Σενάρια στο μακρινό μέλλον εξετάζει η έρευνα που δημοσιεύτηκε στο Geophysical Research Letters
Μια «κατάρρευση» βασικών ρευμάτων του Ατλαντικού ωκεανού θα προκαλούσε πτώση των καλοκαιρινών και χειμερινών θερμοκρασιών σε όλη τη Βόρεια Ευρώπη, υπερνικώντας την υπερθέρμανση της γης η οποία προκαλείται από την ανθρώπινη δραστηριότητα.
Αυτό συμβαίνει σύμφωνα με νέα έρευνα, που δημοσιεύτηκε στο Geophysical Research Letters (GRL).
Η έκθεση εξετάζει τον συνδυασμένο αντίκτυπο του κλεισίματος της Ατλαντικής Μεσημβρινής Ανατρεπτικής Κυκλοφορίας (AMOC) και της υπερθέρμανσης του πλανήτη στις θερμοκρασίες στη Βόρεια Ευρώπη.
Οι επιστήμονες έχουν προειδοποιήσει ότι η ανθρωπογενής κλιματική αλλαγή πιθανότατα προκαλεί την αποδυνάμωση της AMOC και ότι η συνεχιζόμενη υπερθέρμανση θα μπορούσε να την ωθήσει προς ένα «σημείο καμπής».
Η μελέτη υποδηλώνει ότι σε ένα ενδιάμεσο σενάριο εκπομπών, η υπερθέρμανση που προκαλείται από τα αέρια του θερμοκηπίου δεν θα μπορούσε να αντισταθμίσει τον αντίκτυπο ψύξης μιας κατάρρευσης της AMOC.
Προβλέψεις για Λονδίνο και Σκανδιναβία
Σε αυτόν τον μοντελοποιημένο κόσμο, ένας στους 10 χειμώνες στο Λονδίνο θα μπορούσε να δει ακραίες θερμοκρασίες ψύχους να πλησιάζουν τους -20C.
Τα ακραία χειμερινά ρεύματα στο Όσλο της Νορβηγίας, θα μπορούσαν να πέσουν περίπου στους -48C.
Οι χαμηλές θερμοκρασίες προβλέπεται να οφείλονται στην απώλεια μεταφοράς θερμότητας από τις τροπικές περιοχές μέσω των ωκεάνιων ρευμάτων, καθώς και στην εξάπλωση του θαλάσσιου πάγου στη βόρεια Ευρώπη τους χειμερινούς μήνες.
Η έρευνα δεν εξετάζει πότε μπορεί να ανατραπεί η AMOC. Αντίθετα εστιάζει σε σενάρια στο μακρινό μέλλον.
«Εάν η AMOC καταρρεύσει, πρέπει να προετοιμαστούμε για σημαντικά πιο δροσερούς χειμώνες. Τα ακραία χειμερινά φαινόμενα θα είναι πολύ σημαντικά για ορισμένες περιοχές. Οι θερμοκρασίες θα μπορούσαν να πέσουν στους -50°C στη Σκανδιναβία», υποστηρίζει ο Δρ. René van Westen (επικεφαλής συντάκτης της έκθεσης και ερευνητής ωκεανογραφίας στο Πανεπιστήμιο της Ουτρέχτης).
Η έρευνα δημοσιεύεται μαζί με χάρτη και δείχνει ότι μια κατάρρευση της AMOC υπό διαφορετικά σενάρια θέρμανσης θα μπορούσε να επηρεάσει τους μέσους όρους θερμοκρασίας, τα ακραία φαινόμενα και τον θαλάσσιο πάγο σε όλη την Ευρώπη.
Κομβική η AMOC στη διατήρηση της ζεστής Ευρώπης
Η AMOC είναι σύστημα ωκεάνιων ρευμάτων που παίζει κρίσιμο ρόλο στη διατήρηση της ζεστής Ευρώπης.
Μεταφέρει ζεστό νερό βόρεια από τις τροπικές περιοχές στην Ευρώπη και κρύα, βαθιά νερά πίσω νότια.
