Ένα τεράστιο, πλωτό χαλί από φύκια -τόσο μεγάλο που μπορεί να εντοπιστεί από το διάστημα- εκτείνεται τώρα χιλιάδες μίλια στον Ατλαντικό Ωκεανό, φτάνοντας από τον Κόλπο του Μεξικού μέχρι τις ακτές της Δυτικής Αφρικής. Τον Μάιο του 2025, αυτή η λεγόμενη Μεγάλη Ζώνη Σαργάσου του Ατλαντικού έφτασε σε ιστορικό υψηλό: 37,5 εκατομμύρια μετρικοί τόνοι βιομάζας παρασύρονται ακριβώς κάτω από την επιφάνεια, σύμφωνα με εκτιμήσεις δορυφόρων από το Πανεπιστήμιο της Νότιας Φλόριντα.
Η καφέ παλίρροια
Για χρόνια, οι παράκτιες κοινότητες από τη Φλόριντα μέχρι την Καραϊβική προετοιμάζονται κάθε άνοιξη για τη σκούρα καφέ παλίρροια που πνίγει τις παραλίες, σκοτώνει την άγρια ζωή και διώχνει τον τουρισμό. Αλλά ενώ τα συνεργεία καθαρισμού φτυαρίζουν τόνους από τα σάπια φύκια από θέρετρα και ακτές, οι επιστήμονες αγωνίζονται να κατανοήσουν τι κρύβεται πίσω από την επιδημία - και αν πρόκειται για ένα βραχυπρόθεσμο γεγονός ή για μια κλιματικά προκαλούμενη μετατόπιση στην οικολογική δομή του Ατλαντικού.
Η Πλάγια Ντελ Κάρμεν, ένας δημοφιλής προορισμός διακοπών στη χερσόνησο Γιουκατάν του Μεξικού, αντιμετωπίζει σημαντικές εκβράσεις Σαργάσου κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, όπως και άλλες ακτές της Καραϊβικής
Πρόσφατες μελέτες υποδηλώνουν ότι μπορεί να οφείλονται και τα δύο. Η ζώνη είναι κάτι περισσότερο από μια ενόχληση. Είναι πλέον ένα σημάδι βαθύτερων ωκεάνιων μετασχηματισμών που περιλαμβάνουν κύκλους θρεπτικών συστατικών, βιομηχανική ρύπανση, μικροβιακή εξέλιξη και θέρμανση των υδάτων. Η ανακάλυψη ενός βασικού οικολογικού μηχανισμού φέτος επαναπροσδιορίζει τον τρόπο με τον οποίο οι ερευνητές σκέφτονται το φαινόμενο - και εγείρει επείγοντα ερωτήματα σχετικά με το πώς να μετριαστεί ο αντίκτυπός του.
Μια ζώνη από φύκια πλατιά όσο μια ήπειρος
Κάποτε περιοριζόταν στη Θάλασσα των Σαργάσου, μια σχετικά ήσυχη περιοχή του Βόρειου Ατλαντικού, τα φύκια σαργάσου έχουν πλέον αποικίσει ολόκληρη την τροπική λεκάνη του Ατλαντικού. Η ανάπτυξή τους δεν είναι πλέον εποχιακή ή διάσπαρτη - είναι δομημένη, επίμονη και μαζική σε κλίμακα. Η ζώνη αυτή τη στιγμή εκτείνεται σε περισσότερα από 8.800 χιλιόμετρα, ή διπλάσιο πλάτος από τις ηπειρωτικές ΗΠΑ, σύμφωνα με το Ωκεανογραφικό Ινστιτούτο Harbor Branch του Πανεπιστημίου Florida Atlantic.
Το σημείο καμπής ήρθε το 2011, όταν ασυνήθιστα ισχυρά μοτίβα ανέμων και αλλαγές στην επιφάνεια της θάλασσας ώθησαν για πρώτη φορά μεγάλα στρώματα φυκιών σε νέα γεωγραφικά πλάτη. Έκτοτε, οι ανθίσεις επιστρέφουν σχεδόν κάθε χρόνο, με αυξανόμενη συχνότητα και όγκο. Μια πρόσφατη ανασκόπηση στο Harmful Algae εντοπίζει το μοτίβο σε σημαντικές αλλαγές στη χημεία των ωκεανών - ιδιαίτερα απότομες αυξήσεις στο άζωτο και τον φώσφορο, δύο θρεπτικά συστατικά που λειτουργούν ως λίπασμα για τα θαλάσσια φύκια.
