Από τον περασμένο Φεβρουάριο η Ευρώπη αντιμετωπίζει τις σοβαρές επιπτώσεις της απρόκλητης εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία. Ο καταστροφικός πόλεμος που εξακολουθεί να μαίνεται, έχει στοιχίσει τη ζωή σε χιλιάδες ανθρώπους και έχει πυροδοτήσει ένα προσφυγικό κύμα που όμοιό του δεν έχουμε δει στην Ευρώπη τις τελευταίες δεκαετίες.
Οι δραματικές εξελίξεις στην Ουκρανία έχουν επίσης ανατροφοδοτήσει τη διεθνή ενεργειακή κρίση που ξεκίνησε το φθινόπωρο του 2021. Από την αρχή του πολέμου έχουν σημειωθεί απανωτά ρεκόρ στις τιμές του φυσικού αερίου, της ηλεκτρικής ενέργειας και του πετρελαίου.
Απέναντι σε αυτήν την εκρηκτική κατάσταση, η Κυβέρνηση έδειξε άμεσα αντανακλαστικά. Η Ελλάδα ήταν η πρώτη χώρα στην Ευρώπη που ίδρυσε το Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης (ΤΕΜ) τον Σεπτέμβριο του 2021 για την επιδότηση των λογαριασμών ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Ήμασταν, επίσης, η πρώτη χώρα μεταξύ των 27 κρατών-μελών που αξιολογούσε σε μηνιαία βάση την εξέλιξη των τιμών στις διεθνείς αγορές και προσάρμοζε τα μέτρα στήριξης, κάτι που εξακολουθούμε να κάνουμε.
Συνολικά, από τον περασμένο Σεπτέμβριο έως και τον Ιούνιο θα διαθέσουμε έως και 4,3 δισ. ευρώ για την προστασία της κοινωνίας από τις επιπτώσεις της πρωτοφανούς κρίσης, συμπεριλαμβανομένων των εκπτώσεων της ΔΕΗ και της ΔΕΠΑ Εμπορίας.Όλη αυτήν την περίοδο, με πρωτοβουλία του Πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, η Κυβέρνησή μας ήταν ιδιαίτερα δραστήρια και σε διεθνές επίπεδο με την ανάληψη πρωτοβουλιών και την υποβολή συγκεκριμένων προτάσεων.
Από το φθινόπωρο του 2021 τονίσαμε ότι καμία χώρα δεν μπορεί να αντιμετωπίσει αυτό το πρωτόγνωρο κύμα ανατιμήσεων μόνη της. Καταθέσαμε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρόταση για τη σύσταση ενός Ταμείου Ενεργειακής Αλληλεγγύης, ενώ ο Πρωθυπουργός υπέβαλε ένα σχέδιο έξι σημείων που αποσκοπούσε στην αποσύνδεση των υψηλών τιμών φυσικού αερίου με τις τιμές ηλεκτρικής ενέργειας.
Με τη θεσμική παρέμβαση που εφαρμόζουμε στη χονδρεμπορική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας το δεύτερο εξάμηνο του έτους εκπληρώνουμε τον στόχο αυτόν. Τον Ιούλιο εισάγουμε έναν νέο μηχανισμό με τον οποίον οι μονάδες ηλεκτροπαραγωγής θα αποζημιώνονται με βάση το πραγματικό τους κόστος. Με το μέτρο αυτό ανακτούμε τα υπερέσοδα των ηλεκτροπαραγωγών – τα οποία υπολογίζουμε σε πάνω από 1,6 δισ. ευρώ έως το τέλος του έτους – και τα διοχετεύουμε στο ΤΕΜ για τη χρηματοδότηση των μέτρων στήριξης.
Επιτάχυνση της πράσινης μετάβασης
Εκτός από τα μέτρα με τα οποία θα στηρίξουμε την κοινωνία τους επόμενους μήνες, επιταχύνουμε την πράσινη μετάβαση που αποτελεί τη μοναδική λύση μακροπρόθεσμα για τη μείωση του κόστους ενέργειας και την ενίσχυση της ενεργειακής ανταγωνιστικότητας της χώρας μας.
Στην Ελλάδα έχουμε ανταγωνιστικό πλεονέκτημα συγκριτικά με χώρες της βόρειας Ευρώπης, δεδομένου ότι διαθέτουμε σε αφθονία ήλιο και άνεμο. Η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από αυτούς τους δύο φυσικούς πόρους κοστίζει έως και πέντε φορές λιγότερο από την ενέργεια που παράγεται από ορυκτά καύσιμα.
