Σε μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Scientific Reports, μια ομάδα γεωλόγων αποκάλυψε ότι ένα μέρος του βυθού του Νότιου Ατλαντικού - που προηγουμένως θεωρούνταν ηφαιστειακό οροπέδιο - είναι στην πραγματικότητα τα ερείπια ενός τεράστιου τροπικού νησιού που βρισκόταν πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας πριν από 40 εκατομμύρια χρόνια. Τώρα βυθισμένη κάτω από 650 μέτρα νερού, η περιοχή που είναι γνωστή ως Rio Grande Rise επανεμφανίζεται στην παγκόσμια προσοχή - όχι φυσικά, αλλά γεωπολιτικά.
Ένα τροπικό νησί θαμμένο κάτω από τη λάβα και τον χρόνο
Η ανακάλυψη έρχεται μετά από χρόνια ερευνών στον πυθμένα του ωκεανού που διεξήχθησαν από το Πανεπιστήμιο του Σάο Πάολο, σε συνεργασία με Βρετανούς ερευνητές από το Εθνικό Κέντρο Ωκεανογραφίας. Κατά τη διάρκεια αποστολών βαθέων υδάτων στο RRS Discovery και το Alpha Crucis, οι ερευνητές αποκάλυψαν ασυνήθιστες ζώνες κόκκινου αργίλου - έναν τύπο εδάφους που συνήθως σχηματίζεται σε υγρές, τροπικές συνθήκες - ανάμεσα σε σκληρυμένες ροές λάβας στον πυθμένα της θάλασσας.
Αυτός ο κόκκινος άργιλος περιέχει υψηλές συγκεντρώσεις καολινίτη, αιματίτη και γαιτίτη, ορυκτά που είναι γνωστό ότι σχηματίζονται μέσω υποαέριας χημικής αποσάθρωσης σε τροπικά κλίματα. Ο Χημικός Δείκτης Αλλοίωσης (CIA) του αργίλου μετρήθηκε στο 93, υποδεικνύοντας «ακραία χημική αποσάθρωση», σύμφωνα με τη μελέτη. Αυτό το επίπεδο αποσάθρωσης συμβαίνει μόνο όταν τα ηφαιστειακά πετρώματα εκτίθενται στον αέρα και τη βροχή για μεγάλα χρονικά διαστήματα.
«Αυτός ο πηλός δεν προήλθε από τις ηπείρους ή τα ρεύματα βαθέων υδάτων», δήλωσε ο Luigi Jovane, επικεφαλής ερευνητής στο Πανεπιστήμιο του Σάο Πάολο. «Η θέση και η ορυκτή του σύνθεση υποδηλώνουν ότι σχηματίστηκε στη θέση του, όταν το νησί ήταν πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, εκτεθειμένο σε τροπικές αποσάθρωση για εκατομμύρια χρόνια».
Οι ίδιες οι ροές λάβας χρονολογούνται από την εποχή του Ηώκαινου, περίπου 44 εκατομμύρια χρόνια πριν, κατά τη διάρκεια μιας δευτερογενούς ηφαιστειακής φάσης της Άνοδος του Ρίο Γκράντε. Εκείνη την εποχή, το κλίμα της Γης ήταν σημαντικά θερμότερο και αυτή η πλέον βυθισμένη περιοχή πιθανότατα φιλοξενούσε τροπική βλάστηση και πλούσια στρώματα εδάφους.
Η ώθηση της κυριαρχίας της Βραζιλίας στα διεθνή ύδατα
Πέρα από την επιστημονική ίντριγκα, η Άνοδος του Ρίο Γκράντε προσελκύει γεωπολιτική προσοχή. Σύμφωνα με το Indian Defence Review, η βραζιλιάνικη κυβέρνηση έχει ζητήσει επίσημα την επέκταση της υφαλοκρηπίδας της ώστε να συμπεριλάβει αυτήν την περιοχή. Αυτό θα επέτρεπε στη Βραζιλία να διεκδικήσει κυριαρχικά δικαιώματα επί του βυθού, ιδίως των τεράστιων ορυκτών αποθεμάτων που βρίσκονται σε αυτόν.