Η πιθανή κατάρρευση αυτών των ωκεάνιων ρευμάτων (προκαλείται από την εισροή γλυκού νερού από το λιώσιμο των πάγων καθώς και από την άνοδο της θερμοκρασίας του αέρα) θεωρείται από ορισμένους επιστήμονες ως ένα «σημείο καμπής» που μόλις ενεργοποιηθεί, θα είναι μη αναστρέψιμο σε ανθρώπινες χρονικές κλίμακες.
Ωστόσο, υπάρχει σημαντική επιστημονική συζήτηση σχετικά με το εάν η ανθρωπογενής κλιματική αλλαγή προκαλεί την επιβράδυνση του AMOC - και εάν και πότε μπορεί να «ανατραπεί».
Διιστάμενες επιστημονικές απόψεις
Ορισμένοι επιστήμονες έχουν υποστηρίξει ότι τα ωκεάνια ρεύματα επιβραδύνονται από τα μέσα του 20ού αιώνα, ενώ άλλοι λένε ότι δεν έχει υπάρξει εξασθένηση από τη δεκαετία του 1960.
Σχετικά με τους κινδύνους ενός επικείμενου σημείου καμπής, ορισμένοι ερευνητές έχουν εκτιμήσει ότι θα μπορούσε να συμβεί μια κατάρρευση αυτόν τον αιώνα, αλλά άλλοι έχουν αμφισβητήσει την αξιοπιστία των σημάτων έγκαιρης προειδοποίησης που ερμηνεύονται ως ένδειξη επικείμενου κλεισίματος.
Μια εργασία που δημοσιεύθηκε πέρυσι από τον van Westen και τους συναδέλφους του η οποία κατέλαβε τη δεύτερη θέση στη συλλογή του Carbon Brief με τις πιο πολυσυζητημένες κλιματικές εργασίες του 2024, διαπίστωσε ότι η σημερινή AMOC βρίσκεται σε τροχιά προς την ανατροπή.
Η εργασία αυτή παρουσίασε ορισμένες από τις κλιματικές επιπτώσεις ενός τέτοιου γεγονότος, συμπεριλαμβανομένης μιας πτώσης κατά 10-30°C στις μέσες μηνιαίες χειμερινές θερμοκρασίες στη Βόρεια Ευρώπη μέσα σε έναν αιώνα και μιας «δραστικής αλλαγής» στα πρότυπα βροχοπτώσεων στον Αμαζόνιο.
Τα 3 σενάρια της «κατάρρευσης» της AMOC
Στο ερώτημα που αφορά «τι θα συνέβαινε σε ένα σενάριο όπου έχουμε κλιματική αλλαγή και κατάρρευση του AMOC. Θα γίνει πιο δροσερό πάνω από την Ευρώπη ή θα γίνει πιο ζεστό; Θα κερδίσει η περιφερειακή θέρμανση ή θα κερδίσει η ψύξη;», οι επιστήμονες εκτελούν μια σειρά από κλιματικές προσομοιώσεις, εξερευνώντας διαφορετικούς συνδυασμούς αύξησης της παγκόσμιας θερμοκρασίας και κατάρρευσης του AMOC.
Συγκεκριμένα, οι επιστήμονες διερευνούν την κατάρρευση της AMOC σε 3 σενάρια:
Ένα «ενδιάμεσο» κλιματικό σενάριο (RCP4.5) το οποίο είναι σύμφωνο με τις τρέχουσες παγκόσμιες πολιτικές για το κλίμα.
Ένα σενάριο πολύ υψηλών εκπομπών (RCP8.5) όπου η θέρμανση φτάνει τους 4°C πάνω από τον προβιομηχανικό μέσο όρο έως το 2100.
Ένα «προβιομηχανικό» σενάριο, χωρίς καμία ανθρωπογενή υπερθέρμανση του πλανήτη.
Σε αυτά τα 3 σενάρια, οι ερευνητές εκτελούν πολλαπλές προσομοιώσεις 500 χρόνια στο μέλλον, σταθεροποιώντας την άνοδο της παγκόσμιας θερμοκρασίας στους 2°C και πάνω από 4°C από το 2100 και μετά.