Για κάθε 1.000 MW νέων έργων ΑΠΕ που συνδέουμε, εξοικονομούμε έως και 250 εκατ. ευρώ από εισαγωγές φυσικού αερίου με τις υφιστάμενες τιμές. Το 2022 θα αποτελέσει χρονιά ρεκόρ, καθώς θα συνδεθούν στο ηλεκτρικό δίκτυο νέα έργα ισχύος άνω των 1.740 MW, συνεχίζοντας τις θετικές επιδόσεις των τελευταίων τριών ετών. Την προηγούμενη χρονιά συνδέθηκαν έργα 1.115 MW και το 2020 955 MW, ενώ το 2018 η ισχύς των νέων έργων ΑΠΕ που συνδέθηκαν στο δίκτυο ήταν μόλις 250 MW.
Έως το τέλος του έτους η συμμετοχή των ΑΠΕ στο ενεργειακό μείγμα θα υπερβεί το 50% από 43% το 2021. Οι εξελίξεις αυτές μας γεμίζουν με αισιοδοξία για την επίτευξη του στρατηγικού μας στόχου το 2030 να καλύπτουμε τουλάχιστον το 70% της εγχώριας ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ.
Έχουμε πλήρη επίγνωση ότι για να συμβεί αυτό, χρειάζονται επενδύσεις για την αναβάθμιση του ηλεκτρικού συστήματος και για τον σκοπό αυτόν θα διαθέσουμε 10 δισ. ευρώ έως το τέλος της δεκαετίας.
Παράλληλα, αναθεωρούμε το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) και τους στρατηγικούς μας στόχους για το 2030, προκειμένου να συμβαδίζουν με τα νέα δεδομένα που έχει δημιουργήσει η απόφαση της Ευρώπης να επιταχύνει την απεξάρτηση από τις εισαγωγές ρωσικών καυσίμων και την πράσινη μετάβαση, με απώτερο στόχο την ενεργειακή αυτονομία της ηπείρου μας.
Στο πλαίσιο αυτό και εκμεταλλευόμενοι τους επιπλέον επενδυτικούς πόρους από το σχέδιο REPowerEU, σκοπεύουμε να αυξήσουμε την εγκατεστημένη ισχύ έργων ΑΠΕ σε τουλάχιστον 25 GW έως το τέλος της δεκαετίας, 5 GW περισσότερα από τον αρχικό στόχο του ΕΣΕΚ, και να διπλασιάσουμε την ισχύ των έργων αποθήκευσης ενέργειας σε 4 GW.
Ετοιμάζουμε, επίσης, δύο φιλόδοξα προγράμματα για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών με μπαταρία στις στέγες επιχειρήσεων και νοικοκυριών, τα οποία θα εντάξουμε στο REPowerEU.
Για την ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας και ανταγωνιστικότητας της χώρας μας αλλά και της Ευρώπης, προωθούμε με ταχείς ρυθμούς την εμβληματική ηλεκτρική διασύνδεση με την Αίγυπτο. Πρόκειται για έργο που θα αναβαθμίσει γεωπολιτικά τη χώρα μας και θα την καθιερώσει σε κόμβο πράσινης ενέργειας για ολόκληρη τη Νοτιοανατολική Ευρώπη.
Είμαστε αισιόδοξοι ότι θα εξασφαλίσουμε ευρωπαϊκούς πόρους για τη χρηματοδότηση του έργου, το οποίο θα συνδέσει τα ηλεκτρικά συστήματα των δύο χωρών με υποθαλάσσιο καλώδιο δυναμικότητας 3 GW. Το ίδιο θα επιδιώξουμε και για την αναβάθμιση των ηλεκτρικών διασυνδέσεων με τη Βουλγαρία, που θα επιτρέψει την αύξηση της ενέργειας που θα μεταφέρεται μεταξύ των δύο χωρών και την περαιτέρω διείσδυση ΑΠΕ.
Ο δρόμος για την ενεργειακή αυτονομία περνάει και μέσα από τα προγράμματα εξοικονόμησης ενέργειας. Την επόμενη τετραετία θα υλοποιήσουμε το μεγαλύτερο κύμα ενεργειακής αναβάθμισης του κτιριακού αποθέματος της χώρας, με συνολική κινητοποίηση κεφαλαίων άνω των 4 δισ. ευρώ. Στο «Εξοικονομώ 2021» σημειώθηκε ρεκόρ με περισσότερες από 87.000 αιτήσεις, ενώ το επόμενο διάστημα θα ξεκινήσει το πρόγραμμα «ΗΛΕΚΤΡΑ», το οποίο με προϋπολογισμό 640 εκατ. ευρώ θα αποτελέσει τη μεγαλύτερη δράση ενεργειακής αναβάθμισης κτιρίων του Δημοσίου.
Παρά το μέγεθος της διεθνούς ενεργειακής κρίσης και τις πρωτόγνωρες προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε, είμαστε πεπεισμένοι ότι θα πετύχουμε τον μετασχηματισμό της οικονομίας μας σε μια βιώσιμη βάση προς όφελος όλων των πολιτών.
* Ο κ. Κ. Σκρέκας είναι υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας
www.worldenergynews.gr
