Σε μια περίοδο που οι γεωπολιτικές εντάσεις εντείνονται, ιδιαίτερα στη Μέση Ανατολή, ένας από τους μεγαλύτερους κινδύνους για την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης κρύβεται στα Στενά του Ορμούζ — τη δίοδο από την οποία διέρχεται σχεδόν το 50% του παγκόσμιου εμπορίου υγροποιημένου φυσικού αερίου, LNG. Με δεδομένο ότι η Ευρώπη καλύπτει περίπου το 50% των αναγκών της σε φυσικό αέριο μέσω LNG, οποιαδήποτε διαταραχή στη διέλευση από τα Στενά αυτά θα μπορούσε να οδηγήσει σε νέα ενεργειακή κρίση, όχι μόνο σε επίπεδο επάρκειας, αλλά και με εκτόξευση τιμών.
Αυτό τόνισε ο Γιάννης Καλαφατάς CEO Energy της Metlen, μιλώντας στο Energy Transition Summit των FT -Kathimerini που πραγματοποιήθηκε χθες.
Όπως εξήγησε αν τα στενά κλείσουν και δεν επιτρέπεται η διέλευση του 50% του παγκόσμιου LNG θα ακολουθήσει μεγάλη παγκόσμια ενεργειακή κρίση ειδικά για την Ευρώπη που βασίζεται κατά 50% στο LNG και θα έχει τόσο πρόβλημα ενεργειακής ασφάλειας όσο και υψηλών τιμών ενέργειας. Όλο το LNG του Κατάρ περνάει από το Ορμούζ ενώ και κάποια φορτία από τις ΗΠΑ έρχονται από εκεί. Το 75% των ποσοτήτων από εκεί πάνε στην Ασία και το 25% στην Ευρώπη.
Η κατάσταση αυτή, ωθεί σταδιακά τις τιμές του φυσικού αερίου προς τα πάνω μόνο από την ανησυχία ότι μπορεί και να κλείσουν τα στενά…
Σημείωσε, ότι σήμερα είναι μεγάλη η αβεβαιότητα για την εξέλιξη της ανάφλεξης στη Μέση Ανατολή, όπως και για την αντίδραση του Ιράν αφού υπάρχουν ταυτόχρονα φημολογίες ότι θα κάνει πίσω αλλά και ότι θα κλιμακώσει τις επιθέσεις.
Αυτή η αβεβαιότητα, είπε δε φέρνει άμεσα ανάφλεξη στις τιμές, αλλά ενέχει τον κίνδυνο. Και την περίοδο αυτή προστίθεται στις υπόλοιπες αβεβαιότητες όπως ο αστάθμητος παράγοντας του καιρού, το πόσο μακρά χρονικά διαστήματα καύσωνα θα έχουμε αυτό το καλοκαίρι και επομένως αυξημένης ζήτησης.
Μιλώντας για τους κινδύνους στις τιμές ενέργειας, σημείωσε ότι μια σειρά από λόγους οδηγούν στην αβεβαιότητα, πέρα από τις γεωπολιτικές προκλήσεις, οι διαρθρωτικές αδυναμίες της ευρωπαϊκής αγοράς, οι ελλείψεις της Ν.Α Ευρώπης αλλά και την τεχνολογική ανισορροπία της ενεργειακής μετάβασης, δημιουργούν μεγάλες αβεβαιότητες για την πορεία των τιμών, ειδικότερα τους επόμενους καλοκαιρινούς μήνες. Χωρίς αποφασιστικές επενδύσεις σε αποθήκευση, δίκτυα και στήριξη στην ευέλικτη παραγωγή ενέργειας όπως οι μονάδες αερίου, οι επιδιώξεις για φθηνή και καθαρή ενέργεια δεν μπορούν να ευωδοθούν.
Νοτιοανατολική Ευρώπη: Αυξημένη ζήτηση, χαμηλές επενδύσεις
Η περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης ανέφερε, συνεχίζει να βρίσκεται αντιμέτωπη με αυξημένες τιμές ηλεκτρικής ενέργειας συγκριτικά με τις χώρες της Κεντρικής και Βόρειας Ευρώπης. Όπως εξήγησε, παρά τις διαμαρτυρίες των πολιτικών και την κριτική για την αρχιτεκτονική της ευρωπαϊκής αγοράς ενέργειας, η αλήθεια είναι περισσότερο δομική και αφορά τις συνθήκες στην ίδια την ΝΑ Ευρώπη: οι χώρες της περιοχής υστερούν σε επενδύσεις σε νέα ευέλικτη παραγωγική ικανότητα και πάσχουν από ανεπαρκείς ηλεκτρικές διασυνδέσεις με το υπόλοιπο ευρωπαϊκό δίκτυο.
