Ο Τόμας Μάλθους, στο έργο του “An Essay on the Principle of Population” (1798), υποστήριξε ότι ο πληθυσμός της γης αυξάνεται γεωμετρικά, ενώ οι πόροι για την επιβίωσή του και ιδίως τα τρόφιμα, αυξάνονται αριθμητικά. Αυτή η ανισορροπία, σύμφωνα με τον Μάλθους, θα οδηγούσε αναπόφευκτα σε κρίσεις πείνας, πολέμους και φτώχεια.
Η «Πράσινη Επανάσταση»
Η κριτική του Μάλθους έθεσε τα θεμέλια για τη συζήτηση περί υπερπληθυσμού, προκαλώντας φόβους για την ικανότητα του πλανήτη να υποστηρίξει έναν συνεχώς αυξανόμενο πληθυσμό. Ωστόσο, η ιστορία έδειξε πως οι προβλέψεις του Μάλθους δεν επαληθεύτηκαν. Ή δεν επαληθεύτηκαν πλήρως στο Εύρος του πλανήτη.
Η τεχνολογική πρόοδος, όπως η “Πράσινη Επανάσταση”, αύξησε την παραγωγή τροφίμων, ενώ η βελτίωση της υγειονομικής περίθαλψης και η εκπαίδευση οδήγησαν σε μείωση των γεννήσεων σε πολλές περιοχές. Το πρόβλημα του υπερπληθυσμού δεν εξαλείφθηκε, αλλά η δυναμική του φαινομένου μεταβλήθηκε. Σήμερα, ο φόβος του υπερπληθυσμού έδωσε τη θέση του στο δημογραφικό έλλειμμα.
Η επίλυση τέτοιων προβλημάτων δεν απαιτεί απαραίτητα μακροπρόθεσμες προβλέψεις, αλλά μάλλον την ικανότητα αναγνώρισης και αντιμετώπισης των προκλήσεων καθώς αυτές προκύπτουν.
Η κρίση της κατανάλωσης παράγει υπερβολικά απορρίμματα
Η υπερβολική παραγωγή απορριμμάτων φανερώνει μια άλλη πτυχή της ανθρώπινης υπερβολής. Με την αύξηση της καταναλωτικής κουλτούρας και τη μαζική παραγωγή, ο όγκος των απορριμμάτων αυξήθηκε δραματικά. Ιδιαίτερα από πλαστικά και μη ανακυκλώσιμα υλικά. Η κριτική για το “overwasting” επικεντρώνεται στην περιβαλλοντική ζημιά, όπως η ρύπανση των ωκεανών και η εξάντληση των χωματερών, καθώς και στις κοινωνικές συνέπειες, όπως η επιβάρυνση των φτωχότερων κοινοτήτων που συχνά γίνονται αποδέκτες των απορριμμάτων.
Βέβαια, η ανακύκλωση, η επαναχρησιμοποίηση και η ανάπτυξη βιοδιασπώμενων υλικών έχουν μειώσει το περιβαλλοντικό αποτύπωμα σε ορισμένες περιοχές. Επιπλέον, η ευαισθητοποίηση του κοινού και οι κανονισμοί για τη μείωση της πλαστικής χρήσης δείχνουν πως η αντιμετώπιση του προβλήματος εξαρτάται από την έγκαιρη αναγνώριση και την υιοθέτηση στοχευμένων μέτρων.
Η σύγχρονη εκδοχή της υπερβολής
Επιπλέον, ο υπερτουρισμός, είναι ένα πιο σύγχρονο φαινόμενο, που έχει σαν αποτέλεσμα την υποβάθμιση του περιβάλλοντος, την υπερφόρτωση υποδομών και την αποξένωση των τοπικών κοινοτήτων. Πόλεις όπως η Βενετία, η Βαρκελώνη, το Άμστερνταμ και η Αθήνα έχουν γίνει εμβληματικές περιπτώσεις.
Οι λύσεις εμφανίζονται μετά την αναγνώριση του προβλήματος, όπως για παράδειγμα, στη Βενετία που υπάρχουν τέλη εισόδου για ημερήσιους επισκέπτες, ενώ άλλοι προορισμοί προωθούν τον «βιώσιμο τουρισμό» μέσω περιορισμών στον αριθμό επισκεπτών ή την προώθηση λιγότερο γνωστών περιοχών. Αυτές οι προσαρμογές υποδεικνύουν ότι ο υπερτουρισμός, όπως και τα άλλα προβλήματα, μπορεί να αντιμετωπιστεί με ευελιξία και στοχευμένες παρεμβάσεις.
