Επιφυλάξεις για την τελική αξιολόγηση - Με τετράμηνη καθυστέρηση η τελευταία επικαιροποίηση
Η απουσία συγκεκριμένων ημερομηνιών για την απόσυρση των λιγνιτικών μονάδων, σαφούς χρονοδιαγράμματος για την απεξάρτηση από το ρωσικό αέριο αλλά και στόχων για τη σταδιακή κατάργηση των επιδοτήσεων στα ορυκτά καύσιμα, είναι μερικές μόνο από τις παρατηρήσεις της Κομισιόν επί του ελληνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) της περιόδου 2021-2030.
Η Κομισιόν θεωρεί ότι το ελληνικό σχέδιο χαρακτηρίζεται από ασάφειες αλλά και φιλόδοξους στόχους για τη διείσδυση των ΑΠΕ, υψηλότερους από αυτούς του συνόλου της ΕΕ αλλά τα χρονοδιαγράμματα εφαρμογής δεν είναι σαφή και το Σχέδιο δεν κάνει ξεκάθαρη διάκριση μεταξύ υφιστάμενων και νέων μέτρων.
Η έκθεση της Κομισιόν για το ελληνικό ΕΣΕΚ που δημοσιεύθηκε μαζί με τις αντίστοιχες εκθέσεις για τα Σχέδια των άλλων χωρών μελών της ΕΕ αναφέρει μάλιστα ότι διατηρεί επιφυλάξεις ως προς την τελική αξιολόγηση, καθώς δεν παρέλαβε εγκαίρως την τελευταία επικαιροποίηση του ΕΣΕΚ, αλλά με τέσσερις μήνες καθυστέρηση, στις 3 Νοεμβρίου αντί στις 30 Ιουνίου.
Οι παρατηρήσεις
Αναλυτικά οι σημαντικότερες από τις παρατηρήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής επί του ελληνικού ΕΣΕΚ είναι οι εξής:
• Δεν αναφέρεται ακριβής ημερομηνία σταδιακής κατάργησης του λιγνίτη και δεν παρέχονται πληροφορίες για τη σταδιακή κατάργηση των επιδοτήσεων ορυκτών καυσίμων.
• Η Δίκαιη Μετάβαση αντιμετωπίζεται με πολύ περιορισμένο τρόπο, όσον αφορά στην ανάλυση των κοινωνικών επιπτώσεων, ενώ περιλαμβάνει πληροφορίες διαφορετικές από αυτές του Σχεδίου Δίκαιης Μετάβασης (TJTP). Οι πόροι που αφιερώνονται ειδικά στην υποστήριξη της δίκαιης μετάβασης δεν παρατίθενται λεπτομερώς.
• Προβλέπεται διείσδυση των ΑΠΕ στο 44% της Ακαθάριστης Τελικής Κατανάλωσης Ενέργειας, ποσοστό που υπερβαίνει σημαντικά τον ευρωπαϊκό στόχο του 39%.
• Παρέχεται ένας ολοκληρωμένος κατάλογος μέτρων που έχει υιοθετήσει ή προτίθεται να υιοθετήσει η Ελλάδα για τη στήριξη της ανάπτυξης των ΑΠΕ, αλλά τα χρονοδιαγράμματα εφαρμογής δεν είναι σαφή ούτε το σχέδιο κάνει σαφή διάκριση μεταξύ υφιστάμενων και νέων μέτρων.
• Περιλαμβάνονται στόχοι για τη θέρμανση/ψύξη και τις μεταφορές. Ωστόσο, οι πίνακες με τις προβλέψεις δεν είναι πλήρεις, ενώ δεν περιλαμβάνονται στόχοι για τη βιομηχανία και αναλυτικά χρονοδιαγράμματα για την ανάπτυξη των ΑΠΕ σε κανέναν τομέα. Επίσης παραλείπει τον «οδικό χάρτη» για τα ανανεώσιμα καύσιμα μη βιολογικής προέλευσης.
• Δεν ποσοτικοποιείται η εξοικονόμηση ανά μέτρο σε ότι αφορά την ενεργειακή απόδοση με αποτέλεσμα να είναι δύσκολη η αξιολόγηση της συμβολής τους στους στόχους ενεργειακής απόδοσης του 2030.
• Περιλαμβάνει ορόσημα και μέτρα σχετικά με τη μακροπρόθεσμη στρατηγική ανακαίνισης κτιρίων με στόχους για το 2030, το 2040 και το 2050, χωρίς όμως πληροφορίες σχετικά με την αναμενόμενη εξοικονόμηση ή τον αντίκτυπο των επιμέρους μέτρων.
• Δεν περιγράφεται το λεπτομερές σχέδιο και η απαραίτητη χρηματοδότηση για τα έργα απορρόφησης διοξειδίου του άνθρακα. Ωστόσο παρέχονται προβλέψεις για τις αναμενόμενες δυνατότητες δέσμευσης, αποθήκευσης και χρήσης έως το 2050.
