όπως οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, διαχειριστές γης και οικονομικοί φορείς, εφαρμόζουν ενεργά πιλοτικά την πιστοποίηση και τα προγράμματα πίστωσης για τη βιοποικιλότητα και τη φύση. Επιπλέον, το Ηνωμένο Βασίλειο έχει εφαρμόσει πρόσφατα την πολιτική του για το Καθαρό Κέρδος Βιοποικιλότητας, ένα υποχρεωτικό πρόγραμμα για τους διαχειριστές γης και τους κατασκευαστές για την αποκατάσταση οικοσυστημάτων.
Ενώ οι αγορές πιστώσεων για τη φύση εξελίσσονται παγκοσμίως, η ΕΕ βρίσκεται σε πλεονεκτική θέση για να ηγηθεί σε αυτόν τον τομέα, χάρη σε ένα ολοκληρωμένο κανονιστικό πλαίσιο, το οποίο διασφαλίζει την προστασία των καταναλωτών,την εταιρική λογοδοσία και τη διαφάνεια στις επενδύσεις που σέβονται τη φύση.
www.worldenergynews.gr
