Η Ουάσιγκτον βλέπει την Ανατολική Μεσόγειο ως ενεργειακό διάδρομο, κόμβο μεταφοράς αερίου, επενδυτική ευκαιρία και περιφερειακή πλατφόρμα συνεννόησης
Σε μια δήλωση που μπορεί να έχει πολλαπλές αναγνώσεις προέβη ο νέος πρέσβης των ΗΠΑ στην Τουρκία, Τομ Μπάρακ, λέγοντας πως οι Ηνωμένες Πολιτείες επιδιώκουν να λειτουργήσουν ως «γέφυρα» μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, ανοίγοντας – όπως είπε – τον δρόμο για μια «νέα περιφερειακή τάξη πραγμάτων» στην Ανατολική Μεσόγειο.
Εξαίροντας την ανάγκη να «ξεπεραστούν οι πικρίες του παρελθόντος» και μιλώντας για την ευημερία που μπορεί να φέρει η οικονομική συνεργασία και ο ρόλος της Ουάσιγκτον ως ενωτικού παράγοντα, ο Μπάρακ παρουσίασε τις γενικές γραμμές ενός σχεδίου που εμφανίζεται να έχει την πλήρη έγκριση του προέδρου Τραμπ.
Ωστόσο, πίσω από τις γραμμές της συνέντευξής του κρύβεται κάτι πολύ ευρύτερο: η αμερικανική βούληση να διαμορφώσει ξανά –σχεδόν από την αρχή– τις ισορροπίες στην Ανατολική Μεσόγειο, με όρους που δεν συμπίπτουν πάντοτε με τις σταθερές του Διεθνούς Δικαίου όπως τις αντιλαμβάνεται η Αθήνα.
Ο Μπάρακ δεν είπε κάτι που δεν αναμενόταν. Όσοι παρακολουθούν συστηματικά τις κινήσεις του, γνωρίζουν ότι λειτουργεί εδώ και μήνες ως άτυπος υπουργός Εξωτερικών του προέδρου Τραμπ στην ευρύτερη περιοχή.
Σύμφωνα με πληροφορίες του ΣΚΑΪ, έχει αναλάβει πρωτοβουλίες για την επαναπροσέγγιση Ισραήλ – Τουρκίας αλλά και για την εμπλοκή των ΗΠΑ στη Συρία.
Ενώ η παρουσία ενός πρώην τρομοκράτη, του Αλ Σάραα, στον Λευκό Οίκο για συνάντηση με τον Τραμπ, αποτελεί – κατά κοινή ομολογία στην Ουάσιγκτον – προσωπικό επίτευγμα Μπάρακ.
Η επιρροή του έχει φτάσει μέχρι τη Λιβύη. Μαζί με τον Μάικλ Μπούλος – συμπέθερο του Τραμπ – και την Κίμπερλι Γκιλφόιλ, που έχει πλέον συχνή παρουσία στην Αθήνα, συγκροτούν ένα άτυπο τρίγωνο προσωπικών απεσταλμένων. Δεν είναι διπλωμάτες καριέρας, και αυτό είναι κρίσιμο: φέρνουν λύσεις «εκτός πλαισίου», με έμφαση όχι μόνο στη διπλωματία, αλλά και στο πώς «θα γίνουν business».
Στην πραγματικότητα, αυτό το δίκτυο προσωπικών διαύλων αντικατοπτρίζει τον τρόπο με τον οποίο ο Τραμπ αντιλαμβάνεται την άσκηση εξωτερικής πολιτικής: ευελιξία, προσωπικές σχέσεις, συμφωνίες μετρήσιμου οφέλους.
Ο Μπάρακ μίλησε για μια «νέα δυναμική» στην Ανατολική Μεσόγειο, όπου οι ΗΠΑ θέλουν να αφήσουν πίσω τις «έριδες αιώνων» και να χτίσουν ένα νέο πλαίσιο συνεργασίας.
