Πρόσφατα είχα την τιμή να μιλήσω σε ένα έγκριτο συνέδριο για το καυτό θέμα των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας. Την ίδια ώρα γινόταν πολιτική μάχη στο Κοινοβούλιο με το ίδιο θέμα, με βασικό αντικείμενο συζήτησης την έκτακτη αναδρομική φορολόγηση των «υπερκερδών» -όπως έχουν καθιερωθεί να αποκαλούνται- των εταιριών ηλεκτρικής ενέργειας.
Βασική διαπίστωση της ομιλίας μου, ήταν ότι η κοινωνία, και κυρίως ορισμένα στρώματά της, δυσκολεύονται κυριολεκτικά να ανταπεξέλθουν στις πληρωμές των λογαριασμών ρεύματος, και αυτό δεν μπορεί να αφήσει, ούτε και αφήνει, αδιάφορη την κυβέρνηση. Οι εταιρίες από την πλευρά τους -τουλάχιστον η εταιρία που εκπροσωπώ- δεν αντιτίθενται, εκ προοιμίου, να καταβάλλουν το κοινωνικό μέρισμα που τους αναλογεί στη δύσκολη αυτή ώρα για την κοινωνία, αν έχουν κάποια συγκυριακά υψηλά κέρδη -και όχι «υπερκέρδη». Θα ήθελα, σε αυτό το σημείο, ωστόσο να επισημάνω πως δυσκολεύομαι ειλικρινά να αντιληφθώ, ποια είναι η έννοια του «υπερκέρδους» σε μια επιχειρηματική δραστηριότητα, που απαιτεί υψηλότατες επενδύσεις, και πώς αυτό ορίζεται. Κατά τη ΡΑΕ, χωρίς να είμαι απόλυτα βέβαιος, τα «υπερκέρδη» προκύπτουν συγκρίνοντας τις τιμές κατά τις ίδιες ώρες του προηγούμενου έτους (έτους κορονοϊού και πανδημίας, και μερικώς με διαφορετικό μοντέλο αγοράς).
Με διαφάνεια η καταβολή του μερίσματος των εταιρειών
Η καταβολή του μερίσματος των εταιρειών, πρέπει να γίνει με διαφάνεια, με ίση και κυρίως αξιοπρεπή μεταχείριση εκείνων από τους οποίους ζητείται να πληρώσουν εκτάκτως και αναδρομικά, και κατά βάση εθελοντικά - δηλαδή να αποδεχτούν το μέτρο, χωρίς να προσφύγουν σε προστασίες που τους δίνει ο νόμος. Προφανώς δεν ήμουν πειστικός.
Σε κάθε περίπτωση, η σχετική τροπολογία ψηφίστηκε, και όλοι ευελπιστούμε σε μια ακριβοδίκαιη εφαρμογή της, μέσω της προβλεπόμενης Υπουργικής Απόφασης.
Το θέμα της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, είναι ένα θέμα με βαθιές τεχνικές πτυχές. Και παρόλο που τα αποτελέσματα έχουν βαθύτατο αντίκτυπο στην κοινωνία, δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται καθαρά με όρους πολιτικής επικαιρότητας, αγνοώντας τυχόν συνέπειες. Επί της αρχής, τόσο η Ευρωπαϊκή Ένωση όσο και ο αρμόδιος Ευρωπαίος Ρυθμιστής, αντιτίθενται ριζικά σε παρεμβάσεις που τροποποιούν το μοντέλο λειτουργίας της αγοράς (target model), το οποίο μελετήθηκε και δοκιμάστηκε επί δεκαετίες, και έδειξε τα ευνοϊκά του αποτελέσματα στο μακροπρόθεσμο συνολικό κόστος της αγοράς.