• Καθορίζει στόχους και πολιτικές για την ενίσχυση της ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασμού. Ειδικά στον τομέα του φυσικού αερίου, το σχέδιο απεικονίζει τις σημαντικές προσπάθειες διαφοροποίησης της ενέργειας που έχουν ήδη αναληφθεί, ιδίως όσον αφορά την αντικατάσταση των εισαγωγών από τη Ρωσία. Συνδυάζεται με μια ευρεία στρατηγική διαφοροποίησης, με επίκεντρο τις εισαγωγές LNG, την αναβάθμιση του αγωγού TAP και τη διασύνδεση Ελλάδας-Βουλγαρίας (IGB), καθώς και τον αγωγό διασύνδεσης με τη Βόρεια Μακεδονία και το FSRU Αλεξανδρούπολης.
• Περιγράφει εγχώριες δραστηριότητες εξερεύνησης φυσικού αερίου και φιλόδοξους στόχους για μείωση της ζήτησης φυσικού αερίου, καθώς και για την ανάπτυξη ΑΠΕ αλλά και για τη σταδιακή κατάργηση του ρωσικού αερίου χωρίς όμως χρονοδιάγραμμα ειδικά για το τελευταίο.
• Δεν παρέχει ξεχωριστές προβλέψεις για τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου βάσει του Κανονισμού Καταμερισμού Προσπάθειας (ESR), ο οποίος είναι απαραίτητος για την αξιολόγηση της επίτευξης του στόχου μείωσης ως το 2030 των εκπομπών ρύπων κατά 22,7% κάτω από τα επίπεδα του 2005.
• Δεν περιέχεται επαρκής ανάλυση της σχετικής κλιματικής τρωτότητας και των κινδύνων για την επίτευξη των εθνικών στόχων. Για παράδειγμα, η Ελλάδα δεν αναφέρει κινδύνους που σχετίζονται με καύσωνες, ξηρασίες και πλημμύρες στην αξιολόγηση του κλιματικού κινδύνου και της τρωτότητας. Η σύνδεση με τους συγκεκριμένους στόχους και πολιτικές της ΕΕ, τις οποίες θα πρέπει να υποστηρίζουν οι πολιτικές προσαρμογής, δεν προσδιορίζεται ούτε ποσοτικοποιείται. Οι πολιτικές και τα μέτρα δεν περιγράφονται σωστά ως προς το εύρος, το χρονοδιάγραμμα ή τις αναμενόμενες επιπτώσεις τους.
Τι αναφέρει η έκθεση για τους ενεργειακούς τομείς
Εξάλλου η έκθεση της Κομισιόν αναφέρεται στους επιμέρους ενεργειακούς τομείς και συγκεκριμένα σημειώνει ότι:
• Στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας, περιγράφονται ορισμένοι στόχοι, συμπεριλαμβανομένης της εστίασης στη διαφοροποίηση, καθώς και της μείωσης της ενεργειακής εξάρτησης με συγκεκριμένα έργα και ορισμένους ειδικούς μετρήσιμους στόχους.
Επίσης το επικαιροποιημένο ΕΣΕΚ αναφέρεται στην ολοκλήρωση της απελευθέρωσης της λιανικής αγοράς ηλεκτρισμού, με την εισαγωγή μέτρων για την προώθηση του ενεργού ρόλου των καταναλωτών, συμπεριλαμβανομένης της ευρείας χρήσης έξυπνων μετρητών έως το 2030. Ωστόσο, όσον αφορά την απόκριση στη ζήτηση, το Σχέδιο δεν διευκρινίζει την ποσοτικοποίηση των αναγκών ευελιξίας, ούτε θέτει σαφείς στόχους.
Περιλαμβάνει περιορισμένες πολιτικές και μέτρα για την ενίσχυση της ευελιξίας και τη δυνατότητα συμμετοχής νέων υπηρεσιών ευελιξίας χωρίς διακρίσεις.
• Στον τομέα του πετρέλαιο, το σχέδιο δεν περιγράφει τις αναμενόμενες προοπτικές κατανάλωσης και την εξάρτηση από τις εισαγωγές έως το 2030 και δεν αξιολογεί την επάρκεια της υποδομής (διυλιστήρια, αποθέματα πετρελαίου) με την αναμενόμενη μείωση της ζήτησης πετρελαίου και την κίνηση προς εναλλακτικές λύσεις με χαμηλότερες εκπομπές άνθρακα.
• Στο τομέα των διασυνδέσεων σημειώνεται ότι στην εσωτερική αγορά ενέργειας, η Ελλάδα επιτυγχάνει τον στόχο διασυνδεσιμότητας 15% θέτοντας σε λειτουργία μια δεύτερη ηλεκτρική διασύνδεση με τη Βουλγαρία.
www.worldenergynews.gr