Η περιοχή πιστεύεται ότι είναι πλούσια σε τελλούριο, νικέλιο, κοβάλτιο και ιδιαίτερα λίθιο - ορυκτά κρίσιμα για την κατασκευή μπαταριών και άλλων τεχνολογιών πράσινης ενέργειας. Αυτοί οι πόροι έχουν ήδη μεγάλη ζήτηση καθώς ο κόσμος μεταβαίνει προς τα ηλεκτρικά οχήματα και τις υποδομές ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
O περιβαλλοντικός αντίκτυπος
H αξίωση της Βραζιλίας δεν είναι απλή. Το Rio Grande Rise βρίσκεται εκτός της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης (ΑΟΖ) της χώρας και επί του παρόντος βρίσκεται υπό τη δικαιοδοσία της Διεθνούς Αρχής Θαλάσσιου Βυθού (ISA), ενός φορέα των Ηνωμένων Εθνών που επιβλέπει την εξόρυξη σε διεθνή ύδατα. Για να εξασφαλίσει εδαφικά δικαιώματα, η Βραζιλία πρέπει να αποδείξει ότι η περιοχή αποτελεί φυσική προέκταση της υφαλοκρηπίδας της και ότι η εξόρυξη μπορεί να γίνει με βιώσιμο τρόπο.
Η ISA απαιτεί εκτεταμένες μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων πριν από την έγκριση οποιασδήποτε εξορυκτικής δραστηριότητας στον βυθό. Η Βραζιλία έχει αρχίσει να ξεκινά αυτές τις αξιολογήσεις, αλλά οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι τα οικοσυστήματα βαθέων υδάτων εξακολουθούν να μην είναι πλήρως κατανοητά. «Πρέπει να γνωρίζετε πώς αυτό θα επηρεάσει τα ζώα, τους μύκητες και τα κοράλλια», δήλωσε ο Jovane. «Έχουμε να κάνουμε με μοναδικά και αρχαία θαλάσσια συστήματα».
Η επιστημονική αξία ξεπερνά τα ορυκτά
Ενώ οι δυνατότητες για ορυκτό πλούτο καθοδηγούν τις πολιτικές συζητήσεις, η άνοδος του Ρίο Γκράντε προσφέρει επίσης στους επιστήμονες μια άνευ προηγουμένου ματιά στο κλιματικό και τεκτονικό παρελθόν της Γης. Σύμφωνα με την έρευνα, αυτό το τεράστιο υποθαλάσσιο όρος πιθανότατα βρισκόταν 180 έως 2.000 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας στην κορύφωσή του και διαμορφώθηκε από το ρήγμα και την ηφαιστειακή δραστηριότητα του Ηώκαινου.
Οι στρωματοποιημένες ροές λάβας που διανθίζονται με το φθαρμένο έδαφος υποδηλώνουν ότι οι ηφαιστειακές εκρήξεις δεν ήταν συνεχείς, αλλά συνέβησαν σε φάσεις, δίνοντας τη θέση τους σε μεγάλες περιόδους διάβρωσης και σχηματισμού εδάφους. Αυτός ο τύπος γεωλογίας σπάνια διατηρείται, ειδικά κάτω από τον ωκεανό. Παρόμοια χαρακτηριστικά γης έχουν καταγραφεί σε μέρη όπως οι παγίδες Deccan στην Ινδία και η ομάδα βασάλτη του ποταμού Κολούμπια στη Βόρεια Αμερική, αλλά αυτό είναι το πρώτο τέτοιο εύρημα αυτού του είδους σε βυθισμένο ωκεάνιο οροπέδιο.
Ένα στρατηγικό σταυροδρόμι
Το μέλλον του Ρίο Γκράντε Ρίο βρίσκεται πλέον στη διασταύρωση της επιστημονικής έρευνας, της εξόρυξης πόρων και του διεθνούς δικαίου. Η προσπάθεια της Βραζιλίας να διεκδικήσει μια διεκδίκηση μπορεί να χρειαστεί χρόνια για να επιλυθεί, αλλά έχει ήδη πυροδοτήσει παγκόσμιο ενδιαφέρον για την υποθαλάσσια κυριαρχία και την εξόρυξη σε μεγάλα βάθη της θάλασσας.
Εάν της δοθεί αποκλειστική πρόσβαση, η Βραζιλία θα μπορούσε να γίνει κεντρικός παράγοντας στην παγκόσμια αλυσίδα εφοδιασμού πράσινης ενέργειας, ελέγχοντας μία από τις λίγες γνωστές υποθαλάσσιες περιοχές με μεγάλα κοιτάσματα λιθίου. Ταυτόχρονα, οι θαλάσσιοι βιολόγοι και γεωλόγοι προειδοποιούν ότι η βιαστική εξόρυξη θα μπορούσε να διαταράξει οικοσυστήματα που μόλις έχουμε αρχίσει να κατανοούμε.
www.worldenergynews.gr
