Η κινεζική ισχύς πήρε μια παλιομοδίτικη χροιά την περασμένη εβδομάδα με μια τεράστια στρατιωτική παρέλαση, μια συγκέντρωση πρώην συμμάχων Ρωσίας και Βόρειας Κορέας, και τον ακλόνητο όρκο του Προέδρου Xi Jinping να μην εκφοβιστεί από τους νταήδες.
Μια υπενθύμιση της ισχύος της Κίνας
Αυτή η επίδειξη θύμισε σε πολλούς τον ψυχρό πόλεμο, αλλά αποτύπωσε μόνο ένα κλάσμα της πολύ μεγαλύτερης σύγχρονης επιρροής της Κίνας, η οποία βασίζεται κυρίως σε μια τρομερή οικονομία, δραματικές εξελίξεις στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και μια προθυμία να εμπλακεί παγκοσμίως στη μεγαλύτερη κρίση που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα: την κλιματική κατάρρευση.
Υπό αυτή την έννοια, τα τανκς, τα κανόνια και οι πύραυλοι που πέρασαν από την πλατεία Τιενανμέν μπορεί κάλλιστα να αποδειχθούν λιγότερο σημαντικά στην αναμόρφωση της παγκόσμιας τάξης από τις ανεμογεννήτριες, τα ηλιακά πάνελ και τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα που βγαίνουν από κινεζικά εργοστάσια σε χωράφια και δρόμους σε όλο τον πλανήτη. Αυτοί είναι ο λόγος που η Κίνα έχει ήδη κερδίσει τη μάχη για την ενέργεια του 21ου αιώνα.
Η κυριαρχία σε μια πράσινη οικονομία
Αν η ιστορία είναι οδηγός, η χώρα που κυριαρχεί στην ενέργεια συνήθως κυριαρχεί στην οικονομία και την πολιτική, γι' αυτό και δεν είναι μόνο παλιοί πολεμικοί σύμμαχοι που έρχονται σε επαφή με το Πεκίνο. Ο Ναρέντρα Μόντι, πρόεδρος της μακροχρόνιας αντίπαλης Ινδίας, επισκέφθηκε επίσης την Κίνα την περασμένη εβδομάδα για τη μεγαλύτερη συνάντηση του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης, μαζί με δεκάδες άλλους περιφερειακούς ηγέτες. Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ηγήθηκε μιας αντιπροσωπείας στο Πεκίνο αυτό το καλοκαίρι για να συντονίσει την πολιτική για το κλίμα. Ο Βραζιλιάνος εκτελεστικός γραμματέας της Cop30 θα επισκεφθεί την επόμενη εβδομάδα με παρόμοια αποστολή, γνωρίζοντας ότι η επιτυχία ή η αποτυχία της ετήσιας συνόδου κορυφής για το κλίμα εξαρτάται πλέον από την Κίνα περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο έθνος.
Οι προσδοκίες για την κινεζική ηγεσία στο κλίμα αυξάνονται παράλληλα με την απογοήτευση για τις ΗΠΑ, οι οποίες θα παραστούν στην Cop30 ως παρατηρητής και ανατρεπτικός παράγοντας, οι οποίες, υπό τον Ντόναλντ Τραμπ, φαίνεται να προσπαθούν να γυρίσουν προς τα πίσω προς μια ζώνη άνεσης του 20ού αιώνα με πετρέλαιο, φυσικό αέριο και άνθρακα.
Η αντίθεση θα μπορούσε να γίνει ακόμη πιο εντυπωσιακή μόλις η Κίνα επιβεβαιώσει ότι έχει φτάσει σε ένα θετικό σημείο καμπής, μετά το οποίο θα απομακρυνθεί οριστικά από τα ορυκτά καύσιμα. Πέρυσι, ο μεγαλύτερος εκπομπός άνθρακα στον κόσμο κατέγραψε μια πολύ μικρή μείωση στην παραγωγή αερίων του θερμοκηπίου. Πολλοί αναλυτές πιστεύουν ότι αυτό σημαίνει ότι η χρήση άνθρακα της χώρας θα κορυφωθεί φέτος ή πολύ σύντομα. Εάν αυτό επιβεβαιωθεί, θα είναι μια στιγμή πολύ μεγαλύτερης σημασίας από την απόφαση του Ντόναλντ Τραμπ να αποσυρθεί από τις διαπραγματεύσεις του ΟΗΕ για το κλίμα.
