Οι παγετώνες της Ασίας στα Υψηλά Όρη, που συχνά αναφέρονται ως «Τρίτος Πόλος», έχουν απασχολήσει εδώ και καιρό τους επιστήμονες λόγω της ασυνήθιστης ανθεκτικότητάς τους. Ενώ οι περισσότεροι παγετώνες του κόσμου λιώνουν σταθερά λόγω της κλιματικής αλλαγής, αυτοί που βρίσκονται στα βουνά Παμίρ και Καρακορούμ έχουν παραμείνει σταθεροί ή ακόμη και έχουν αυξηθεί. Αυτό το φαινόμενο, γνωστό ως Ανωμαλία Παμίρ-Καρακορούμ, προβληματίζει τους ερευνητές εδώ και χρόνια.
Το Αίνιγμα της Ανωμαλίας Παμίρ-Καρακορούμ
Πρόσφατα ευρήματα από το Ινστιτούτο Επιστήμης και Τεχνολογίας της Αυστρίας (ISTA) υποδηλώνουν ότι αυτή η περίοδος σταθερότητας μπορεί να πλησιάζει στο τέλος της. Η μελέτη υπογραμμίζει ότι η έλλειψη χιονόπτωσης απειλεί τώρα αυτούς τους ζωτικούς «πύργους νερού» με βαθιές επιπτώσεις για την περιοχή.
Για δεκαετίες, οι παγετώνες στα βουνά Παμίρ και Καρακορούμ αψήφησαν τις παγκόσμιες τάσεις. Ενώ οι παγετώνες παγκοσμίως, από τις Άλπεις μέχρι τις Άνδεις, έλιωναν με ανησυχητικούς ρυθμούς, αυτή η περιοχή παρέμεινε εξαίρεση. Οι επιστήμονες το ονόμασαν αυτό Ανωμαλία Παμίρ-Καρακορούμ. Αυτή η απροσδόκητη σταθερότητα έχει αποτελέσει αντικείμενο έντονης μελέτης, με τους ερευνητές να είναι πρόθυμοι να κατανοήσουν τους υποκείμενους παράγοντες. Η καθηγήτρια του ISTA, Francesa Pellicciotti, σημείωσε ότι η ανθεκτικότητα αυτών των παγετώνων στην κλιματική αλλαγή παραμένει μυστήριο. Οι μοναδικές κλιματικές και γεωγραφικές συνθήκες της περιοχής μπορεί να έπαιξαν κάποιο ρόλο. Ωστόσο, πρόσφατα δεδομένα δείχνουν ότι η σταθερότητα μπορεί να είναι βραχύβια.
Η εστίαση των επιστημόνων
Ο παγετώνας Kyzylsu, ειδικότερα, έχει γίνει σημείο εστίασης για τους επιστήμονες. Βρίσκεται στα βορειοδυτικά βουνά Pamir του Τατζικιστάν και έχει αποτελέσει αντικείμενο εκτεταμένης έρευνας. Το 2021, δημιουργήθηκε εδώ ένας νέος κλιματικός σταθμός, σηματοδοτώντας ένα σημαντικό βήμα στη συλλογή κρίσιμων δεδομένων. Αυτός ο σταθμός προσφέρει ανεκτίμητες πληροφορίες για την υγεία και τη συμπεριφορά του παγετώνα. Ο Achille Jouberton, ο πρώτος συγγραφέας της μελέτης από το ISTA, τόνισε τη σημασία του παγετώνα ως σημείου αναφοράς για την παρακολούθηση.
Αποκαλύπτοντας το Σημείο Κρίσης
Χρησιμοποιώντας δεδομένα από τον κλιματικό σταθμό Kyzylsu, οι ερευνητές ανέπτυξαν υπολογιστικά μοντέλα για να προσομοιώσουν τη συμπεριφορά του παγετώνα σε διάστημα δύο δεκαετιών, από το 1999 έως το 2023. Τα μοντέλα αποκάλυψαν μια σημαντική αλλαγή γύρω στο 2018, σηματοδοτώντας ένα «σημείο καμπής» για τον παγετώνα. Αυτή η αλλαγή συνέπεσε με μια αξιοσημείωτη μείωση της χιονόπτωσης, η οποία άρχισε να επηρεάζει αρνητικά την υγεία του παγετώνα. Ο Jouberton επεσήμανε ότι ενώ η έλλειψη δεδομένων και η ανάγκη για πιο αξιόπιστες μελλοντικές προβλέψεις καθιστούν δύσκολο να συμπεράνουμε ότι αυτό ήταν το «σημείο χωρίς επιστροφή», τα στοιχεία υποδηλώνουν έντονα μια μετατόπιση στη φάση του παγετώνα.