Ωστόσο, το σημαντικό δεν είναι τι λέει, αλλά πώς το εννοεί; Για τον Μπάρακ, οι επιμέρους διαφορές Ελλάδας – Τουρκίας είναι «ψιλά γράμματα», η πραγματική προτεραιότητα είναι η οικονομική ευημερία μέσω ενεργειακών projects και φυσικά, οι αμερικανικές business πρέπει να προχωρήσουν – και το Διεθνές Δίκαιο δεν πρέπει να αποτελεί εμπόδιο.
Το δόγμα «drill, baby, drill», που συνοδεύει τον τρόπο σκέψης της κυβέρνησης Τραμπ, επανέρχεται σαφώς στο προσκήνιο.
Το μήνυμα του Μπάρακ προς τα κράτη της περιοχής ήταν ξεκάθαρο. «Αν θέλετε ευημερία, οι διακρατικές διαφορές δεν μπορούν να στέκονται εμπόδιο. Είναι δική σας επιλογή».
Σταθερότητα μέσω γεωοικονομίας
Η Ουάσιγκτον βλέπει την Ανατολική Μεσόγειο ως ενεργειακό διάδρομο, κόμβο μεταφοράς αερίου, επενδυτική ευκαιρία και περιφερειακή πλατφόρμα συνεννόησης.
Δεν είναι τυχαίο ότι το 2022 ολοκληρώθηκε η ιστορική συμφωνία οριοθέτησης Ισραήλ – Λιβάνου, ενώ πριν λίγες ημέρες έκλεισε η συμφωνία Λιβάνου – Κύπρου μετά από 17 χρόνια.
Παράλληλα, οι ΗΠΑ σπρώχνουν ενεργά τις διεθνείς εταιρείες προς τα οικόπεδα νότια της Κρήτης, αλλά και βόρεια της Λιβύης και της Αιγύπτου.
Από αμερικανικής πλευράς, όλα αυτά συνδέονται με ένα ενιαίο αφήγημα: εκεί όπου υπάρχει προοπτική οικονομικής συνεργασίας, οι πολιτικές συνέπειες «θεραπεύονται» αυτόματα.
Ωστόσο, η πιο φορτισμένη φράση του Μπάρακ αφορά την Κύπρο: «Δεν μπορείς να έχεις ένα απόστημα στο κέντρο ενός κατά τα άλλα υγιούς σώματος».
Για τις ΗΠΑ, η Κύπρος δεν είναι ένα αμιγώς πολιτικό πρόβλημα, αλλά επί της ουσίας αποτελεί στοιχείο που πρέπει να «θεραπευτεί» για να προχωρήσουν τα υπόλοιπα.
Επομένως, η αμερικανική προσέγγιση δεν ασκεί πίεση μόνο προς την Άγκυρα — συγκαλυμμένα, πιέζει και την Αθήνα: «η λύση πρέπει να βρεθεί, γιατί χωρίς αυτήν δεν υπάρχει μεγάλη εικόνα».
Τι σημαίνει η αμερικανική ατζέντα για Ελλάδα και Τουρκία
Για την Αθήνα, η πρόκληση είναι διπλή:
Α. Πώς εξασφαλίζεται ότι το Διεθνές Δίκαιο προηγείται και δεν ακολουθεί τα ενεργειακά deals;
Για την Ελλάδα οι οριοθετήσεις, η άρση του casus belli, η διευθέτηση των θαλασσίων ζωνών δεν είναι τεχνικά ζητήματα. Είναι ζητήματα κυριαρχίας.
Για ένα μέρος όμως του αμερικανικού κατεστημένου θεωρούνται δευτερεύοντα.
Β. Η Αθήνα πρέπει να αξιοποιήσει την αμερικανική δυναμική χωρίς να «παρασυρθεί»
Με τον Κάθετο Άξονα να προχωρά και τη Chevron να εμπλέκεται σε περιοχή ανοριοθέτητη, η Ελλάδα έχει ευκαιρίες.
