Με προβλέψεις για τη χρηματοδότηση των δικτύων, αλλά για αποζημιώσεις των κρατών που αναλαμβάνουν διεθνείς διασυνδέσεις που εξυπηρετούν συνολικά την Ευρώπη και μέριμνα ώστε να μην βαρύνει το μεγάλο κόστος τους πολίτες, ανακοινώθηκε χθες το Grid Package της Κομισιόν.
To νέο σχέδιο για τα Δίκτυα δίνει ειδικό βάρος στην Ν.Α Ευρώπη, για πρώτη φορά εντοπίζει την ανάγκη για ένα κεντρικό σχεδιασμό, κάνει λόγο για αποτελεσματική χρήση των δικτύων που ήδη υπάρχουν, και για κάλυψη των κενών με νέα έργα που θα προκηρύσσονται κεντρικά. Προτείνει διαφοροποίηση στις ταρίφες δικτύων για τους χρήστες, ανάλογα τον τόπο και το χρόνο χρήσης, και επίσης προβλέπεται να συμμετέχουν στο κόστος των δικτύων όχι μόνο οι χώρες από τις οποίες διέρχονται αλλά οι χώρες που εξυπηρετούνται εισάγοντας τις αποζημιώσεις στα κράτη μέλη που αναλαμβάνουν να υλοποιήσουν ζωτικές διασυνδέσεις.
Το Connecting Europe Facility
Για τη χρηματοδότησή τους η Κομισιόν προβλέπει σχεδόν 30 δισ. ευρώ – συγκεκριμένα 29,91 δισ. ευρώ – που θα κατευθυνθεί στην ενίσχυση των ενεργειακών δικτύων μέσα από το ενισχυμένο Connecting Europe Facility (CEF-Energy) στο πλαίσιο του επόμενου πολυετούς ευρωπαϊκού προϋπολογισμού 2028-2034. Πρόκειται για πενταπλασιασμό των σημερινών πόρων του CEF, που στηρίζουν ήδη διασυνοριακά ενεργειακά έργα με 5,8 δισ. ευρώ.
Παράλληλα με το CEF-Energy, ενεργοποιούνται και άλλες πηγές χρηματοδότησης. Στο νέο δημοσιονομικό πλαίσιο, τα έργα εγχώριων δικτύων θα μπορούν να εντάσσονται στα Εθνικά και Περιφερειακά Προγράμματα Εταιρικών Σχεδίων, αλλά και στο Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανταγωνιστικότητας, διευρύνοντας τις δυνατότητες στήριξης για κρίσιμες υποδομές σε όλα τα κράτη-μέλη. Στο ίδιο πνεύμα, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων διαδραματίζει κεντρικό ρόλο, θέτοντας σε εφαρμογή αντεγγύηση ύψους 1,5 δισ. ευρώ με στόχο την επιτάχυνση της παραγωγής ευρωπαϊκού εξοπλισμού δικτύων. Η Επιτροπή ετοιμάζει επίσης τη νέα Στρατηγική Καθαρών Επενδύσεων που θα παρουσιαστεί το επόμενο έτος, με στόχο να απελευθερώσει ιδιωτικά κεφάλαια και να ξεπεράσει τα εμπόδια που παραμένουν στην προσέλκυση επενδύσεων για έργα στρατηγικής σημασίας.
Συνολικά οι ανάγκες χρηματοδότησης των δικτύων εκτιμώνται σε 1,2 τρισ. ευρώ έως το 2040, συμπεριλαμβανομένων 730 δισ. ευρώ για τα δίκτυα διανομής και 240 δισ. ευρώ για τις μελλοντικές υποδομές υδρογόνου.
Ειδική μνεία γίνεται στην ανάγκη το μεγάλο κόστος των δικτύων να μην επιβαρύνει υπερβολικά τους πολίτες, καθώς τα δίκτυα χρηματοδοτούνται κατά κύριο λόγο μέσω των τιμολογίων. Η Επιτροπή αναγνωρίζει ότι σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα αυτό μπορεί να οδηγήσει σε πιέσεις στους καταναλωτές και, γι’ αυτό, ενισχύει τους ευρωπαϊκούς μηχανισμούς χρηματοδότησης ώστε να μεταφέρει σημαντικό μέρος του κόστους σε κοινοτικούς πόρους. Στόχος είναι να καταστεί δυνατός ο εκσυγχρονισμός των υποδομών χωρίς να διακυβευτεί η κοινωνική αποδοχή ή να δημιουργηθούν νέες οικονομικές ανισορροπίες.
