Ο παγετώνας Thwaites στη Δυτική Ανταρκτική -- ευρέως γνωστός ως "Παγετώνας Doomsday" -- αλλάζει πιο γρήγορα από σχεδόν οποιοδήποτε άλλο σύστημα πάγου-ωκεανού στον πλανήτη.
H συμπεριφορά του παγετώνα
Η μελλοντική του συμπεριφορά παραμένει ένα από τα μεγαλύτερα άγνωστα στις προβλέψεις για την παγκόσμια άνοδο της στάθμης της θάλασσας. Ένα μέρος αυτού του συστήματος, η Ανατολική Υφαλοκρηπίδα Πάγου Thwaites (TEIS), επιπλέει στον ωκεανό και εν μέρει συγκρατείται στη θέση του από ένα σημείο στερέωσης στο βόρειο άκρο του. Τα τελευταία είκοσι χρόνια, αυτή η υφαλοκρηπίδα έχει αναπτύξει αυξανόμενες ρωγμές γύρω από μια σημαντική ζώνη διάτμησης που βρίσκεται ανάντη αυτού του σημείου στερέωσης.
Μια νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Journal of Geophysical Research: Earth Surface (AGU, 2025) προσφέρει την πιο λεπτομερή περιγραφή μέχρι σήμερα για το πώς έχει εξελιχθεί αυτή η αργή διάσπαση. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε στο Κέντρο Επιστημών Παρατήρησης της Γης και ηγήθηκε ο Debangshu Banerjee, πρόσφατος μεταπτυχιακός φοιτητής από το Κέντρο Επιστημών Παρατήρησης της Γης (CEOS), μαζί με τη Δρ. Karen Alley (Επίκουρη Καθηγήτρια, CEOS) και τον Δρ. David Lilien (Επίκουρη Καθηγήτρια, Πανεπιστήμιο Indiana Bloomington και πρώην Ερευνητικός Συνεργάτης στο CEOS).
Ανάπτυξη Ρωγμάτων, Δυναμική Πάγου και Ενίσχυση Βρόχου Ανάδρασης
Χρησιμοποιώντας είκοσι χρόνια (2002-2022) δορυφορικών παρατηρήσεων, μετρήσεων ταχύτητας ροής πάγου και δεδομένων GPS in situ, η ομάδα κατέγραψε πώς σχηματίστηκαν και εξελίχθηκαν τα ρήγματα εντός της ζώνης διάτμησης TEIS. Η ανάλυσή τους δείχνει ότι η σταδιακή ανάπτυξη αυτών των ρηγμάτων αποδυνάμωσε τη σύνδεση της υφαλοκρηπίδας με το σημείο πρόσδεσης. Καθώς αυτή η σύνδεση επιδεινώθηκε, ο πάγος προς τα πάνω άρχισε να ρέει πιο γρήγορα, μειώνοντας τη μηχανική σταθερότητα της υφαλοκρηπίδας.
Οι ερευνητές εντόπισαν τέσσερα σαφή στάδια σε αυτήν την αποδυνάμωση και τόνισαν δύο σημαντικά ευρήματα. Το πρώτο είναι ότι τα ρήγματα επεκτάθηκαν σε δύο διακριτές φάσεις: πρώτα εμφανίστηκαν μεγάλα ρήγματα ευθυγραμμισμένα με την κατεύθυνση της ροής του πάγου, ακολουθούμενα αργότερα από μικρότερα ρήγματα που διέσχιζαν τη ροή. Το δεύτερο αποτελεί απόδειξη ενός κύκλου θετικής ανάδρασης στον οποίο αυτά τα ρήγματα αύξησαν την επιτάχυνση του πάγου, η οποία με τη σειρά της προκάλεσε περαιτέρω ζημιές. Αυτός ο βρόχος επιτάχυνσης έπαιξε σημαντικό ρόλο στην πρόσφατη παρακμή της υφαλοκρηπίδας.
Μια Μετατόπιση από τη Σταθεροποιητική Δύναμη σε Πηγή Αδυναμίας
Η μελέτη σημειώνει ότι το σημείο στερέωσης, που κάποτε ήταν βασικός παράγοντας που συγκρατούσε το TEIS στη θέση του, έχει σταδιακά μετατοπιστεί σε ένα χαρακτηριστικό που τώρα συμβάλλει στην αστάθειά του. Αυτό το τετραβάθμιο μοτίβο δομικής παρακμής μπορεί να αποτελεί σήμα για άλλες υφαλοκρηπίδες πάγου της Ανταρκτικής που φαίνεται να εισέρχονται σε παρόμοιες φάσεις αδυναμίας. Εάν αυτές οι πλωτές υφαλοκρηπίδες συνεχίσουν να επιδεινώνονται, το Ανταρκτικό Πάγος θα μπορούσε να συμβάλει ακόμη περισσότερο στην μελλοντική άνοδο της στάθμης της θάλασσας.
www.worldenergynews.gr
