Ο παγετώνας Thwaites στη Δυτική Ανταρκτική, που συχνά αποκαλείται «Παγετώνας της Ημέρας της Κρίσης», περιέχει αρκετό πάγο για να αυξήσει την παγκόσμια στάθμη της θάλασσας κατά περίπου 65 εκατοστά, περίπου δύο πόδια, εάν καταρρεύσει εντελώς. Αυτό το είδος ανόδου δεν θα αναδιαμορφώσει απλώς τις ακτές στους χάρτες. Θα εμφανιστεί σε πλημμυρισμένους σταθμούς του μετρό, υψηλότερες παλίρροιες και συχνότερες ενοχλητικές πλημμύρες στις παράκτιες πόλεις.
Γιατί ο παγετώνας Thwaites έχει σημασία για τη στάθμη της θάλασσας
Μια νέα διεθνής μελέτη με επικεφαλής τον Debangshu Banerjee στο Κέντρο Επιστήμης Παρατήρησης της Γης του Πανεπιστημίου της Μανιτόμπα διαπιστώνει ότι ένα βασικό μέρος του Thwaites διασπάται από μέσα πιο γρήγορα από ό,τι ανέμεναν οι επιστήμονες. Αντί να λιώνει από κάτω είναι το κύριο πρόβλημα, η εργασία δείχνει ότι οι αναπτυσσόμενες ρωγμές σε μια εύθραυστη λωρίδα πάγου χαλαρώνουν την πρόσφυση του παγετώνα στον πυθμένα και επιταχύνουν την ολίσθησή του προς τον ωκεανό.
Ο Thwaites είναι ο ευρύτερος παγετώνας στη Γη και αποτελεί μέρος του παγοκαλύμματος της Δυτικής Ανταρκτικής, μιας περιοχής που ήδη χάνει πάγο με αυξανόμενο ρυθμό. Επειδή τόσο μεγάλο μέρος αυτού του πάγου βρίσκεται σε βραχώδες υπόστρωμα κάτω από τη στάθμη της θάλασσας, είναι ιδιαίτερα ευάλωτο στο ζεστό νερό του ωκεανού που μπορεί να εισχωρήσει και να τον λεπτύνει από κάτω.
Οι πλωτές προεξοχές πάγου που ονομάζονται παγοκρηπίδες λειτουργούν σαν φρένα στον παγετώνα πίσω τους, λίγο σαν φελλός σε μπουκάλι. Εάν αυτές οι παγοκρηπίδες αποδυναμωθούν ή σπάσουν, περισσότερος χερσαίος πάγος μπορεί να ρέει στον ωκεανό, συμβάλλοντας στην άνοδο της στάθμης της θάλασσας, η οποία ήδη φαίνεται σε υψηλότερο κόστος ασφάλισης και μεγαλύτερους λογαριασμούς επισκευών μετά από παράκτιες καταιγίδες.
Η Διεθνής Συνεργασία για τους Παγετώνες Thwaites, μια κοινή προσπάθεια επιστημόνων από τις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο, έχει προειδοποιήσει ότι η συνεχιζόμενη υποχώρηση του Thwaites και των κοντινών πάγων θα μπορούσε τελικά να οδηγήσει σε άνοδο αρκετών μέτρων της παγκόσμιας στάθμης της θάλασσας τους επόμενους αιώνες. Οι ειδικοί τονίζουν ότι αυτό δεν θα συμβεί από τη μια μέρα στην άλλη, αλλά σημειώνουν επίσης ότι οι επιλογές που θα γίνουν αυτόν τον αιώνα θα βοηθήσουν να αποφασιστεί πόσο γρήγορα θα εξελιχθεί αυτό το μέλλον.
Ένα 20ετές αρχείο ρωγμών και κίνησης
Ο Banerjee και οι συνάδελφοί του συγκέντρωσαν δεδομένα δύο δεκαετιών για τη νέα εργασία, χρησιμοποιώντας εικόνες υψηλής ανάλυσης από τους δορυφόρους Landsat και Sentinel-1 μαζί με λεπτομερή αρχεία κίνησης από σταθμούς GPS που τρυπήθηκαν στον πάγο. Εστίασαν στην Ανατολική Υφαλοκρηπίδα Thwaites, μια πλωτή επέκταση του παγετώνα που συγκρατείται εν μέρει στη θέση της από μια ρηχή υποθαλάσσια κορυφογραμμή γνωστή ως σημείο καρφώματος.
Μεταξύ 2002 και 2022, η ομάδα παρακολούθησε πώς σχηματίστηκαν και εξαπλώθηκαν οι ρωγμές σε μια στενή λωρίδα πάγου που ονομάζεται ζώνη διάτμησης ακριβώς ανάντη αυτής της κορυφογραμμής. Με απλά λόγια, εδώ είναι όπου κομμάτια της υφαλοκρηπίδας γλιστρούν το ένα δίπλα στο άλλο με διαφορετικές ταχύτητες, τεντώνοντας και σχίζοντας τον πάγο σαν καραμέλα που τραβιέται πολύ δυνατά.
