Τελευταία Νέα
Αφιέρωμα ΑΠΕ

Ιωάννης Μάργαρης: Δίκτυα και ΑΠΕ, προϋποθέσεις και προκλήσεις

Ιωάννης Μάργαρης: Δίκτυα και ΑΠΕ, προϋποθέσεις και προκλήσεις
Χρειάζεται μία νηφάλια προσέγγιση σε όλα τα επίπεδα σχεδιασμού και από όλους τους εμπλεκόμενους, προκειμένου η ενεργειακή μετάβαση να γίνει με την μεγαλύτερη δυνατή ασφάλεια

Το Ελληνικό ενεργειακό σύστημα διέρχεται μία περίοδο δομικών αλλαγών και μεταρρυθμίσεων. Στο επίκεντρο αυτών των αλλαγών είναι βεβαίως η ταχέως αυξανόμενη διείσδυση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας τόσο σε επίπεδο Συστήματος όσο και σε επίπεδο Δικτύου. Η διατήρηση αυτών των γρήγορων ρυθμών διείσδυσης ΑΠΕ, που είναι πλέον στρατηγικός στόχος δεδομένης της κλιματικής αλλαγής και της πρόσφατης ενεργειακής κρίσης, θέτει προκλήσεις και προϋποθέσεις σε επίπεδο θεσμικό, αδειοδοτικό, ρυθμιστικό αλλά και τεχνολογικό. Χρειάζεται επομένως μία νηφάλια προσέγγιση σε όλα τα επίπεδα σχεδιασμού και από όλους τους εμπλεκόμενους, προκειμένου η ενεργειακή μετάβαση να γίνει με την μεγαλύτερη δυνατή ασφάλεια.

Οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους.

Στο τέλος Ιουνίου 2022 τα εκκρεμή αιτήματα νέων ΑΠΕ για τη χορήγηση Οριστικών Προσφορών Σύνδεσης στο Σύστημα Μεταφοράς (ΑΔΜΗΕ) ανήλθαν σε 22.7 GW, ξεπερνώντας για πρώτη φορά τον ήδη κατειλημμένο ηλεκτρικό χώρο (ΑΠΕ σε λειτουργία και ΑΠΕ με Οριστικές Προσφορές Σύνδεσης), ο οποίος με τα σημερινά δεδομένα διαμορφώνεται σε 21,5 GW (13,3 GW για τον ΑΔΜΗΕ και 8,2 GW για τον ΔΕΔΔΗΕ). Σημειώνουμε ότι τα τελευταία χρόνια ο ρυθμός έκδοσης Οριστικών Προσφορών Σύνδεσης από τον ΑΔΜΗΕ έχει ξεπεράσει κάθε προηγούμενο ιστορικό: το 2019 εκδόθηκαν 0.8 GW, το 2020 1.6 GW, το 2021 3 GW, το 2022 μέχρι και σήμερα 3.4 GW. Για να γίνει αντιληπτή και η προσπάθεια που έχει καταβάλει ο ΑΔΜΗΕ στην μελέτη νέων ΑΠΕ με σκοπό την ενεργειακή μετάβαση, αξίζει να σημειωθεί πως οι Οριστικές Προσφορές Σύνδεσης από το 2004 έως και το 2020 άθροιζαν 6.3 GW ενώ τα δυο τελευταία χρόνια έχουν εκδοθεί περισσότερα από 6.4 GW.

Πιο συγκεκριμένα, στο Σύστημα Μεταφοράς αυτή τη στιγμή λειτουργούν 4.5 GW μονάδων ΑΠΕ (η πλειοψηφία των οποίων αιολικής τεχνολογίας), και 5.2 GW αντίστοιχα στο Δίκτυο Διανομής (η πλειοψηφία των οποίων φωτοβολταικής τεχνολογίας), φέρνοντας τη χώρα στο ορόσημο των 10 GW εγκατεστημένης ισχύος μονάδων καθαρής ενέργειας.