Ταυτόχρονα, η αύξηση της οικονομικής δραστηριότητας τα τελευταία χρόνια έχει προκαλέσει άνοδο της ζήτησης, δημιουργώντας έναν επιπλέον φαύλο κύκλο πίεσης τιμών και ενεργειακής αβεβαιότητας.
Η ενεργειακή μετάβαση υπό πίεση
Η μετάβαση στην καθαρή ενέργεια δεν είναι ούτε εύκολη ούτε ισορροπημένη κι αυτό γιατί η ενεργειακή μετάβαση στην παραγωγή δεν συνοδεύεται από ενεργειακή μετάβαση στη ζήτηση. Παρότι οι επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας — κυρίως σε φωτοβολταϊκά — έχουν αυξηθεί ραγδαία, η κατανάλωση παραμένει ασυγχρόνιστη με την παραγωγή. Η ηλιακή ενέργεια κορυφώνεται τις μεσημεριανές ώρες, ενώ η ζήτηση ενέργειας αυξάνεται το πρωί και κυρίως το βράδυ — δηλαδή όταν ο ήλιος έχει δύσει. Το αποτέλεσμα είναι οι μεγάλες διακυμάνσεις στις τιμές, με περιόδους μηδενικών ή και αρνητικών τιμών το μεσημέρι και "έκρηξη" κόστους το βράδυ.
Η έλλειψη αποθηκευτικών μέσων, όπως μπαταρίες, αποτελεί βασικό εμπόδιο. Αν και η τεχνολογία έχει πλέον ωριμάσει και το κόστος μειώνεται, οι επενδύσεις σε αποθήκευση υπολείπονται δραματικά. Το ίδιο ισχύει και για τα ηλεκτρικά δίκτυα. Η κοινή ρητορική εστιάζει στις μεγάλες διασυνδέσεις υψηλής τάσης, όμως η πραγματική συμφόρηση εντοπίζεται στο επίπεδο της διανομής — εκεί όπου συνδέονται τα νοικοκυριά και οι μικροί παραγωγοί ενέργειας.
Επίσης τόνισε, ότι πάει αργά η ηλεκτροκίνηση και η μετατροπή της θέρμανσης και ψύξης σε ηλεκτρική, γιατί δεν υπάρχει η υποδομή να είναι έτοιμη να τις δεχθεί. Ακόμη και τα διζωνικά τιμολόγια, όπως αυτά που προωθήθηκαν στην Ελλάδα για να ενισχυθεί η κατανάλωση κατά τη διάρκεια της ημέρας, έχουν περιορισμένη επιτυχία, αφού η μεταβολή της καταναλωτικής συμπεριφοράς δεν είναι εύκολο να επιτευχθεί.
Το παράδοξο της καθαρής ενέργειας και των ακριβών λογαριασμών
Τέλος εξήγησε ότι ενώ οι πολίτες ακούν για την «αφθονία καθαρής ενέργειας», που φέρνει χαμηλές τιμές, τελικά οι λογαριασμοί τους παραμένουν υψηλοί.
Όπως είπε αυτό οφείλεται γιατί οι ΑΠΕ εξαρτώνται από τον καιρό και τον ήλιο και έτσι εκτός από τις ώρες που είναι φθηνές, υπάρχουν και οι ώρες που είναι πολύ ακριβές.
Οι στιγμές φθηνής ενέργειας κατά τη διάρκεια της ημέρας δεν αρκούν για να μειώσουν συνολικά το κόστος, καθώς η μέση ημερήσια τιμή επηρεάζεται καθοριστικά από τις «ακριβές» ώρες αιχμής.
Και καθώς και η προσαρμογή της ζήτησης παραμένει αργή, σε αντίθεση με την ταχεία αύξηση της προσφοράς, η ανισορροπία επιτείνει τις ακραίες τιμές.
www.worldenergynews.gr