Τα σχέδια δράσης για το κλίμα
Ο χρόνος θα είναι πιο σαφής όταν η Κίνα αποκαλύψει την αναθεωρημένη εθνικά καθορισμένη συνεισφορά της (NDC), τα σχέδια δράσης για το κλίμα που οι χώρες υποσχέθηκαν να παράσχουν στο πλαίσιο της συμφωνίας του Παρισιού. Αυτή η ανακοίνωση, που αναμένεται πριν από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ τον επόμενο μήνα, θα είναι μια από τις πιο πολυσυζητημένες δηλώσεις φέτος, επειδή καμία άλλη χώρα δεν έχει καταφέρει να φτάσει την ισχύ της Κίνας να πετύχει ή να παραβιάσει τους στόχους του Παρισιού για τη συγκράτηση της παγκόσμιας θέρμανσης μεταξύ 1,5°C και 2°C.
Αλλά πόσο πραγματικές είναι οι ελπίδες ότι η Κίνα θα αναλάβει δράση και θα επιδείξει μεγαλύτερη ηγεσία στη χρηματοδότηση και στις μειώσεις εκπομπών, καθώς και στην παραγωγή ανανεώσιμων πηγών ενέργειας;
Ο άνθρακας - το πιο ρυπογόνο από τα ορυκτά καύσιμα - οδήγησε στην υπερτροφοδοτούμενη οικονομική ανάπτυξη της Κίνας για το μεγαλύτερο μέρος των τελευταίων τριών δεκαετιών, αν και η παραγωγή μειώθηκε για μερικά χρόνια μετά την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση και σταθεροποιήθηκε για λίγο κατά τη διάρκεια του lockdown λόγω Covid. Το αν οι προβλέψεις για την κορύφωση των εκπομπών άνθρακα αποδειχθούν πιο ουσιαστικές αυτή τη φορά θα εξαρτηθεί από το επόμενο πενταετές σχέδιο της ηγεσίας του Πεκίνου, ένα έγγραφο εσωτερικής πολιτικής για το 2026-2030 που καταρτίζεται από την ηγεσία στο Πεκίνο.
Οι εικασίες σχετικά με τις προτεραιότητες συνεχίζουν να στροβιλίζονται. Από τη μία πλευρά είναι η προσοχή και το αίσθημα δικαιοσύνης ότι η Κίνα δεν πρέπει να προσπαθήσει να μπει στο κενό που άφησαν οι ΗΠΑ, επειδή αυτό θα επέτρεπε στις τελευταίες να ξεφύγουν από την ευθύνη τους ως ο μεγαλύτερος ιστορικός ρυπαντής στον κόσμο. Από την άλλη είναι η γεωπολιτική φιλοδοξία και η δυναμική μιας οικονομίας που εξαρτάται όλο και περισσότερο από τις επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας για ανάπτυξη.
Το ΑΕΠ μειώνεται- οι πράσινες επενδύσεις αυξάνονται
Εάν η κυβέρνηση ήθελε να στείλει ένα ισχυρό μήνυμα, θα μπορούσε να δεσμευτεί για μηδενική παραγωγή ενέργειας από άνθρακα, για τομεακούς στόχους για τα ηλεκτρικά οχήματα, την ηλεκτρική χαλυβουργία και την αποδοτικότητα των κτιρίων και - το πιο σημαντικό - για μια σημαντική μείωση των συνολικών εκπομπών σε μια σαφώς καθορισμένη περίοδο.
Ο Li μείωσε τις προσδοκίες ότι το βασικό ποσό θα ευθυγραμμιζόταν πλήρως με τους στόχους του Παρισιού. «Εάν η Κίνα χαράξει μια πορεία για έναν κόσμο 1,5°C, θα πρέπει να μειώσει τις εκπομπές κατά 30% έως το 2035. Ένας κόσμος 2°C θα σήμαινε μειώσεις 20% έως το ίδιο έτος». Κανένα από τα δύο δεν είναι πιθανό. Είπε: «Καταλαβαίνουμε ότι η κινεζική πλευρά είναι πολύ πιθανό να παράσχει 8-15%. Θα υπάρξει ένα κενό. Εάν αυτή η ζώνη προσγείωσης είναι το σημείο όπου καταλήγουν, τότε θα μπορούσε να υπάρξει η συνήθης ιστορία του «υποσχεθείσα, υπερεκπληρωμένη».»