Η δυναμική φύση των λύσεων
Ένα κοινό χαρακτηριστικό των τριών ζητημάτων είναι η δυναμική τους φύση. Οι προβλέψεις για καταστροφικές συνέπειες, όπως αυτές του Μάλθους, συχνά υπερεκτιμούν τη στατικότητα των προβλημάτων και υποτιμούν την ανθρώπινη ικανότητα προσαρμογής. Η τεχνολογία, οι πολιτικές αλλαγές και η κοινωνική συνείδηση λειτουργούν ως καταλύτες για την επίλυση αυτών των προβλημάτων, αλλά μόνο αφού αυτά γίνουν εμφανή.
Για παράδειγμα, η κλιματική αλλαγή, που συνδέεται με την υπερκατανάλωση πόρων, οδήγησε σε διεθνείς συμφωνίες όπως η “Συμφωνία του Παρισιού”, καθώς και σε καινοτομίες όπως οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Η αντιμετώπιση του υπερτουρισμού
Η αντιμετώπιση του υπερτουρισμού απαιτεί πολύπλευρες και δυναμικές προσεγγίσεις που εξισορροπούν τις ανάγκες των τουριστών, των τοπικών κοινοτήτων και του περιβάλλοντος, όπως:
-Ρύθμιση της τουριστικής ροής, με εισαγωγή ορίων στον αριθμό των ημερήσιων επισκεπτών σε δημοφιλείς προορισμούς.
-Προώθηση εναλλακτικών προορισμών, με ανακατεύθυνση τουριστών σε λιγότερο γνωστούς προορισμούς μέσω καμπανιών μάρκετινγκ
- Οικονομικά κίνητρα και φορολογία, με επιβολή φόρων ή τελών για τουρίστες.
- Ενίσχυση της τοπικής συμμετοχής, με ενεργή εμπλοκή των κατοίκων στη λήψη αποφάσεων για τον τουρισμό.
- Τεχνολογία και ψηφιακές λύσεις, με χρήση εφαρμογών ή πλατφορμών που παρέχουν πληροφορίες σε πραγματικό χρόνο για την κίνηση σε τουριστικά σημεία, βοηθώντας στην αποφυγή συνωστισμού.
-Προώθηση βιώσιμου τουρισμού, με ενθάρρυνση των τουριστικών επιχειρήσεων να υιοθετήσουν βιώσιμες πρακτικές, όπως η μείωση πλαστικών μιας χρήσης ή η χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας,
- Ενίσχυση υποδομών και ρύθμιση βραχυχρόνιων μισθώσεων.
- Εκπαίδευση και επαναπροσανατολισμός της τουριστικής βιομηχανίας.
Το ελληνικό πρόβλημα
Τα προβλήματα στην Ελλάδα τη θερινή τουριστική περίοδο είναι πλέον αποτέλεσμα της μονοκαλλιέργειας του αναπτυξιακού μοντέλου της χώρας, το γεγονός ότι η διαχείριση των δημοτικών πόρων δεν εστιάζει σε βελτίωση των ανοικτών υποδομών, οι προκλήσεις της νησιωτικότητας, το υψηλό κόστος των επιχειρηματικών δανείων, η αλόγιστη αποδοχή υπερπληθώρας τουριστών με μόνο στόχο την κερδοφορία- σε λογική απληστίας.
Για να αλλάξουν αυτά χρειάζεται πολιτική βούληση για αλλαγή νοοτροπίας και σαφέστατα όρια κορεσμού ανά κατηγορία τουριστικών καταλυμάτων. Διαδικασία που αποφεύγεται συστηματικά. Με τη συνεργασία όλων των εμπλεκομένων – φορέων, τοπικών κοινοτήτων και τουριστών – ο υπερτουρισμός μπορεί να μετατραπεί από πρόβλημα σε ευκαιρία για έναν πιο υπεύθυνο και ισορροπημένο τουρισμό με περισσότερα οφέλη και λιγότερη γκρίνια.
www.worldenergynews.gr