Αλλά έχει και υποχρεώσεις: να καταστήσει σαφές στην Ουάσιγκτον ότι οι σταθερές της ελληνικής πολιτικής — κυριαρχία, διεθνές δίκαιο, απαλοιφή απειλών — δεν είναι διαπραγματεύσιμες.
Από την πλευρά της η Άγκυρα επιθυμεί να αναβαθμίσει τις σχέσεις της με τις ΗΠΑ επί Τραμπ.
Η οπτική Μπάρακ την ευνοεί, γιατί:
-μετατοπίζει τη συζήτηση από τα νομικά στα οικονομικά
- αφήνει περιθώρια για λύσεις χωρίς άκαμπτους κανόνες
- της δίνει ρόλο-κλειδί ως «πύλη» της Κασπίας και της Ασίας.
Το αν θα το αξιοποιήσει και πώς, μένει να φανεί.
Μια νέα πραγματικότητα
Η παρέμβαση Μπάρακ επιβεβαιώνει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν ξεκάθαρη φιλοδοξία να αναδιαμορφώσουν την Ανατολική Μεσόγειο ώστε να γίνει λειτουργική, παραγωγική και επιχειρηματικά ελκυστική.
Η προσπάθεια να παίξουν ρόλο «κονιάματος» μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας εντάσσεται σε αυτήν ακριβώς τη στρατηγική.
Όμως για την Ελλάδα, η εξίσωση δεν είναι τόσο απλή. Δεν μπορεί να μπει το ενεργειακό άλογο μπροστά από το νομικό κάρο.
Και όσο οι ΗΠΑ προωθούν λύσεις «επιχειρησιακές» και «γρήγορες», η Αθήνα πρέπει να υπενθυμίζει ότι στα Βαλκάνια και στην Ανατολική Μεσόγειο η σταθερότητα χτίζεται μόνο όταν λύνονται οι διαφορές, καταργούνται οι απειλές και γίνεται σεβαστό το Διεθνές Δίκαιο.
Η «νέα τάξη πραγμάτων» που περιγράφει ο Μπάρακ βρίσκεται στο τραπέζι.
Το ερώτημα είναι αν αυτή η νέα αρχιτεκτονική μπορεί να διαμορφωθεί χωρίς να θυσιαστεί τίποτα από όσα για την Ελλάδα δεν αποτελούν ούτε «ψιλά γράμματα» ούτε λεπτομέρειες — αλλά θεμελιώδεις αρχές.
www.worldenergynews.gr
Εξαίροντας την ανάγκη να «ξεπεραστούν οι πικρίες του παρελθόντος» και μιλώντας για την ευημερία που μπορεί να φέρει η οικονομική συνεργασία και ο ρόλος της Ουάσιγκτον ως ενωτικού παράγοντα, ο Μπάρακ παρουσίασε τις γενικές γραμμές ενός σχεδίου που εμφανίζεται να έχει την πλήρη έγκριση του προέδρου Τραμπ.
Ωστόσο, πίσω από τις γραμμές της συνέντευξής του κρύβεται κάτι πολύ ευρύτερο: η αμερικανική βούληση να διαμορφώσει ξανά –σχεδόν από την αρχή– τις ισορροπίες στην Ανατολική Μεσόγειο, με όρους που δεν συμπίπτουν πάντοτε με τις σταθερές του Διεθνούς Δικαίου όπως τις αντιλαμβάνεται η Αθήνα.
Ο Μπάρακ δεν είπε κάτι που δεν αναμενόταν. Όσοι παρακολουθούν συστηματικά τις κινήσεις του, γνωρίζουν ότι λειτουργεί εδώ και μήνες ως άτυπος υπουργός Εξωτερικών του προέδρου Τραμπ στην ευρύτερη περιοχή.
Σύμφωνα με πληροφορίες του ΣΚΑΪ, έχει αναλάβει πρωτοβουλίες για την επαναπροσέγγιση Ισραήλ – Τουρκίας αλλά και για την εμπλοκή των ΗΠΑ στη Συρία.