Αλλαγή στην τιμολόγηση των χρεώσεων δικτύου
Η Κομισιόν προτείνει νέο τρόπο στην τιμολόγηση των χρεώσεων δικτύου, που θα αλλάζουν τη χρέωση ανάλογα το χρόνο χρήσης και τον τόπο, ώστε να γίνουν οι χρεώσεις δικτύου και οι διαδικασίες σύνδεσης πιο αποτελεσματικές, να χρησιμοποιείται καλύτερα η διαθέσιμη χωρητικότητα και να αποφεύγονται περιττές επενδύσεις ή καθυστερήσεις.
Με διαφοροποίηση των χρεώσεων δικτύου ανάλογα με τον τόπο και τον χρόνο χρήσης, οι χρήστες του συστήματος θα ενθαρρύνονται μέσω οικονομικών κινήτρων να μετακινούν την κατανάλωση σε ώρες χαμηλής ζήτησης, μειώνοντας τα φορτία αιχμής και αποδεσμεύοντας μέρος της δεσμευμένης ισχύος σύνδεσης. Παράλληλα, προτείνεται η εισαγωγή χωροταξικά διαφοροποιημένων χρεώσεων σύνδεσης, ώστε να ευνοούνται οι εγκαταστάσεις σε περιοχές όπου το δίκτυο είναι ήδη έτοιμο ή πρόκειται να αναβαθμιστεί άμεσα, συμβάλλοντας έτσι σε ένα πιο οικονομικά αποδοτικό ενεργειακό σύστημα.
Η λογική είναι ότι οι χρεώσεις σύνδεσης πρέπει να αντανακλούν την πραγματική κατάσταση του δικτύου: σε περιοχές όπου απαιτούνται ενισχύσεις, μπορούν να εφαρμόζονται «deep connection charges», δηλαδή υψηλότερες χρεώσεις που καλύπτουν μέρος του κόστους αναβάθμισης. Αντίθετα, σε περιοχές όπου το δίκτυο είναι ήδη επαρκές ή προγραμματισμένο να ενισχυθεί σύντομα, μπορούν να εφαρμόζονται «shallow charges», χαμηλότερες χρεώσεις που διευκολύνουν την ανάπτυξη και ενθαρρύνουν νέες επενδύσεις χωρίς να επιβαρύνουν άσκοπα τους πρώτους παίκτες.
Επίσης σημειώνει ότι το ίδιο το ρυθμιστικό πλαίσιο, θα πρέπει να δίνει σαφή κίνητρα στους διαχειριστές δικτύων να επενδύουν με τρόπο αποδοτικό και στοχευμένο. Αυτό περιλαμβάνει την αξιοποίηση λύσεων ευελιξίας, την ενσωμάτωση ψηφιακών εργαλείων, τεχνητής νοημοσύνης και τεχνολογιών ενίσχυσης της ικανότητας των δικτύων, καθώς και την πλήρη παρακολούθηση και εποπτεία του συστήματος, ώστε να γνωρίζουν με ακρίβεια πού υπάρχουν πραγματικά προβλήματα χωρητικότητας.
Παράλληλα, προτείνεται μια αναλυτική επανεξέταση των υφιστάμενων συμβάσεων σύνδεσης ώστε να διαπιστωθεί αν υπάρχει σημαντικό ποσοστό ισχύος που έχει δεσμευθεί αλλά δεν χρησιμοποιείται. Σε περίπτωση που εντοπίζεται υποαξιοποίηση, η δεσμευμένη χωρητικότητα θα πρέπει να ανακατανέμεται. Προτείνεται επίσης η συστηματική αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας της δεσμευμένης ισχύος, ώστε να αποτραπεί η πρακτική της υπερκράτησης χωρητικότητας από ορισμένους χρήστες. Τέλος, εξετάζεται η δυνατότητα εισαγωγής ρήτρας αποδοτικότητας στις συμβάσεις σύνδεσης, που θα επιτρέπει την αφαίρεση αχρησιμοποίητης ισχύος και την απόδοσή της σε νέους ενδιαφερόμενους, διασφαλίζοντας μια πιο δίκαιη και αποτελεσματική χρήση του δικτύου.
