Για να επιτευχθεί κλιματική ουδετερότητα και να προχωρήσει προς αρνητικές καθαρές εκπομπές, η Ευρώπη πρέπει να αυξήσει γρήγορα τις μόνιμες απορροφήσεις διοξειδίου του άνθρακα (CDR -Carbon Dioxide Removal). Ωστόσο, εξακολουθεί να μην υπάρχει αρκετή ζήτηση, η οποία παραμένει βασικό εμπόδιο για την ανάπτυξη αυτών των τεχνολογιών σε μεγάλη κλίμακα.
Για να αντιμετωπίσει αυτό το κενό, η ΓΔ Περιβάλλοντος διερευνά τον σχεδιασμό ενός πανευρωπαϊκού προγράμματος αγορών για μόνιμες απορροφήσεις διοξειδίου του άνθρακα (CDR) για την ενθάρρυνση των επενδύσεων, την ενίσχυση της τεχνολογικής προόδου και την επίτευξη των κλιματικών στόχων της ΕΕ.
Σε αυτό το πλαίσιο, η ΓΔ Περιβάλλοντος δημοσίευσε τρεις εκθέσεις που συντάχθηκαν από την Ramboll Management Consulting και το Ecologic Institute.
Η πρώτη έκθεση, με τίτλο «Ένα πρόγραμμα αγορών της ΕΕ για μόνιμες απορροφήσεις άνθρακα: Αξιολόγηση επιλογών πολιτικής και συστάσεις για βραχυπρόθεσμο σχεδιασμό πολιτικής», εξετάζει διαφορετικές επιλογές για την αγορά CDR σε επίπεδο ΕΕ.
Διερευνά τον πιθανό ρόλο ενός πανευρωπαϊκού προγράμματος αγορών και πώς θα μπορούσε να δημιουργήσει ζήτηση για μόνιμες απορροφήσεις διοξειδίου του άνθρακα βραχυπρόθεσμα (2025-2030). Συνιστά ένα πρόγραμμα όχι μόνο να αγοράζει πιστώσεις απομάκρυνσης, αλλά και να βοηθά στην ανάπτυξη της αγοράς αγοράζοντας στρατηγικά διάφορους τύπους πιστώσεων απομάκρυνσης.
Αυτή η προσέγγιση ενθαρρύνει την ανάπτυξη της τεχνολογίας και την αποτελεσματικότητα της αγοράς. Προτείνει τη χρήση ενός συνδυασμού πηγών χρηματοδότησης, συμπεριλαμβανομένου του προϋπολογισμού της ΕΕ, των συνεισφορών από τα κράτη μέλη και της ιδιωτικής χρηματοδότησης, και τη σύνδεση με υπάρχουσες πρωτοβουλίες όπως το Ταμείο Καινοτομίας για την απλοποίηση των διαδικασιών και την ενίσχυση της ελκυστικότητας.
Δυο εκθέσεις
Η έκθεση βασίζεται επίσης σε πληροφορίες από το πρόσφατο εργαστήριο Perspectives on a Purchasing Programme for CRCF Permanent Carbon Removal Credits (Προοπτικές για ένα Πρόγραμμα Αγοράς για Μόνιμες Πιστώσεις Απομάκρυνσης Άνθρακα CRCF) που πραγματοποιήθηκε στις 21 Μαΐου, όπου τα ενδιαφερόμενα μέρη συζήτησαν τα επενδυτικά κίνητρα για την CDR και τις προϋποθέσεις για μια αποτελεσματική πρωτοβουλία της ΕΕ.
Δύο επιπλέον εκθέσεις εξετάζουν πιο προσεκτικά το τρέχον τοπίο και τις χρηματοδοτικές ανάγκες της Ευρώπης στον τομέα των CDR.
Το "Carbon Removals in the EU: Review of Current Carbon Removal Projects and Early-Stage Financing" παρέχει μια ολοκληρωμένη επισκόπηση της τρέχουσας κατάστασης και των μελλοντικών δυνατοτήτων του μόνιμου CDR στην Ευρώπη, αξιολογώντας τις τεχνολογίες, το κόστος, τις χρηματοδοτικές ανάγκες και τα εμπόδια ανάπτυξης, ενώ παράλληλα χαρτογραφεί τα υπάρχοντα και τα προγραμματισμένα έργα έως το 2035.
Το "Carbon Removals in the EU: Assessment of Existing EU Funding Programs and New Funding Models to Increase Carbon Supply" (Απομάκρυνση Άνθρακα στην ΕΕ: Αξιολόγηση των Υφιστάμενων Προγραμμάτων Χρηματοδότησης της ΕΕ και Νέων Μοντέλων Χρηματοδότησης για την Αύξηση της Προσφοράς Απομάκρυνσης Άνθρακα) εξετάζει προγράμματα της ΕΕ όπως το Ταμείο Καινοτομίας ή το "Horizon Europe" που υποστηρίζουν εταιρείες CDR και διερευνά καινοτόμα μοντέλα χρηματοδότησης για την ενίσχυση των έργων CDR σε πρώιμο στάδιο.