Τα στοιχεία του Συστήματος Μεταφοράς

Τα έργα ΑΠΕ σε λειτουργία στο Σύστημα Μεταφοράς αντιστοιχούν σε 245 έργα ΑΠΕ και κατανέμονται σε περίπου 3.8 GW αιολικών, 450 MW φωτοβολταϊκών και 200MW μικρά υδροηλεκτρικά και ΣΗΘΥΑ. Είναι ενδεικτικό ότι μόνο από το 2017 και μετά, ο Διαχειριστής ηλέκτρισε επιτυχώς 2.4 GW (το 53% του συνόλου της ισχύος) και έθεσε σε λειτουργία 167 νέα έργα (το 68% του συνόλου των έργων). Μέσα στο πρώτο εννιάμηνο του 2022, συνδέθηκαν στο Σύστημα 42 έργα, περισσότερα από κάθε άλλη χρονιά, με συνολική ισχύ 356 MW.

Την ώρα που ο ΑΔΜΗΕ συνδέει στο Σύστημα νέες μονάδες ΑΠΕ με τον ταχύτερο δυνατό ρυθμό, ένα μεγάλο τμήμα του διαθέσιμου ηλεκτρικού χώρου παραμένει δεσμευμένο από έργα που δεν έχουν ακόμα εισέλθει σε φάση υλοποίησης.

Συγκεκριμένα, ενώ τα έργα ΑΠΕ με Οριστικές Προσφορές Σύνδεσης ανέρχονται σε 11.7 GW και για τους δύο Διαχειριστές (8.7 GW για τον ΑΔΜΗΕ και 3 GW για τον ΔΕΔΔΗΕ), μόλις τα 0.8 GW, δηλαδή περίπου το 7% αρμοδιότητας του ΑΔΜΗΕ βρίσκεται σήμερα σε προχωρημένο στάδιο κατασκευής.

Παράλληλα, παραμένουν σε ισχύ Οριστικές Προσφορές Σύνδεσης για έργα 6.3 GW στον ΑΔΜΗΕ που δεν λειτουργούν και δεν έχουν Σύμβαση Σύνδεσης, ενώ οι αντίστοιχες Οριστικές Προσφορές Σύνδεσης για έργα με Σύμβαση Σύνδεσης που δεν έχουν ηλεκτριστεί, είναι 2.3 GW.

Επομένως αυτό που απαιτείται σε αυτή την συγκυρία είναι να εξασφαλίσουμε ότι ο ηλεκτρικός χώρος δεσμεύεται από επενδυτές που έχουν όντως τόσο τη δυνατότητα όσο και τη βούληση να ολοκληρώσουν τις επενδύσεις τους έγκαιρα.

Το ΥΠΕΝ ήδη ετοιμάζει νομοθετική πρωτοβουλία για τη μείωση του χρόνου που οι επενδυτές θα έχουν ηλεκτρικό χώρο στην κατοχή τους προκειμένου να εξασφαλίσουμε ταχύτατα τους στόχους της ενεργειακής απεξάρτησης από ορυκτά καύσιμα.

90_45.JPG


Η στρατηγική του ΑΔΜΗΕ

Μέχρι το τέλος της δεκαετίας, τα έργα που περιλαμβάνονται στο επενδυτικό πρόγραμμα του ΑΔΜΗΕ, ύψους 5 δισ. ευρώ, θα έχουν δημιουργήσει ηλεκτρικό χώρο για ΑΠΕ της τάξης των 28 GW - από 18 GW που είναι σήμερα - ξεπερνώντας τον στόχο των 25 GW που σύμφωνα με εκτιμήσεις θα προβλέπει το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα για το 2030. Ο ρυθμός ανάπτυξης αυτών των δικτύων εξαρτάται πλέον από το αδειοδοτικό πλαίσιο που διέπει την υλοποίηση έργων Μεταφοράς (απαλλοτριώσεις, περιβαλλοντικές άδειες κοκ). Σε αυτό το σημείο απαιτείται μία γενναία μεταρρύθμιση προκειμένου να εξασφαλιστούν τα χρονοδιαγράμματα και στο βαθμό του εφικτού να επιταχυνθούν περαιτέρω. Ο ΑΔΜΗΕ έχει καταθέσει προτάσεις βελτίωσης και είναι σημαντικό η αγορά των ΑΠΕ να συνδράμει προς αυτή την κατεύθυνση προκειμένου τα δίκτυα να είναι διαθέσιμα στην ώρα τους και με τεχνική αρτιότητα.