Η εργασία επικεντρώνεται κυρίως στις επιπτώσεις στο ενδιάμεσο σενάριο με την κατάρρευση του AMOC.
Εκτιμήσεις για δροσερά καλοκαίρια
Η έρευνα σημειώνει ότι (βάσει αυτού του σεναρίου) η βορειοδυτική Ευρώπη πρόκειται να αντιμετωπίσει «βαθιά ψύξη», που χαρακτηρίζεται από πιο έντονα χειμερινά ακραία φαινόμενα.
Οι καλοκαιρινές θερμοκρασίες, αναμένεται να παραμείνουν ελαφρώς πιο δροσερές από ό,τι σε ένα προβιομηχανικό κλίμα - πράγμα που σημαίνει ότι οι Ευρωπαίοι θα βιώσουν δραματικές διακυμάνσεις στις θερμοκρασίες καθ' όλη τη διάρκεια του έτους.
Αυξημένες χειμερινές καταιγίδες και μεγαλύτερες καθημερινές διακυμάνσεις της θερμοκρασίας αναμένονται επίσης σε αυτό το σενάριο. Αυτό οφείλεται σε μεγαλύτερη διαφορά θερμοκρασίας μεταξύ της βόρειας Ευρώπης και της νότιας Ευρώπης, η οποία θα επηρεαστεί λιγότερο από μια εξασθενημένη AMOC.
Η έρευνα σημειώνει ότι η ψύξη από τη μειωμένη μεταφορά θερμότητας από τα ωκεάνια ρεύματα θα ενισχυθεί από την «εκτεταμένη» επέκταση του θαλάσσιου πάγου στις ακτές της βορειοδυτικής Ευρώπης.
Ο παρακάτω χάρτης δείχνει την έκταση του θαλάσσιου πάγου τον Φεβρουάριο στο σενάριο όπου η AMOC καταρρέει και ο κόσμος θερμαίνεται κατά 2 βαθμούς Κελσίου. Δείχνει πώς ο θαλάσσιος πάγος της Αρκτικής - όταν φτάσει στο ετήσιο μέγιστο - θα καλύψει τις ακτές της Σκανδιναβίας και μεγάλο μέρος του νησιού της Μεγάλης Βρετανίας.
Συνέπειες τερματισμού της AMOC
Η έρευνα εξετάζει επίσης τις επιπτώσεις ενός τερματισμού της AMOC σε έναν κόσμο που είναι 4°C θερμότερος.
Υποδηλώνει ότι, σύμφωνα με αυτό το σενάριο, η ψύξη που σχετίζεται με το κλείσιμο των ωκεάνιων ρευμάτων δεν θα υπερτερούσε της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Η Βόρεια Ευρώπη δεν θα βιώσει εκτεταμένη επέκταση του θαλάσσιου πάγου ή την ισχυρή ψύξη που προβλέπεται στο σενάριο των 2°C.
Αντίθετα, οι θερμοκρασίες αναμένεται να αυξηθούν σε όλη τη διάρκεια του έτους και ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες. Ωστόσο, η βόρεια Ευρώπη αναμένεται να δει υπερθέρμανση κάτω από τον παγκόσμιο μέσο όρο.
Προβλέψεις για παγωμένες πόλεις
Ενώ η ίδια η εργασία χρησιμοποιεί την ολλανδική πόλη De Bilt ως μελέτη περίπτωσης, οι ερευνητές έχουν δημοσιεύσει προβλέψεις για μια σειρά ευρωπαϊκών πόλεων στο πλαίσιο των σεναρίων που διερευνήθηκαν στη μελέτη.
Ο παρακάτω χάρτης δείχνει τις προβλεπόμενες ακραίες θερμοκρασίες ψύχους υπό 2°C θέρμανσης και κατάρρευσης της AMOC σε πόλεις στο Βέλγιο, τη Γαλλία, την Ιρλανδία, την Ολλανδία, την Ελβετία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Δείχνει πώς οι θερμοκρασίες θα μπορούσαν να πέσουν στους -29,7°C στο Εδιμβούργο, -19,3°C στο Λονδίνο και -18°C στο Παρίσι.
www.worldenergynews.gr
