Η ενεργειακή αυτοπαραγωγή στην Ελλάδα περνά σε μια νέα εποχή. Το νέο πλαίσιο για τον ταυτοχρονισμένο ενεργειακό συμψηφισμό - γνωστό ως net-billing – το οποίο έχει τεθεί σε ισχύ από το φθινόπωρο του 2024, φιλοδοξεί να διαμορφώσει ένα δικαιότερο και πιο ρεαλιστικό μοντέλο για την παραγωγή και κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας από πολίτες, επιχειρήσεις και ενεργειακές κοινότητες.
Αφήνοντας πίσω το απλοποιημένο net-metering, το net-billing φέρνει στο προσκήνιο την πραγματική αξία της ενέργειας. Η εγχεόμενη και απορροφούμενη ενέργεια δεν συμψηφίζονται πλέον ποσοτικά, αλλά βάσει της οικονομικής τους αξίας, όπως αυτή προκύπτει από τις χονδρεμπορικές τιμές της αγοράς. Με αυτόν τον τρόπο, η αυτοπαραγωγή ενσωματώνεται στη λειτουργία της αγοράς, ενισχύοντας τη βιωσιμότητα και την οικονομική ορθολογικότητα του μηχανισμού.
Ωστόσο, το πέρασμα στο νέο καθεστώς δεν είναι αυτονόητο. Για να πετύχει, απαιτεί τεχνική σαφήνεια, κανονιστική πληρότητα και θεσμική συνέπεια, ώστε να μην αποτελέσει μια μεταρρύθμιση με καλές προθέσεις αλλά ελλείψεις στην πράξη.
Ένα θεσμικό πλαίσιο που εξελίσσεται – και χρειάζεται σταθεροποίηση
Η Κοινή Υπουργική Απόφαση που θεμελιώνει το net-billing, αποτελεί σημαντικό θεσμικό βήμα. Παρ’ όλα αυτά, όπως συχνά συμβαίνει σε καινοτόμα σχήματα, η εφαρμογή του αναδεικνύει κενά και αδυναμίες που απαιτούν άμεσες διορθωτικές παρεμβάσεις.
Το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας έχει ήδη επεξεργαστεί τροποποιητική ΚΥΑ, η οποία φιλοδοξεί να δώσει απαντήσεις στις επισημάνσεις των εμπλεκομένων: από τους προμηθευτές και τους διαχειριστές, έως τους πολίτες και τις ενεργειακές κοινότητες. Η ολοκλήρωση της διαδικασίας αυτής δεν αποτελεί απλώς γραφειοκρατικό βήμα, αλλά κρίσιμη προϋπόθεση για την ασφαλή ενεργοποίηση του νέου μηχανισμού.
Τρία κρίσιμα σημεία που περιμένουν λύση
Παρότι το net-billing είναι σχεδιασμένο με βάση τις αρχές της αγοράς, η εφαρμογή του στην πράξη αποκαλύπτει συγκεκριμένες προκλήσεις, ιδίως για σχήματα με αυξημένη πολυπλοκότητα, όπως ο εικονικός συμψηφισμός ή οι ενεργειακές κοινότητες.
1. Επιμερισμός ενέργειας και αξίας
Ο προσδιορισμός της ενέργειας που εγχέεται και καταναλώνεται, αλλά και της χρηματικής της αξίας με βάση τις τιμές της χονδρεμπορικής αγοράς, είναι κομβικός. Ωστόσο, η ανάγκη συμπλήρωσης της μεθοδολογίας, ιδίως για πολύπλοκα σχήματα, όπως αυτά με πολλούς συμμετέχοντες, πολλαπλές παροχές ή διαφορετικούς προμηθευτές, δημιουργεί αβεβαιότητα και επηρεάζει την ακρίβεια των εκκαθαρίσεων.
2. Κατανομή ρόλων και αρμοδιοτήτων
Η επιτυχής εφαρμογή του net-billing προϋποθέτει σαφώς προσδιορισμένες ευθύνες για όλους τους εμπλεκόμενους: καταναλωτές, διαχειριστές, προμηθευτές, ΦοΣΕ. Σήμερα, πολλά από αυτά τα όρια παραμένουν θολά, καθυστερώντας την εύρυθμη εφαρμογή και αυξάνοντας τον κίνδυνο αντιφάσεων ή παραλείψεων.
3. Συνυπολογισμός απωλειών
Απαραίτητη είναι επίσης η πρόβλεψη σαφούς μεθοδολογίας για την εφαρμογή των συντελεστών απωλειών, ιδίως όταν η παραγωγή και η κατανάλωση πραγματοποιούνται σε διαφορετικά επίπεδα τάσης, ώστε να διασφαλίζεται η ορθότητα των εκκαθαρίσεων και να αποτρέπονται αναντιστοιχίες στις ποσότητες που συμψηφίζονται.
Όταν η αβεβαιότητα έχει κόστος
Οι εκκρεμότητες του νέου πλαισίου δεν είναι μόνο τεχνικές· έχουν πρακτικές και οικονομικές συνέπειες. Καθυστερήσεις στην υλοποίηση, αναστολή επενδύσεων, δυσκολία στον προγραμματισμό, έλλειψη εμπιστοσύνης, αθροίζονται σε ένα κόστος που επωμίζονται τελικά οι πολίτες, οι επιχειρήσεις και οι ενεργειακές κοινότητες.
Για τους μικρούς αυτοπαραγωγούς, το net-billing υπόσχεται σταθερότητα και διαφάνεια. Για τις ενεργειακές κοινότητες, μια βάση για συλλογική ενεργειακή ενδυνάμωση.
Για τους προμηθευτές και τους διαχειριστές, έναν μηχανισμό που υποστηρίζει την ανάπτυξη της αυτοπαραγωγής με τρόπο βιώσιμο, χωρίς να διαταράσσει τη λειτουργία της αγοράς. Όμως όλα αυτά προϋποθέτουν ένα σαφές, προβλέψιμο και πλήρως ενεργοποιημένο θεσμικό πλαίσιο.
Το επόμενο βήμα: ενεργοποίηση με σαφείς όρους
Οι βασικοί κανόνες έχουν τεθεί· τώρα χρειάζεται η συμπλήρωσή τους. Η τροποποιητική ΚΥΑ, που βρίσκεται υπό επεξεργασία, καλείται να ενσωματώσει όλες τις παρατηρήσεις που έχουν ήδη διατυπωθεί από τους φορείς της αγοράς και να αποκαταστήσει την τεχνική και θεσμική πληρότητα του πλαισίου.
Μόνο τότε το net-billing θα μπορέσει να λειτουργήσει ως πραγματικό εργαλείο για την πράσινη μετάβαση, ενισχύοντας τη συμμετοχή των πολιτών, ενθαρρύνοντας νέες επενδύσεις και προωθώντας ένα δίκαιο και αποδοτικό μοντέλο για την παραγωγή και την κατανάλωση ενέργειας στο μέλλον.
www.worldenergynews.gr