Η οικονομία μπορεί να καθοδηγεί τη φιλοδοξία περισσότερο από την πολιτική. Η Belinda Schäpe, αναλύτρια πολιτικής στην CREA, δήλωσε ότι οι υπάρχουσες τάσεις υποδηλώνουν ότι είναι ακόμα δυνατό για την Κίνα να μειώσει τις εκπομπές κατά 30% την επόμενη δεκαετία, κάτι που θα αποφέρει τεράστια οικονομικά οφέλη, ειδικά εάν συνδυαστεί με μια συνεχιζόμενη παγκόσμια ενεργειακή μετάβαση. «Αυτό θα ενίσχυε επίσης τις βιομηχανίες καθαρής ενέργειας της Κίνας, οι οποίες θα μπορούσαν να διπλασιάσουν την αξία τους έως το 2035, προσθέτοντας 15 τρισεκατομμύρια CNY (2,1 τρισεκατομμύρια δολάρια) στην οικονομία».
Στο Belém, η Κίνα θα επιδιώξει επίσης να ενισχύσει τις πωλήσεις ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και ενδεχομένως να ανακοινώσει συμφωνίες για την κατασκευή και χρηματοδότηση ενός εργοστασίου κατασκευής ηλιακών πάνελ στη Βραζιλία, εκτός από το εργοστάσιο ηλεκτρικών αυτοκινήτων BYD που βρίσκεται ήδη εκεί. Αυτό μπορεί να δίνει την αίσθηση μιας εμπορικής έκθεσης, αλλά οι διοργανωτές του συνεδρίου δήλωσαν ότι αυτό ήταν σύμφωνο με τον πρωταρχικό στόχο της Cop30, που είναι η επιτάχυνση της δράσης για την αντιμετώπιση της υπερθέρμανσης του πλανήτη.
Τι αναμένεται από τους Cop
Οι ΜΚΟ για την προστασία της φύσης ελπίζουν ότι το Πεκίνο θα κάνει περισσότερα για να πατάξει τις εισαγωγές προϊόντων ξύλου από περιοχές παράνομης αποψίλωσης. Ο αναθεωρημένος δασικός νόμος της Κίνας θεωρητικά απαγορεύει αυτά τα είδη, αλλά δεν απαιτεί διαφάνεια ή δέουσα επιμέλεια από τους εμπόρους, επομένως λίγα έχουν αλλάξει. Η Κίνα παραμένει ο μεγαλύτερος εισαγωγέας παράνομα υλοτομημένης ξυλείας.
Σε προηγούμενες συναντήσεις της Cop, η Κίνα συχνά περιόριζε ένα υποτιμημένο ποσό σε σχέση με το μέγεθός της. Αλλά ο ρόλος της είναι συχνά καθοριστικός. Στην Cop26, ευθυγραμμίστηκε με την Ινδία για να αποδυναμώσει τη διατύπωση σε «σταδιακή κατάργηση» των ορυκτών καυσίμων και όχι σε «σταδιακή κατάργηση», και στην Cop του 2009 στην Κοπεγχάγη, επικρίθηκε για σαμποτάζ της διάσκεψης. Πιο θετικά, αναγνωρίστηκε ευρέως ότι βοήθησε στην ολοκλήρωση της συμφωνίας του Παρισιού και πέρυσι έπαιξε κρίσιμο ρόλο μαζί με την ΕΕ για τον καθορισμό ενός στόχου χρηματοδότησης για το κλίμα, του νέου ποσοτικοποιημένου συλλογικού στόχου, τον οποίο οι περισσότερες χώρες θα μπορούσαν να υπογράψουν.
Η Κίνα ως ηγέτης
Η Κίνα θεωρεί τον εαυτό της ηγέτη του αναπτυσσόμενου κόσμου, αλλά καθώς έχει γίνει πλουσιότερη από την τεχνολογία ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και ευθύνεται όλο και περισσότερο για την κλιματική κρίση (είναι πλέον ο δεύτερος μεγαλύτερος ιστορικός ρυπαντής), δέχεται μεγαλύτερη πίεση να μειώσει τις εκπομπές και να πληρώσει περισσότερα για να βοηθήσει άλλους να κάνουν το ίδιο. Οι Βραζιλιάνοι διπλωμάτες αναμένουν ότι ο εταίρος τους στις χώρες BRICS θα είναι ένας ήσυχος αλλά ισχυρός υποστηρικτής της ατζέντας τους.
Το πόσο μακριά θα φτάσει είναι ακόμη άγνωστο, αλλά η κατεύθυνση της πορείας είναι τουλάχιστον σαφής - και είναι το αντίθετο από τις ΗΠΑ.
www.worldenergynews.gr
