Ως ωκεανογράφος η Jennifer Verduin και καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Murdoch, ήταν μία από τους 125 επιστήμονες που επισκέφθηκαν την Ανταρκτική στο πλαίσιο του προγράμματος Homeward Bound, για να μελετήσουν πώς ο ωκεανός διαμορφώνει τον κόσμο μας. Για την Αυστραλία και άλλα έθνη, το μάθημα είναι αρκετά επείγον.
Το ταξίδι στην Ανταρκτική
Η Ανταρκτική θεωρείται συχνά ως το τελευταίο πραγματικά απομακρυσμένο μέρος στη Γη - παγωμένη, άγρια και ανέγγιχτη. Αυτή η απέραντη παγωμένη ήπειρος περιβάλλεται από το Ανταρκτικό Κυκλικό Ρεύμα, το μόνο ρεύμα στον κόσμο που συνδέει όλους τους ωκεανούς, δείχνοντας πόσο στενά συνδεδεμένος είναι στην πραγματικότητα ο πλανήτης μας.
Νωρίτερα φέτος, περισσότεροι από 100 επιστήμονες βρέθηκαν σε ένα ταξίδι στην Ανταρκτική. Αυτό που συναντήσαν ήταν εξαιρετικό: πανύψηλα παγόβουνα, παιχνιδιάρικους πιγκουίνους, φάλαινες που διαπερνούν τα νερά και φώκιες που αναπαύονται στον πάγο. Ωστόσο, κάτω από αυτό το φυσικό θαύμα κρύβεται μια απογοητευτική πραγματικότητα - η Ανταρκτική αλλάζει, και γρήγορα.
Τα εξαφανισμένα είδη της Ανταρκτικής
Αν και οι αληθινοί τριλοβίτες εξαφανίστηκαν πριν από 250 εκατομμύρια χρόνια, ο Νότιος Ωκεανός φιλοξενεί έναν ζωντανό όμοιο: τον Ceratoserolis trilobitoides. Με μήκος έως και 8 cm, έχουν έναν τμηματοποιημένο, θωρακισμένο εξωσκελετό, ο οποίος βοηθά στην προστασία τους από τους θηρευτές. Είναι ένα είδος που ωριμάζει αργά και αναπαράγεται μόνο μία φορά στη ζωή του. Τα θηλυκά γεννούν αυγά σε ένα μαρσιπόπιο (ένα σακουλάκι), όπου τα μικρά αναπτύσσονται για σχεδόν δύο χρόνια πριν εμφανιστούν ως νεαρά.
Τα είδη έχουν συλλεχθεί στο παγοθραυστικό του Αυστραλιανού Ανταρκτικού Προγράμματος, το RSV Nuyina. Το πλοίο επιστρέφει από το πρώτο του επιστημονικό ταξίδι. Έχει περάσει λίγο λιγότερο από δύο μήνες στα ανοικτά των ακτών του παγετώνα Denman, ενός από τους ταχύτερα υποχωρούντες παγετώνες στην Ανατολική Ανταρκτική.
Αυτό το μοναδικό περιβάλλον υπογραμμίζει την ευθραυστότητα του πλανήτη μας. Τα παρθένα τοπία του και η ακμάζουσα άγρια ζωή αντιπροσωπεύουν αυτό που κινδυνεύουμε να χάσουμε αν δεν λάβουμε επείγοντα μέτρα για τη μείωση των ανθρώπινων επιπτώσεων.
Η εκμετάλλευση της Ανταρκτικής
Ιστορικά, η Ανταρκτική υπέφερε από εκμετάλλευση - οι κυνηγοί έρχονταν για φάλαινες και φώκιες, αφήνοντας σημάδια στα οικοσυστήματά της. Ενώ η άγρια ζωή ανακάμπτει αργά, αυτά τα είδη αντιμετωπίζουν τώρα μια νέα απειλή: την κλιματική αλλαγή. Οι αυξανόμενες θερμοκρασίες των ωκεανών λιώνουν τους πάγους, αναδιαμορφώνουν τα ενδιαιτήματα και διαταράσσουν την ευαίσθητη ισορροπία της ζωής.