Ενώ η παρουσία ενός πρώην τρομοκράτη, του Αλ Σάραα, στον Λευκό Οίκο για συνάντηση με τον Τραμπ, αποτελεί – κατά κοινή ομολογία στην Ουάσιγκτον – προσωπικό επίτευγμα Μπάρακ.
Η επιρροή του έχει φτάσει μέχρι τη Λιβύη. Μαζί με τον Μάικλ Μπούλος – συμπέθερο του Τραμπ – και την Κίμπερλι Γκιλφόιλ, που έχει πλέον συχνή παρουσία στην Αθήνα, συγκροτούν ένα άτυπο τρίγωνο προσωπικών απεσταλμένων. Δεν είναι διπλωμάτες καριέρας, και αυτό είναι κρίσιμο: φέρνουν λύσεις «εκτός πλαισίου», με έμφαση όχι μόνο στη διπλωματία, αλλά και στο πώς «θα γίνουν business».
Στην πραγματικότητα, αυτό το δίκτυο προσωπικών διαύλων αντικατοπτρίζει τον τρόπο με τον οποίο ο Τραμπ αντιλαμβάνεται την άσκηση εξωτερικής πολιτικής: ευελιξία, προσωπικές σχέσεις, συμφωνίες μετρήσιμου οφέλους.
Ο Μπάρακ μίλησε για μια «νέα δυναμική» στην Ανατολική Μεσόγειο, όπου οι ΗΠΑ θέλουν να αφήσουν πίσω τις «έριδες αιώνων» και να χτίσουν ένα νέο πλαίσιο συνεργασίας.
Ωστόσο, το σημαντικό δεν είναι τι λέει, αλλά πώς το εννοεί; Για τον Μπάρακ, οι επιμέρους διαφορές Ελλάδας – Τουρκίας είναι «ψιλά γράμματα», η πραγματική προτεραιότητα είναι η οικονομική ευημερία μέσω ενεργειακών projects και φυσικά, οι αμερικανικές business πρέπει να προχωρήσουν – και το Διεθνές Δίκαιο δεν πρέπει να αποτελεί εμπόδιο.
Το δόγμα «drill, baby, drill», που συνοδεύει τον τρόπο σκέψης της κυβέρνησης Τραμπ, επανέρχεται σαφώς στο προσκήνιο.
Το μήνυμα του Μπάρακ προς τα κράτη της περιοχής ήταν ξεκάθαρο. «Αν θέλετε ευημερία, οι διακρατικές διαφορές δεν μπορούν να στέκονται εμπόδιο. Είναι δική σας επιλογή».
Σταθερότητα μέσω γεωοικονομίας
Η Ουάσιγκτον βλέπει την Ανατολική Μεσόγειο ως ενεργειακό διάδρομο, κόμβο μεταφοράς αερίου, επενδυτική ευκαιρία και περιφερειακή πλατφόρμα συνεννόησης.
Δεν είναι τυχαίο ότι το 2022 ολοκληρώθηκε η ιστορική συμφωνία οριοθέτησης Ισραήλ – Λιβάνου, ενώ πριν λίγες ημέρες έκλεισε η συμφωνία Λιβάνου – Κύπρου μετά από 17 χρόνια.
Παράλληλα, οι ΗΠΑ σπρώχνουν ενεργά τις διεθνείς εταιρείες προς τα οικόπεδα νότια της Κρήτης, αλλά και βόρεια της Λιβύης και της Αιγύπτου.
Από αμερικανικής πλευράς, όλα αυτά συνδέονται με ένα ενιαίο αφήγημα: εκεί όπου υπάρχει προοπτική οικονομικής συνεργασίας, οι πολιτικές συνέπειες «θεραπεύονται» αυτόματα.
Ωστόσο, η πιο φορτισμένη φράση του Μπάρακ αφορά την Κύπρο: «Δεν μπορείς να έχεις ένα απόστημα στο κέντρο ενός κατά τα άλλα υγιούς σώματος».