Είναι σαφές όμως ότι το στρατηγικό ζήτημα που τίθεται σήμερα δεν είναι η διαθεσιμότητα ηλεκτρικού χώρου στα δίκτυα, αλλά η εξασφάλιση υλοποίησης όσων επενδύσεων έχουν ήδη δεσμεύσει και όσων πρόκειται να δεσμεύσουν ηλεκτρικό χώρο στο προσεχές μέλλον, καθώς έχουμε ήδη καλύψει, με όρους Οριστικών Προσφορών Σύνδεσης, το 90% του στόχου που θα προβλέπει το ΕΣΕΚ για το 2030 και σχεδόν το 80% του ηλεκτρικού χώρου που θα δημιουργήσει ο ΑΔΜΗΕ μέσα από τα νέα έργα Μεταφοράς τα επόμενα χρόνια.

Όπως καταδεικνύουν μελέτες που έχουν γίνει τόσο από τον ΑΔΜΗΕ, όσο και από τρίτους φορείς, με δεδομένες τις προβλέψεις ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας στο εσωτερικό της χώρας και με δεδομένες τις μέγιστες δυνατές μεταφορές ενέργειας από το εσωτερικό προς τα Βόρεια σύνορα μας έως το 2030 – λαμβάνοντας υπ’ όψιν όλες τις αναβαθμίσεις που ήδη μελετάμε-υλοποιούμε, αν οι ΑΠΕ ξεπεράσουν το φράγμα των 25-28 GW, οι περικοπές ενέργειας θα κινούνται σε μη αποδεκτά επίπεδα από πλευράς βιωσιμότητας επενδύσεων.

Παράλληλα το ΥΠΕΝ, σε συνέχεια των σχετικών νομοθετικών πρωτοβουλιών το καλοκαίρι του 2022, ωριμάζει το πλαίσιο για την αποθήκευση ηλεκτρικής ενέργειας και τα υπεράκτια αιολικά πάρκα. Έχουμε επανειλημμένα εκθέσει τους λόγους για τους οποίους είναι κρίσιμο σε αυτή τη φάση να επιταχυνθεί η διείσδυση αποθηκεύσεων στο Σύστημα και στο Δίκτυο προκειμένου τα έτη που ακολουθούν έως το 2030 να εξασφαλίσουμε την βέλτιστη λειτουργία τόσο του Συστήματος όσο και των έργων ΑΠΕ που θα είναι σε λειτουργία.

Η αποθήκευση θα επιτρέψει την ασφαλή διείσδυση ΑΠΕ στο Σύστημα και θα συνεισφέρει στην ενεργειακή επάρκεια με σημαντικό ποσοστό υποκατάστασης θερμικής παραγωγής ενώ μπορεί να συμβάλει σημαντικά και στην διαχείριση της παραγόμενης από ΑΠΕ ενέργειας. Ο ΑΔΜΗΕ συνεργάζεται αυτή την περίοδο με το ΥΠΕΝ για τον προσδιορισμό των παραμέτρων από πλευράς Συστήματος που είναι σημαντικό να ληφθούν υπ΄ όψιν στα κανονιστικά πλαίσια που ωριμάζουν.

Τα τεχνικά ζητήματα των συστημάτων αποθήκευσης

Παράλληλα υπό επεξεργασία βρίσκονται και οι τεχνικές απαιτήσεις που θα πρέπει να καλύπτουν τα συστήματα αποθήκευσης (χρόνοι απόκρισης, υπηρεσίες κ.ο.κ.), προκειμένου να γίνεται η βέλτιστη δυνατή διαχείριση αυτών των υποδομών. Τα είδη αποθήκευσης που μελετάμε αφορούν:

1. Αποθήκευση μέσα στα έργα ΑΠΕ, με προφανή συμβολή στη λειτουργία των ίδιων των μονάδων, καθώς οι επενδυτές θα είναι σε θέση να διαχειρίζονται βέλτιστα την παραγόμενη ενέργεια σε συνθήκες κορεσμού του Συστήματος.

2. Αποθήκευση stand-alone, που θα συμβάλει στην διαχείριση του ισοζυγίου ενέργειας ώστε να μειωθούν τα ποσοστά περικοπών που προβλέπονται, σε συνθήκες υψηλής διείσδυσης ΑΠΕ. Αυτές αποτελούν και το πρώτο πακέτο επενδύσεων που προγραμματίζονται και μπορούν να θεωρούνται εγγυημένες μέσω επιδοτήσεων σε επίπεδο CAPEX και λειτουργικής ενίσχυσης.

3. Έργα αποθήκευσης με ενσωματωμένες μονάδες ΑΠΕ.