Η ήπειρος αποτελεί ένα ισχυρό σύμβολο των διασυνδεδεμένων κλιματικών συστημάτων μας - ένα πειστικό επιχείρημα για τη διατήρηση. Κατά τη διάρκεια της επίσκεψής τους οι επιστήμονες περιηγήθηκαν σε ερευνητικούς σταθμούς και στο Πορτ Λόκροϊ, όπου οι πιγκουίνοι gentoo μεγαλώνουν τα μικρά τους. Εδώ, η ανθρώπινη δραστηριότητα διαχειρίζεται προσεκτικά. Το μισό νησί έχει διατεθεί για τους πιγκουίνους, ενώ το άλλο μισό καλωσορίζει περίπου 18.000 τουρίστες κάθε χρόνο που έρχονται για να μάθουν για αυτό το αξιοσημείωτο μέρος. Είναι ένα μοντέλο συνύπαρξης - ένα μοντέλο που δείχνει πώς μπορούμε να ζήσουμε δίπλα στη φύση όταν επιλέγουμε να ενεργούμε υπεύθυνα.
Τα ερείπια του παρελθόντος
Στο Νησί Ντέσιπσιον, σκουριασμένα ερείπια της φαλαινοθηρικής βιομηχανίας χρησιμεύουν ως αδιάσειστη απόδειξη της ζημιάς που μπορεί να προκαλέσει η ανεξέλεγκτη εκμετάλλευση. Υπογραμμίζουν επίσης γιατί η συνεχής προστασία αυτών των εύθραυστων οικοσυστημάτων είναι ζωτικής σημασίας.
Τα γύρω νερά της Ανταρκτικής συνδέουν τον Ειρηνικό, τον Ινδικό και τον Ατλαντικό ωκεανό μέσω του Ανταρκτικού Κυκλικού Ρεύματος. Αυτή η συνδεσιμότητα σημαίνει ότι ό,τι συμβαίνει στην Ανταρκτική μας επηρεάζει όλους. Η ρύπανση, η θέρμανση των θαλασσών και οι πετρελαιοκηλίδες δεν γνωρίζουν σύνορα. Αυτές οι αλλαγές διαταράσσουν τα ωκεάνια ρεύματα, βλάπτουν τη θαλάσσια ζωή και επηρεάζουν τα κλιματικά συστήματα σε όλο τον κόσμο.
Οι συνέπειες είναι σαφείς: η αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών προκλήσεων απαιτεί διεθνή συνεργασία και αποφασιστική δράση. Το ισχυρότερο ωκεάνιο ρεύμα της Γης θα μπορούσε να επιβραδυνθεί κατά 20% έως το 2050 σε ένα μέλλον με υψηλές εκπομπές
Το μάθημα της κλιματικής αλλαγής
Για την Αυστραλία και άλλα έθνη, το μάθημα είναι επείγον. Πρέπει να υιοθετήσουν βιώσιμες πρακτικές, να επενδύσουν σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και να υποστηρίξουν τις προσπάθειες διατήρησης. Μειώνοντας τις εκπομπές άνθρακα και μαθαίνοντας από το παρελθόν, μπορούμε να βοηθήσουμε στην προστασία της Ανταρκτικής - και του πλανήτη - για τις μελλοντικές γενιές.
Το ταξίδι δεν αφορούσε μόνο την παρατήρηση της κλιματικής αλλαγής - αφορούσε την κατανόηση των βαθιών διασυνδέσεων που συνδέουν τον κόσμο μας. Και δεν πρόκειται μόνο για την αφήγηση μιας ιστορίας περιπέτειας. Πρόκειται για την ευαισθητοποίηση σχετικά με τη δύναμη της επιστήμης, της ηγεσίας και της συλλογικής δράσης για την προώθηση ουσιαστικής αλλαγής.
Η Ανταρκτική, με όλη την ομορφιά και την ευαλωτότητά της, μας υπενθυμίζει τι διακυβεύεται - και γιατί πρέπει να δράσουμε τώρα. Το επείγον είναι πραγματικό. Η ευθύνη είναι δική μας. Μαζί, μπορούμε να προστατεύσουμε αυτόν τον εξαιρετικό πλανήτη.