Ρωγμές που τρέφονται από μόνες τους
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η αποδυνάμωση της υφαλοκρηπίδας πάγου ξεδιπλώθηκε σε τέσσερις φάσεις, με δύο κύρια στάδια θραύσης. Πρώτα ήρθαν μεγάλα ρήγματα που έτρεχαν περίπου στην ίδια κατεύθυνση με τη ροή του πάγου, χαράζοντας τη ζώνη διάτμησης. Αργότερα, εμφανίστηκαν πολλά μικρότερα ρήγματα που διέσχιζαν τη ροή, κόβοντας τον πάγο σε μικρότερα, πιο αδύναμα μπλοκ.
Αυτό το μοτίβο έχει σημασία επειδή μετατρέπει το σημείο πρόσδεσης από ένα σταθεροποιητικό χαρακτηριστικό σε μια πηγή τάσης. Καθώς ο κατεστραμμένος πάγος αγωνίζεται να κρατηθεί γερά στην κορυφογραμμή, αρχίζει να σπάει πιο εύκολα. Η μελέτη δείχνει ότι μόλις σχηματίστηκαν αρκετά ρήγματα, η παγοκρηπίδα σε αυτήν την περιοχή άρχισε να επιταχύνεται και αυτή η ταχύτερη κίνηση με τη σειρά της δημιούργησε ακόμη περισσότερες ρωγμές.
Οι επιστήμονες το ονομάζουν αυτό βρόχο θετικής ανάδρασης. Για τους περισσότερους από εμάς, μπορεί να είναι πιο εύκολο να φανταστούμε μια λακκούβα που μεγαλώνει κάθε φορά που την χτυπάει ένα αυτοκίνητο. Κάποια στιγμή ο δρόμος καταρρέει και κάτι παρόμοιο, σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα, φαίνεται να συμβαίνει μέσα σε αυτό το τμήμα του Thwaites.
Πέρα από την τήξη: η εσωτερική ζημιά ως ο κύριος παράγοντας
Ένα εντυπωσιακό αποτέλεσμα της μελέτης είναι ότι η ανάπτυξη ρωγμών στο κέντρο της Ανατολικής Παγοκρηπίδας Thwaites ξεπερνά πλέον την απώλεια πάγου που προκαλείται από την τήξη στη βάση της. Προηγούμενη έρευνα τόνισε έντονα τον ρόλο του ζεστού ωκεάνιου νερού που ροκανίζει τις παγοκρηπίδες της Ανταρκτικής από κάτω. Αυτή η διαδικασία εξακολουθεί να είναι σημαντική, αλλά εδώ η νέα εργασία υποδηλώνει ότι οι εσωτερικές βλάβες και η μηχανική καταπόνηση έχουν πρωταγωνιστήσει στην πρόκληση αστάθειας.
Η νέα έρευνα συνδέει επίσης τις αλλαγές στη ζώνη διάτμησης με επιταχύνσεις πιο ανάντη στην υφαλοκρηπίδα. Μικρές μετατοπίσεις σε αυτή τη στενή λωρίδα φαίνεται να κυματίζουν μέσα από το ευρύτερο σώμα πάγου, υποδηλώνοντας ότι η τοπική ζημιά μπορεί να διαμορφώσει τον τρόπο με τον οποίο ολόκληρη η υφαλοκρηπίδα ρέει και αντιδρά στη μελλοντική θέρμανση.
Τι θα μπορούσε να σημαίνει αυτό για τις παράκτιες κοινότητες
Εάν η Ανατολική Παγοκρηπίδα Thwaites καταρρεύσει, ο παγετώνας πίσω από αυτήν πιθανότατα θα ρέει πιο γρήγορα στη θάλασσα, προσθέτοντας στο μακροπρόθεσμη άνοδος της στάθμης της θάλασσας. Από μόνη της, η διάσπαση της υφαλοκρηπίδας δεν θα πλημμύριζε αμέσως τις πόλεις, αλλά θα αφαίρεζε ένα από τα τελευταία μεγάλα φρένα σε ένα σύστημα που ήδη συμβάλλει περίπου στο 4% της παγκόσμιας ανόδου της στάθμης της θάλασσας.
Για τους ανθρώπους μακριά από τους πολικούς πάγους, αυτές οι μετατοπίσεις μπορεί να φαίνονται αφηρημένες, ωστόσο, ο ρυθμός της αλλαγής στο Thwaites θα βοηθήσει στον προσδιορισμό του πόση παράκτια προστασία θα πρέπει να κατασκευάσουν οι μελλοντικές γενιές και πόσο συχνά οι άνθρωποι σε γειτονιές χαμηλού υψομέτρου θα πρέπει να σκουπίζουν το αλμυρό νερό από τα πατώματά τους. Στο τέλος της ημέρας, η κατανόηση αυτών των κρυφών ρηγμάτων είναι μέρος του σχεδιασμού για ένα θερμότερο, πιο υγρό μέλλον.
www.worldenergynews.gr