Ως Διαχειριστής, θα πρέπει να γνωρίζουμε αν μπορούμε να στηριχθούμε στις αποθηκεύσεις τα επόμενα χρόνια για να διασφαλίσουμε την αποδοτικότερη λειτουργία του Συστήματος. Η Γερμανία που βρίσκεται σε φάση στρατηγικού επαναπροσδιορισμού στην Ενέργεια, λόγω της κρίσης με τη Ρωσία, πέρα από το γεγονός ότι δίνει τεράστια ώθηση στα υπεράκτια αιολικά και τις διασυνδέσεις με τα γειτονικά κράτη στη Βόρεια Θάλασσα και τη Βαλτική, δοκιμάζει το πώς η αποθήκευση μπορεί να αποτελεί οργανικά μέρος του Συστήματος Μεταφοράς (Storage for Transmission). Για να μπορεί η αποθήκευση να συμβάλλει τα μέγιστα ως προς το ισοζύγιο ενέργειας και τη διαχείριση των συμφορήσεων στα δίκτυα, θα πρέπει να απορροφά και να εγχέει ενέργεια, όταν αυτό απαιτείται από τη λειτουργία του Συστήματος. Η αγορά θα πρέπει, λοιπόν, να σχεδιαστεί με τέτοιον τρόπο που να το εξασφαλίζει. Σε διαφορετική περίπτωση, η λειτουργία αποθηκεύσεων από τον Διαχειριστή είναι αυτή που θα δώσει την δυνατότητα δημιουργίας ηλεκτρικού χώρου για νέες ΑΠΕ.

Έχουμε επίσης μπροστά μας το νέο πεδίο των υπεράκτιων αιολικών πάρκων για το οποίο τώρα πρέπει να ξεκινήσει η ωρίμανση για την υλοποίηση του θεσμικού πλαισίου που ψηφίστηκε το περασμένο καλοκαίρι. Ο σχεδιασμός σε ό,τι αφορά τα δίκτυα, θα πρέπει να γίνει πολύ προσεκτικά, λαμβάνοντας υπόψη την κατάσταση στο ηπειρωτικό σύστημα, προκειμένου ο σχεδιασμός να είναι ασφαλής τεχνικά και οικονομικά βέλτιστος.

Μία ακόμη κρίσιμη παράμετρος για την επιτάχυνση της πράσινης ενέργειας είναι οι διεθνείς διασυνδέσεις. Η συνολική χωρητικότητα των διεθνών διασυνδέσεων που διαθέτουμε, είναι ήδη πολύ μεγαλύτερη από τις ποσότητες ενέργειας που ανταλλάσσονται διασυνοριακά, οι οποίες κινούνται σε χαμηλότερα επίπεδα καθώς τα δίκτυα στη Βαλκανική χερσόνησο είναι ασθενή και η Ελλάδα δεν συνορεύει με ισχυρά Συστήματα Μεταφοράς.

Με την ανάπτυξη νέων διεθνών διασυνδέσεων με τα γειτονικά βαλκανικά κράτη αλλά και με την Κεντρική Ευρώπη, τη Βόρεια Αφρική και τη Μέση Ανατολή, ο ΑΔΜΗΕ ανοίγει νέους και ισχυρούς διαδρόμους μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας από το Νότο προς τον Βορρά, ώστε, ως χώρα, να είμαστε σε θέση να παράγουμε και να διακινούμε μεγάλες ποσότητες καθαρής ενέργειας προς τη Βόρεια και Κεντρική Ευρώπη και να καταστούμε ένας κρίσιμος ενεργειακός κόμβος σε περιφερειακό επίπεδο.

Η ενεργειακή μετάβαση συμβαίνει ήδη και χρειάζονται παράλληλες ενέργειες σε πολλά επίπεδα προκειμένου να εξασφαλίσουμε την βέλτιστη λειτουργία τόσο για τους καταναλωτές όσο και για τις επενδύσεις που απαιτούνται. Η ρυθμιστική ενίσχυση των Διαχειριστών και η εφαρμογή fast-track αδειοδοτήσεων για νέα έργα Μεταφοράς και γενικότερα δικτύων στην χώρα είναι σίγουρα βασικές προϋποθέσεις.

*Ο Ιωάννης Μάργαρης είναι Αντιπρόεδρος του ΑΔΜΗΕ – Γενικός Διευθυντής Τεχνολογίας, Ανάπτυξης Συστήματος και Στρατηγικής

www.worldenergynews.gr

Ρoή Ειδήσεων

Δείτε επίσης