Δύο χρόνια πριν, το καλοκαίρι του 2023, στην μικρή Σάντα Μαρία της Πάρου ξεκίνησε ένα κίνημα πολιτών που σύντομα εξαπλώθηκε σε πολλά άλλα νησιά και παραθαλάσσιες περιοχές της χώρας, αλλάζοντας τον τρόπο που βλέπουμε τις παραλίες. Έμεινε γνωστό στο ευρύ κοινό ως το «κίνημα της πετσέτας», ονομασία που δεν ήταν δεκτή από τους αρχικούς εμπνευστές του.
Οι διεκδικήσεις του κινήματος
Η βασική διεκδίκηση του κινήματος δεν ήταν απλώς να φύγουν οι ξαπλώστρες, αλλά ήταν κυρίως η απελευθέρωση των παραλιών από τις παρανομίες και την ασυδοσία των ιδιωτών και των επιχειρηματιών που έκαναν ό,τι ήθελαν χωρίς τις απαιτούμενες άδειες, καταστρέφοντας το φυσικό περιβάλλον
Μέσα από τις μαζικές κινητοποιήσεις και την αγανάκτηση του κόσμου, το Υπουργείο Οικονομικών αναγκάστηκε να αντιδράσει εισάγοντας ένα νέο νομοθετικό πλαίσιο που εστίασε στον τρόπο δημοπράτησης των παραλιών και τους ελέγχους των παραχωρήσεων που δίνονται προς ενοικίαση για ξαπλώστρες.
Πολλοί θα είχαν στο μυαλό τους ότι οι εξαγγελίες της κυβέρνησης θα έφερνε και τις απαιτούμενες αλλαγές. Ωστόσο, όπως αναφέρουν τα μέλη αυτών των κινημάτων που είναι ακόμα ενεργά, τα νομοσχέδια δεν συνεισέφεραν τίποτα στην επανάκτηση του δημόσιου χώρου.
«Ήδη κατά τη δημόσια διαβούλευση είχαν επισημανθεί σοβαρές αδυναμίες από πλήθος φορέων, συλλόγων και πολιτών. Παρόλα αυτά, οι ενστάσεις αυτές αγνοήθηκαν πλήρως από το Υπουργείο Οικονομικών» μας λέες ο Δαμιανός Γαβαλάς από την Κίνηση Πολιτών Πάρου. «Το αποτέλεσμα; Το περασμένο καλοκαίρι, η κατάσταση σε πολλές περιοχές της χώρας επιδεινώθηκε αισθητά».
Οι παραχωρήσεις που έγιναν
Το Υπουργείο Οικονομικών για να «αντιμετωπίσει» το πρόβλημα, δημιούργησε μια ιστοσελίδα με τον διακριτό τίτλο «Από φέτος περισσότερη παραλία για όλους», όπου δημιούργησαν το νέο νομικό πλαίσιο για τις παραλίες (Ν. 5092/2024) που ψηφίστηκε τον Μάρτιο του 2024. Βέβαια, αυτό το νέο πλαίσιο, αφήνει τελικά λιγότερο (!) ελεύθερο χώρο στις παραλίες από πρίν.
Στο προηγούμενο νομοθετικό πλαίσιο, επιτρέπονταν οι ξαπλώστρες να τοποθετούνται πιο μακριά από το σημείο που ξεκινάει η ακτογραμμή, από ότι σήμερα. Πιο συγκεκριμένα, τότε η πρώτη ξαπλώστρα επιτρέπονταν στα πέντε μέτρα από εκεί που σκάει το κύμα, τώρα στα τέσσερα μέτρα. Επιπλέον, οι παραλίες δημοπρατούνταν μόνο όταν το μήκος τους ήταν μεγαλύτερο από πέντε μέτρα. Τώρα, μια παραλία μπορεί να δημοπρατηθεί όταν είναι μεγαλύτερη των τεσσάρων μέτρων.
Το γενικότερο πλαίσιο εκμετάλλευσης
Σχετικά με το γενικότερο πλαίσιο εκμεταλλευσης δεν υπήρξαν αισθητές διαφορές. Όπως και στο παλαιό νομικό πλαίσιο, στις παραλίες πρέπει να μένει ελεύθερο (χωρίς δηλαδή παραχωρήσεις για ξαπλώστρες) το 50% του συνόλου της εκτασης. Ίδιο έμεινε και το ποσοστό που μπορεί να καλύψει με ξαπλώστρες ο επιχειρηματίας μέσα στην παραχωρούμενη έκταση (30% αν είναι σε προστατευόμενη περιοχή, 60% σε όλες τις άλλες). Η μόνη μικρή διαφορά που εντοπίζεται, είναι το γεγονός ότι από δύο μέτρα που θα έπρεπε να απέχουν μεταξύ τους όμορες παραχωρούμενες εκτάσεις πλέον πρέπει να απέχουν τρία μέτρα.
Περισσότερες παραλίες προς ενοικίαση
Σύμφωνα με τα μέλη του κινήματος της πετσέτας, με το νέο νομικό πλαίσιο, δεν είναι πλέον ο Δήμος αυτός που αποφασίζει αν μια παραλία θα δημοπρατηθεί για εκμετάλλευση (δίνει μόνο γνωμοδότηση) , αλλά αντιθέτως το αποφασίζουν οι κατα τόπους Κτηματικές Υπηρεσίες.