Για τις ΗΠΑ, η Κύπρος δεν είναι ένα αμιγώς πολιτικό πρόβλημα, αλλά επί της ουσίας αποτελεί στοιχείο που πρέπει να «θεραπευτεί» για να προχωρήσουν τα υπόλοιπα.
Επομένως, η αμερικανική προσέγγιση δεν ασκεί πίεση μόνο προς την Άγκυρα — συγκαλυμμένα, πιέζει και την Αθήνα: «η λύση πρέπει να βρεθεί, γιατί χωρίς αυτήν δεν υπάρχει μεγάλη εικόνα».
Τι σημαίνει η αμερικανική ατζέντα για Ελλάδα και Τουρκία
Για την Αθήνα, η πρόκληση είναι διπλή:
Α. Πώς εξασφαλίζεται ότι το Διεθνές Δίκαιο προηγείται και δεν ακολουθεί τα ενεργειακά deals;
Για την Ελλάδα οι οριοθετήσεις, η άρση του casus belli, η διευθέτηση των θαλασσίων ζωνών δεν είναι τεχνικά ζητήματα. Είναι ζητήματα κυριαρχίας.
Για ένα μέρος όμως του αμερικανικού κατεστημένου θεωρούνται δευτερεύοντα.
Β. Η Αθήνα πρέπει να αξιοποιήσει την αμερικανική δυναμική χωρίς να «παρασυρθεί»
Με τον Κάθετο Άξονα να προχωρά και τη Chevron να εμπλέκεται σε περιοχή ανοριοθέτητη, η Ελλάδα έχει ευκαιρίες.
Αλλά έχει και υποχρεώσεις: να καταστήσει σαφές στην Ουάσιγκτον ότι οι σταθερές της ελληνικής πολιτικής — κυριαρχία, διεθνές δίκαιο, απαλοιφή απειλών — δεν είναι διαπραγματεύσιμες.
Από την πλευρά της η Άγκυρα επιθυμεί να αναβαθμίσει τις σχέσεις της με τις ΗΠΑ επί Τραμπ.
Η οπτική Μπάρακ την ευνοεί, γιατί:
-μετατοπίζει τη συζήτηση από τα νομικά στα οικονομικά
- αφήνει περιθώρια για λύσεις χωρίς άκαμπτους κανόνες
- της δίνει ρόλο-κλειδί ως «πύλη» της Κασπίας και της Ασίας.
Το αν θα το αξιοποιήσει και πώς, μένει να φανεί.
Μια νέα πραγματικότητα
Η παρέμβαση Μπάρακ επιβεβαιώνει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν ξεκάθαρη φιλοδοξία να αναδιαμορφώσουν την Ανατολική Μεσόγειο ώστε να γίνει λειτουργική, παραγωγική και επιχειρηματικά ελκυστική.
Η προσπάθεια να παίξουν ρόλο «κονιάματος» μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας εντάσσεται σε αυτήν ακριβώς τη στρατηγική.
Όμως για την Ελλάδα, η εξίσωση δεν είναι τόσο απλή. Δεν μπορεί να μπει το ενεργειακό άλογο μπροστά από το νομικό κάρο.
Και όσο οι ΗΠΑ προωθούν λύσεις «επιχειρησιακές» και «γρήγορες», η Αθήνα πρέπει να υπενθυμίζει ότι στα Βαλκάνια και στην Ανατολική Μεσόγειο η σταθερότητα χτίζεται μόνο όταν λύνονται οι διαφορές, καταργούνται οι απειλές και γίνεται σεβαστό το Διεθνές Δίκαιο.
Η «νέα τάξη πραγμάτων» που περιγράφει ο Μπάρακ βρίσκεται στο τραπέζι.
Το ερώτημα είναι αν αυτή η νέα αρχιτεκτονική μπορεί να διαμορφωθεί χωρίς να θυσιαστεί τίποτα από όσα για την Ελλάδα δεν αποτελούν ούτε «ψιλά γράμματα» ούτε λεπτομέρειες — αλλά θεμελιώδεις αρχές.
www.worldenergynews.gr