Τα μοντέλα αναγνώρισαν σταθερά το 2018 ως την έναρξη μιας νέας, λιγότερο σταθερής φάσης για τον παγετώνα Kyzylsu. Αυτή η μετατόπιση έχει επιπτώσεις όχι μόνο για τον ίδιο τον παγετώνα αλλά και για το ευρύτερο οικοσύστημα. Η αυξημένη τήξη των πάγων αντισταθμίζει πλέον περίπου το ένα τρίτο της απώλειας νερού λόγω της μειωμένης βροχόπτωσης. Αυτή η αλλαγή στη δυναμική του νερού θα μπορούσε να έχει εκτεταμένες επιπτώσεις στους υδάτινους πόρους της περιοχής.
Ο ευρύτερος αντίκτυπος στην Κεντρική Ασία
Ο παγετώνας Κιζίλσου παίζει κρίσιμο ρόλο στην τροφοδοσία του ποταμού Άμου Ντάρια, μιας σημαντικής πηγής νερού για την Κεντρική Ασία. Ιστορικά, ο Άμου Ντάρια ήταν ζωτικής σημασίας για τη γεωργία και την οικολογία της περιοχής. Ωστόσο, ο ποταμός έχει επηρεαστεί σοβαρά από την εκτροπή των υδάτων του κατά τη σοβιετική εποχή, συμβάλλοντας στην αποξήρανση της Αράλης. Η αυξημένη ποσότητα τήξης πάγων από παγετώνες όπως ο Κιζίλσου είναι απίθανο να αναπληρώσει την Αράλη, σύμφωνα με τον Jouberton. Αντίθετα, οι επιπτώσεις είναι πιο έντονες στα άμεσα οικοσυστήματα που περιβάλλουν τους παγετώνες.
Αυτές οι αλλαγές εγείρουν ανησυχίες σχετικά με τη μελλοντική διαθεσιμότητα νερού στην Κεντρική Ασία. Καθώς οι παγετώνες συνεχίζουν να λιώνουν, η περιοχή θα μπορούσε να αντιμετωπίσει προκλήσεις που σχετίζονται με τη λειψυδρία. Οι επιπτώσεις για τη γεωργία, την άγρια ζωή και τις τοπικές κοινότητες είναι σημαντικές. Οι επιστήμονες και οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θα πρέπει να συνεργαστούν στενά για να αντιμετωπίσουν αυτές τις προκλήσεις και να διασφαλίσουν βιώσιμη διαχείριση των υδάτων στο μέλλον.
Συνεργατικές προσπάθειες και μελλοντική έρευνα
Η δημιουργία του κλιματικού σταθμού στον παγετώνα Κιζίλσου ήταν μια συλλογική προσπάθεια στην οποία συμμετείχαν ερευνητές από το Τατζικιστάν, την Ελβετία, την Αυστρία και τη Γαλλία. Η ομάδα ταξίδευε συχνά σε αυτά τα απομακρυσμένα βουνά, μεταφέροντας εξοπλισμό και συνεργαζόμενη με τοπικούς επιστήμονες και κατοίκους. Αυτή η συνεργασία ήταν απαραίτητη για τη δημιουργία ενός ισχυρού δικτύου παρακολούθησης. Σε ένα πρόσφατο ταξίδι, η ομάδα αυτοματοποίησε το δίκτυο και εκπαίδευσε τους τοπικούς κατοίκους στη συντήρηση του εξοπλισμού, διασφαλίζοντας τη βιωσιμότητα της έρευνας.
Τα ευρήματα αυτής της μελέτης δημοσιεύθηκαν στο Communications Earth & Environment, υπογραμμίζοντας τη σημασία της συνεχιζόμενης έρευνας στην περιοχή. Η ομάδα ISTA στοχεύει στη συλλογή περισσότερων δεδομένων για τη βελτίωση των μοντέλων και των προβλέψεών της. Καθώς ο κόσμος αντιμετωπίζει τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, η κατανόηση της δυναμικής των παγετώνων όπως το Kyzylsu είναι ζωτικής σημασίας. Η έρευνα όχι μόνο ρίχνει φως στις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι παγετώνες Pamir, αλλά υπογραμμίζει και την ανάγκη για παγκόσμιες προσπάθειες o μετριασμός των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής.
www.worldenergynews.gr