Αύξηση κόστους φέρνει το ΣΕΔΕ 2
Το σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών της ΕΕ (ΣΕΔΕ της ΕΕ) αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της κλιματικής πολιτικής της ΕΕ και το βασικό εργαλείο για την επίτευξη του στόχου της όσον αφορά τη μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου με οικονομικά αποδοτικό τρόπο. Ως αποτέλεσμα της τροποποίησης της οδηγίας 2003/87/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (οδηγία ΣΕΔΕ) το 2023, θεσπίστηκε νέο σύστημα εμπορίας εκπομπών (ΣΕΔΕ 2) .
Το πεδίο εφαρμογής του καλύπτει τα καύσιμα που χρησιμοποιούνται για καύση σε κτίρια και στον τομέα των οδικών μεταφορών, καθώς και σε πρόσθετους τομείς που αντιστοιχούν σε βιομηχανικές δραστηριότητες που δεν καλύπτονται από το παράρτημα Ι της οδηγίας για το ΣΕΔΕ. Οι δραστηριότητες που καλύπτονται από το νέο ΣΕΔΕ 2 ορίζονται στο παράρτημα III της οδηγίας για το ΣΕΔΕ. Το άρθρο 30ι της οδηγίας για το ΣΕΔΕ επιτρέπει στα κράτη μέλη να επεκτείνουν μονομερώς το πεδίο εφαρμογής του ΣΕΔΕ 2 στη δικαιοδοσία τους σε τομείς που δεν απαριθμούνται στα παραρτήματα Ι και ΙΙΙ της οδηγίας για το ΣΕΔΕ και να εφαρμόζουν την εμπορία εκπομπών στους εν λόγω τομείς.
Με το ΣΕΔΕ II που αφορά την επίτευξη των στόχων μείωσης του διοξειδίου του άνθρακα από την 1η Ιανουαρίου του 2027, θα επιβαρύνεται το κόστος όλων των ορυκτών καυσίμων που αφορούν οδικές μεταφορές, θέρμανση και μικρές – μεσαίες βιομηχανίες, το οποίο αποτελεί την σημερινή εκτίμηση της τιμής των δικαιωμάτων εκπομπών.
Το ΣΕΔΕ II, θα τεθεί σε ισχύ από το 2027 και θα αφορά τα κτίρια και τις οδικές μεταφορές.
Αυτοί οι τομείς είναι ιδιαίτερα κρίσιμοι, καθώς ειδικά ο τομέας των μεταφορών είναι πλέον ο πιο ρυπογόνος στην Ελλάδα, εξαιτίας κυρίως των νοικοκυριών (75% των εκπομπών του κλάδου). Στον τομέα των κτιρίων, οι εκπομπές είναι μικρότερες, αλλά ο εξηλεκτρισμός παραμένει περιορισμένος (36% το 2021).
Με την έναρξη του ΣΕΔΕ II, οι προμηθευτές ορυκτών καυσίμων θα πληρώνουν φόρο άνθρακα – ένα κόστος που αναμένεται να μετακυλιστεί στους τελικούς καταναλωτές. Για να είναι αποτελεσματική η εφαρμογή του νέου συστήματος πρέπει να γίνει με κοινωνικά δίκαιο τρόπο, στηρίζοντας τις ευάλωτες ομάδες –νοικοκυριά και μικρές επιχειρήσεις– που θα επηρεαστούν δυσανάλογα. Ήδη, πριν καν εφαρμοστεί το ΣΕΔΕ II, ένα στα τέσσερα νοικοκυριά στην Ελλάδα (26.5%) θεωρείται ενεργειακά ευάλωτο, ενώ η μεταφορική ευαλωτότητα αγγίζει το 14%. Η τιμολόγηση άνθρακα θα επιδεινώσει την κατάσταση, άρα απαιτούνται ουσιαστικά μέτρα στήριξης.
Για να αντιμετωπίσει τις ανισότητες που μπορεί να προκαλέσει το ΣΕΔΕ II, η ΕΕ έχει δημιουργήσει το Κοινωνικό Κλιματικό Ταμείο (ΚΚΤ). Με προϋπολογισμό 86,7 δισ. ευρώ για την ΕΕ και 4,8 δισ. ευρώ για την Ελλάδα, το ΚΚΤ στοχεύει σε διαρθρωτικά μέτρα που θα μειώσουν μόνιμα την εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα. Όλα αυτά θα αποτυπωθούν στο Κοινωνικό Κλιματικό Σχέδιο (ΚΚΣ) κάθε χώρας. Το ελληνικό σχέδιο δόθηκε πρόσφατα σε διαβούλευση.
Το Κοινωνικό Κλιματικό Ταμείο στοχεύει κυρίως σε μακροπρόθεσμα διαρθρωτικά μέτρα και έχει ορίζοντα επτά ετών.
www.worldenergynews.gr
