Ο Συνοριακός Μηχανισμός Προσαρμογής Άνθρακα της ΕΕ (CBAM) αναμένεται να έχει βαθιές επιπτώσεις στις ενεργειακές επιχειρήσεις και στις εθνικές οικονομίες των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων που δεν είναι μέλη της ΕΕ, προειδοποιούν αναλυτές.
«Ο CBAM θα πλήξει σοβαρά τους εξαγωγείς ηλεκτρικής ενέργειας και θα προκαλέσει σημαντικό περιορισμό στη λειτουργία μεγάλων μονάδων παραγωγής», δήλωσε ο Φάμπιαν Βίγκαντ, ανώτερος διευθυντής στη συμβουλευτική εταιρεία Tetra Tech, στο συνέδριο Energy Week στο Μαυροβούνιο.
Αυτό, σύμφωνα με τον ίδιο, μπορεί να οδηγήσει σε απώλειες κρατικών εσόδων, να δυσχεράνει τη μετάβαση στην πράσινη ενέργεια και να απειλήσει την ενεργειακή ασφάλεια ορισμένων χωρών της περιοχής, καθώς η εφαρμογή του μηχανισμού ξεκινά την 1η Ιανουαρίου 2026.
Ευαίσθητη ισορροπία
Αν και ο CBAM στοχεύει κυρίως εισαγωγές υψηλής έντασης άνθρακα, όπως ο χάλυβας και το τσιμέντο, η ηλεκτρική ενέργεια κατέχει «μια ιδιαίτερη και ευαίσθητη θέση», ανέφερε ο Βίγκαντ, καθώς αποτελεί τόσο εμπορεύσιμο αγαθό όσο και κρίσιμο πυλώνα της οικονομίας.
Παρά το γεγονός ότι ο μηχανισμός μπορεί να λειτουργήσει ως εργαλείο εναρμόνισης της περιβαλλοντικής πολιτικής των Δυτικών Βαλκανίων με αυτή της ΕΕ, εάν εφαρμοστεί χωρίς ευελιξία, κινδυνεύει να υπονομεύσει τις μεταρρυθμίσεις που υποτίθεται πως προωθεί, προειδοποίησε.
Ο Άνταμ Τσβετς, επικεφαλής της Μονάδας Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας στην Ενεργειακή Κοινότητα — τον διακυβερνητικό οργανισμό που εκπροσωπεί τις υποψήφιες προς ένταξη στην ΕΕ χώρες — επεσήμανε ότι η αρχιτεκτονική του CBAM δεν λαμβάνει υπόψη την πολυπλοκότητα των διασυνοριακών συναλλαγών ηλεκτρικής ενέργειας.
«Η ηλεκτρική ενέργεια δεν συνοδεύεται από barcode. Σε αντίθεση με τα φυσικά προϊόντα, ρέει διασυνοριακά χωρίς σαφή ιχνηλασιμότητα, καθιστώντας την εφαρμογή τιμολόγησης άνθρακα εξαιρετικά δύσκολη με δίκαιο τρόπο», δήλωσε χαρακτηριστικά.
Διπλή πρόκληση για τις βαλκανικές επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας
Οι επιχειρήσεις ηλεκτρισμού των Δυτικών Βαλκανίων καλούνται πλέον να ανταποκριθούν σε μια διπλή πρόκληση: να εκσυγχρονίσουν τον ενεργειακό τους στόλο και ταυτόχρονα να διαχειριστούν τον οικονομικό αντίκτυπο από το πρόσθετο κόστος του CBAM, ανέφερε ο Τσβετς.
Παρότι υπάρχουν προσπάθειες ενοποίησης των βαλκανικών αγορών ηλεκτρικής ενέργειας με την ενιαία ευρωπαϊκή αγορά — μια κίνηση που δυνητικά θα μπορούσε να απαλλάξει την περιοχή από τον CBAM — ο χρόνος είναι περιορισμένος και πλήρης σύζευξη των αγορών δεν αναμένεται πριν την ενεργοποίηση του μηχανισμού.
Ο CBAM έχει σχεδιαστεί για να περιορίσει τις εισαγωγές προϊόντων με υψηλό ανθρακικό αποτύπωμα από χώρες εκτός ΕΕ — μεταξύ των οποίων και το ρεύμα — και στην πράξη λειτουργεί ως ένας "φόρος άνθρακα στα σύνορα". Οι χώρες της Ενεργειακής Κοινότητας, ωστόσο, ασκούν έντονες πιέσεις για εξαίρεση.
Η Ενεργειακή Κοινότητα περιλαμβάνει τις υποψήφιες προς ένταξη στην ΕΕ Σερβία, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Βόρεια Μακεδονία, Κόσοβο, Αλβανία, Μαυροβούνιο, καθώς και τη Μολδαβία, την Ουκρανία και τη Γεωργία.
www.worldenergynews.gr