Μεγάλο μέρος αυτής της αύξησης των θρεπτικών συστατικών οφείλεται στον άνθρωπο. Οι απορροές από βιομηχανικές εκμεταλλεύσεις, οι απορρίψεις λυμάτων από αστικά κέντρα και οι εκροές του ποταμού Αμαζονίου έχουν δημιουργήσει ένα πλούσιο σε άζωτο ρεύμα στον Ατλαντικό. Στην πραγματικότητα, μεταξύ 1980 και 2020, η περιεκτικότητα σε άζωτο στα δείγματα σάργασου αυξήθηκε κατά πάνω από 50%, σύμφωνα με μακροπρόθεσμα δορυφορικά και βιογεωχημικά δεδομένα από την FAU.
Μικροβιακές συνεργασίες - και πλαστικό
Αλλά η υπερβολική ποσότητα θρεπτικών συστατικών από μόνη της δεν εξηγεί πλήρως την εκρηκτική ανάπτυξη. Μια σημαντική ανακάλυψη ήρθε φέτος, όταν ερευνητές στο Ινστιτούτο Χημείας Max Planck εντόπισαν έναν παραβλεπόμενο παράγοντα: τα κυανοβακτήρια, μικροσκοπικούς οργανισμούς που ζουν στην επιφάνεια του σάργασου. Αυτά τα βακτήρια εκτελούν δέσμευση αζώτου - μετατρέποντας το ατμοσφαιρικό άζωτο σε χρησιμοποιήσιμη μορφή - και υπερτροφοδοτούν την ανάπτυξη των φυκιών, ιδιαίτερα σε νερά πλούσια σε φώσφορο.
Τα ανοδικά γεγονότα κοντά στον ισημερινό φαίνεται να τραβούν βαθιά νερά πλούσια σε φώσφορο στην επιφάνεια, δημιουργώντας τις ιδανικές συνθήκες για αυτή τη μικροβιακή συνεργασία. «Αυτή η συμβίωση δίνει στο σαργάσο ένα σοβαρό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα», δήλωσε ο Δρ. Jonathan Jung, επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης Nature Geoscience. Δεδομένα κοραλλιογενών πυρήνων σε όλη την Καραϊβική δείχνουν ότι η δέσμευση αζώτου αντικατοπτρίζει ακριβώς τη δραστηριότητα άνθισης από το 2011.
Τα μικροπλαστικά
Ένας άλλος εκπληκτικός επιταχυντής: τα μικροπλαστικά. Μια ξεχωριστή μελέτη από το Πανεπιστήμιο Florida Atlantic διαπίστωσε ότι τα βακτήρια Vibrio - ορισμένα στελέχη των οποίων είναι επιβλαβή τόσο για τα ψάρια όσο και για τους ανθρώπους - προσκολλώνται επιθετικά στα πλαστικά υπολείμματα που έχουν μπλεχτεί σε στρώματα σαργάσου. Αυτά τα μικρόβια μπορούν να εμπλουτίσουν περαιτέρω το περιβάλλον νερό με άζωτο μέσω της απέκκρισης αποβλήτων, σχηματίζοντας αυτό που οι επιστήμονες αποκαλούν «καταιγίδα παθογόνων» που εντείνει τις συνθήκες άνθισης.
Μια αυξανόμενη απειλή για τα παράκτια οικοσυστήματα
Παίζει έναν χρήσιμο οικολογικό ρόλο—χρησιμεύοντας ως καταφύγιο για νεαρά ψάρια και θαλάσσιες χελώνες—αυτή η ζώνη έχει αναπτυχθεί πέρα από κάθε φυσική ισορροπία. Όταν τα φύκια φτάνουν στις ακτές σε τεράστιες ποσότητες, μπλοκάρουν το ηλιακό φως, ασφυκτιούν τους κοραλλιογενείς υφάλους και δημιουργούν νεκρές ζώνες με έλλειψη οξυγόνου.
Το οικονομικό κόστος κλιμακώνεται επίσης. Σε μέρη όπως η Πλάγια ντελ Κάρμεν, το Μεξικό και τα Μπαρμπάντος, οι διευθυντές ξενοδοχείων διαθέτουν πλέον εκατομμύρια δολάρια κάθε σεζόν για να καθαρίσουν τις παραλίες τους. Στη Φλόριντα, μια άνθιση του σαργάσου το 1991 ανάγκασε ακόμη και το προσωρινό κλείσιμο ενός πυρηνικού σταθμού ηλεκτροπαραγωγής μετά από απόφραξη του συστήματος εισαγωγής ψύξης.
Καθώς τα φύκια αποσυντίθενται, απελευθερώνουν υδρόθειο—ένα αέριο που μυρίζει σαν σάπια αυγά και θέτει αναπνευστικούς κινδύνους. Σε συνδυασμό με τα αποπνικτικά γραφικά και τον τεράστιο όγκο, η άνθιση διώχνει τώρα τους τουρίστες και αναδιαμορφώνει τα μέσα διαβίωσης σε δεκάδες παράκτιες κοινότητες.
www.worldenergynews.gr