Έτσι ενώ το 2023 η μικρή Σάντα Μαρία της Πάρου, από όπου ξεκίνησαν οι κινητοποιήσεις, δεν είχε δημοπρατηθεί από τον Δήμο, πλέον δημοπραττείται κανονικά από την Κτηματική Υπηρεσία. «Η παραλία σήμερα είναι και πάλι κατειλημμένη -αυτή τη φορά «νόμιμα»- αφού, παρά τη σαφή αρνητική γνωμοδότηση του Δήμου Πάρου, το ΥΠΟΙΚ ενέκρινε την παραχώρησή της για εμπορική εκμετάλλευση» σημειώνει ο κ. Γαβαλάς.
Οι ενεργοί πολίτες στο Κίνημα «Σώστε τις Παραλίες της Νάξου» μετά το 2024 αναφέρουν ότι οι παραλίες οι οποίες βλέπουν να δημοπρατούνται για να τοποθετηθούν ξαπλώστρες είναι περισσότερες στο νησί τους από πριν. Βέβαια ακόμα και έτσι, όπως μας εξηγεί η Ελένη Ανδριανοπούλου «γνωρίζουμε πολλές περιπτώσεις που οι επιχειρήσεις δεν έχουν άδεια και τοποθετούν εδώ και πάρα πολλά χρόνια ξαπλώστρες, έπιπλα ή ό,τι άλλη κατασκευή θέλουν. Το συναντάμε σε όλο το νησί».
Ο έλεγχος των παραβάσεων
Για να μπορέσουν να ενταθούν οι έλεγχοι και να δώσουν στους πολίτες έναν πιο άμεσο τρόπο για να καταγγείλουν τις παρατυπίες που παρατηρούν, πέρσι εγκαινιάστηκε από την κυβέρνηση με μεγάλο ενθουσιασμό το “MyCoast”.
«Όταν λέμε ότι μπαίνει τάξη στον αιγιαλό και τις παραλίες το εννοούμε. Όσοι παρανομούν στις παραλίες θα μας βρουν απέναντι τους», είχε πει ο τότε Υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κωστής Χατζηδάκης.
Το “MyCoast” είναι μια εφαρμογή στην οποία υπάρχει χάρτης με τα όρια των παραχωρούμενων εκτάσεων και οι πολίτες μπορούν να βρουν πληροφορίες για τις συμβάσεις αλλά και να υποβάλουν άμεσα καταγγελίες είτε για την υπέρβαση των παραχωρήσεων είτε για αυθαίρετη κατάληψη παραλίας.
Όπως αναφέρει ο κ. Γαβαλάς, αν και βρίσκει την ιδεά σωστή «η υλοποίηση προκάλεσε σοβαρά ερωτήματα λόγω παντελούς έλλειψης διαφάνειας. Ο πολίτης δεν έχει καμία δυνατότητα να δει εάν η καταγγελία του ελέγχθηκε, τι διαπιστώθηκε ή αν υπήρξε καταλογισμός. Σε όλες τις περιπτώσεις που γνωρίζουμε, δεν υπήρξε καμία απολύτως ανταπόκριση σε καταγγελία και, κατά συνέπεια, οι παρανομίες διατηρήθηκαν καθ’ όλη τη θερινή περίοδο. Το πρόβλημα, φυσικά, είναι ευρύτερο: Οι ελεγκτικοί μηχανισμοί — από τις δημοτικές υπηρεσίες μέχρι την Κτηματική Υπηρεσία του Δημοσίου — είναι τόσο υποστελεχωμένοι, ώστε αδυνατούν να ανταποκριθούν ακόμα και στα απολύτως βασικά».
Εκτός από το MyCoast έλεγχοι θα πραγματοποιούνταν με την χρήση drowns και μέσα από δορυφορικές εικόνες.
Το μέλλον των παραλιών
Με την σεζόν να έχει ήδη σιγά σιγά ξεκινήσει, κάνεις δεν φαίνεται να γνωρίζει πως θα εξελιχθούν τα πράγματα φέτος, αν και υπάρχουν ήδη τα πρώτα δείγματα.
Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της Πάρου, όπου αναδύεται μια νέα μορφή παρέμβασης στις παραλίες που ανησυχεί τους πολίτες και τους έχει οδηγήσει στο να κινηθούν νομικά. Όπως μας λέει η Τόνια Παντελαίου από την Κίνηση Πολιτών Πάρου, υπάρχουν τουριστικές επιχειρήσεις που έχουν καταφέρει να πάρουν άδειες για την κατασκευή προβλητων – πλωτών εξεδρών για να μπορούν γιοτ και σκάφη να κατεβάζουν τους επισκέπτες. «Δόθηκαν άδειες για δύο προβλήτες σε δυο γνωστές παραλίες στο Μαρτσέλο και στο Φάραγγα» λέει η κα Παντελαίου και εξηγεί ότι προβλήτες θα χωρίζουν τις παραλίες στα δύο και τα σκάφη θα έρχονται πολύ κοντά από εκεί που κολυμπάνε οι άνθρωποι.
Το φετινό καλοκαίρι, αναμένεται να είναι πολύ μεγάλο και αβέβαιο για τις ελληνικές παραλίες και το φυσικό περιβάλλον γύρω τους.
www.wordenergynews.gr