Είναι βέβαιο ότι οι καταστάσεις είναι έκτακτες και η κοινωνία πρέπει να ενισχυθεί στο μέγιστο βαθμό και με τη μικρότερη δυνατή δημοσιονομική επιβάρυνση. Αυτό όμως, όπως επιτάσσει ρητά και η Ευρωπαϊκή Ένωση, δεν μπορεί να γίνει ερήμην αυτών που τελικά θα κληθούν να σηκώσουν το βάρος των οποιωνδήποτε παρεμβάσεων. Πρέπει όλοι μαζί να συμβάλουμε να επιτευχθεί το βέλτιστο αποτέλεσμα για την κοινωνία, με την ελάχιστη δυνατή διαταραχή της αγοράς, καθότι τέτοιου είδους παρεμβάσεις αφήνουν ανεξίτηλα σημάδια στην επενδυτική εμπιστοσύνη.
Η διαβούλευση για την εξεύρεση της βέλτιστης και αποτελεσματικότερης λύσης, είναι πάντα ο καλύτερος δρόμος. Έτσι εφαρμόστηκε επιτυχημένα το 2014 το New Deal στις ΑΠΕ (όπως θα θυμάται ο τότε αρμόδιος υφυπουργός, τάχθηκα υπέρ της εφαρμογής του, αλλά είχε προηγηθεί ενημέρωση και διαβούλευση). Δυστυχώς, ούτε σε αυτό έπεισα, ούτε έλαβα απάντηση από τα πλέον αρμόδια χείλη. Θα ήθελα επίσης να επισημάνω πως όλοι οι επενδυτές ΑΠΕ (μεταξύ των οποίων και η εταιρεία που έχω την τιμή να εκπροσωπώ και να διευθύνω τον ενεργειακό τομέα της) απαιτούν σταθερό πλαίσιο αγοράς, για να μπορούν να αποφασίσουν και να χρηματοδοτήσουν επενδύσεις μακράς πνοής. Όταν το πλαίσιο της αγοράς αλλάζει συχνά, αποσπασματικά και χωρίς διαβούλευση, είναι αναπόφευκτο ότι η ρήση ότι «υπάρχει πληθώρα επενδυτών ΑΠΕ σε αναμονή» θα δοκιμαστεί.
Περί της ρήτρας αναπροσαρμογής
Τέλος, θα ήθελα να σταθώ στην πολύπαθη ρήτρα αναπροσαρμογής, η οποία έχει γίνει πλέον αντικείμενο δικαστικής αμφισβήτησης, δημιουργώντας αβεβαιότητες στην αγορά λιανικής, η οποία ήδη στενάζει κάτω από τις δυσβάστακτες ζημίες του 2021 και από τις εύλογες και κατανοητές δυσκολίες των καταναλωτών να πληρώσουν τους λογαριασμούς του ρεύματός τους, συσσωρεύοντας δεκάδες εκατομμύρια καθυστερήσεων και επισφαλειών. Το θέμα της ρήτρας έχει απασχολήσει απόλυτα αρμοδίως τον ρυθμιστή (ΡΑΕ), αλλά η, κατά συρροή, δαιμονοποίησή της ενώπιον των δικαστηρίων και άλλων ακροατηρίων -χωρίς μέχρι σήμερα να θίγεται η ουσία της αλλά τυπολατρικές λεπτομέρειες- δεν προάγει τον ανταγωνισμό και τις βέλτιστες λύσεις για τον τελικό καταναλωτή.
Συμπερασματικά θεωρώ ότι το πολύ σημαντικό θέμα της τιμής της ηλεκτρικής ενέργειας, η οποία αυξήθηκε ως αποτέλεσμα εξωγενών έκτακτων συγκυριών, αντί να αποτελεί το πρωταρχικό σημείο πολιτικής αντιπαράθεσης, πρέπει να αποτελέσει πεδίο τεχνοκρατικής συναινετικής διαβούλευσης για το βέλτιστο μέσο-μακροπρόθεσμο αποτέλεσμα για την κοινωνία.
*Ο Ντίνος Μπενρουμπή, Γενικός Διευθυντής Τομέα Ηλεκτρικής Ενέργειας & Φυσικού Αερίου της PROTERGIA - MYTILINEOS
www.worldenergynews.gr