Σχέδιο να καλυφθούν τα κενά
Την ίδια στιγμή, η Επιτροπή διαπιστώνει ότι το υφιστάμενο πλαίσιο σχεδιασμού δικτύων μέσω του κανονισμού TEN-E, παρότι έχει βελτιώσει ουσιαστικά τον συντονισμό των διασυνοριακών έργων, αφήνει ακόμη κενά. Σύμφωνα με την ENTSO-E, σχεδόν το 50% των αναγκών σε νέα διασυνοριακή ηλεκτρική ικανότητα έως το 2030 – περίπου 41 GW – παραμένει ακάλυπτο, καθώς δεν υπάρχουν κατάλληλες προτάσεις έργων.
Για να αντιμετωπιστεί αυτό, το European Grids Package εισάγει μια νέα διαδικασία «gap filling», η οποία θα ενεργοποιείται από την Κομισιόν όταν εντοπίζονται ανάγκες που δεν καλύπτονται από τις υφιστάμενες προτάσεις. Αρχικά, οι διαχειριστές συστημάτων και οι πιθανοί φορείς υλοποίησης θα καλούνται να καταθέσουν έργα που μπορούν να καλύψουν αυτά τα κενά και τα οποία θα αξιολογούνται σε περιφερειακό επίπεδο πριν ενταχθούν στο Δεκαετές Πλάνο Ανάπτυξης Δικτύων (TYNDP). Αν δεν βρεθεί κατάλληλο έργο, η Επιτροπή θα μπορεί να προχωρήσει σε ανοιχτή πρόσκληση προς οποιονδήποτε ενδιαφερόμενο φορέα.
Νίκος Τσάφος: Το «Grids Package» είναι το καλύτερο σχέδιο που έχουμε
Σχολιάζοντας το νέο Σχέδιο για τα Δίκτα ο υφυπουργός Ενέργειας Νίκος Τσάφος σημείωσε στο linked in « Το «Grids Package» είναι το αποκορύφωμα μιας διαδικασίας που ξεκίνησε στις αρχές του 2023 για να θέσει τα δίκτυα στο επίκεντρο του ευρωπαϊκού ενεργειακού διαλόγου. Και είναι ίσως το καλύτερο σχέδιο που έχουμε μέχρι στιγμής για την πορεία προς τα εμπρός.
H ανάπτυξη ενός «κεντρικού σεναρίου της ΕΕ» θα ευθυγραμμίσει σταδιακά τη διαδικασία σχεδιασμού μας προς μια αξιολόγηση σε ολόκληρη την ήπειρο με βάση τους πόρους και όχι τις στενότερες προτεραιότητες σχεδιασμού μεμονωμένων κρατών και φορέων εκμετάλλευσης δικτύων. Αυτό μπορεί να προκαλέσει μια σημαντική επανανοηματοδότηση των αναγκών και των ροών του συστήματος.
Η διαδικασία «κάλυψης κενών» μπορεί να δημιουργήσει δυναμική για την αντιμετώπιση των πιο ακανθωδών σημείων συμφόρησης στο ευρωπαϊκό σύστημα. Αν χρησιμοποιηθεί με σύνεση, αυτό μπορεί να εντοπίσει ανάγκες στις οποίες τα κράτη μέλη ενδέχεται να μην δίνουν προτεραιότητα και να επιταχύνει κρίσιμες επενδύσεις για το σύστημα στο σύνολό του.
Αποτελεσματικότερη χρήση του δικτύου. Πολλές από τις ανισότητες τιμών που παρατηρούμε στην Ευρώπη προέρχονται από την ανεπαρκή χρήση του υφιστάμενου συστήματος και όχι από ανεπαρκείς φυσικές συνδέσεις. Οι συστάσεις του παρόντος θα μπορούσαν να διευκολύνουν την υιοθέτηση νέων τεχνολογιών και πρακτικών για την καλύτερη χρήση του δικτύου που διαθέτουμε.
Αποζημίωση χωρών για την εξυπηρέτηση ολόκληρου του συστήματος. Αυτή είναι μια άλλη αδυναμία του υπάρχοντος σχεδιασμού — το κόστος και τα οφέλη είναι συχνά χωρικά ξεχωριστά. Η «Δέσμη Μέτρων για τα Πλέγματα» ξεκινά μια απαραίτητη συζήτηση σχετικά με τον καλύτερο τρόπο κάλυψης αυτού του κενού.
Η έννοια των «Ενεργειακών Οδών» δίνει ιδιαίτερη έμφαση στη ΝΑ Ευρώπη — τόσο στο φυσικό αέριο όσο και στην ηλεκτρική ενέργεια, υπογραμμίζοντας τη σημασία της ανάληψης πρόσθετης δράσης σε αυτό το τμήμα της Ευρώπης.
www.worldenergynews.gr
