Ο θαλάσσιος πάγος που επιπλέει στην κορυφή του Αρκτικού Ωκεανού έφτασε στην ελάχιστη έκτασή του για το 2025 στις 10 Σεπτεμβρίου, καλύπτοντας 4,602 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα, ολοκληρώνοντας την φετινή καλοκαιρινή τήξη. Αυτό απέχει πολύ από το να είναι ένα ιστορικό χαμηλό και αντιπροσωπεύει μια ανάκαμψη, κατά κάποιο τρόπο, από εκεί που βρίσκονταν τα πράγματα νωρίτερα φέτος.
H κάλυψη πάγου μειώνεται
Στο χειμερινό μέγιστο τον Μάρτιο του 2025, ο αρκτικός πάγος ήταν σε κακή κατάσταση. Αυτός είναι ο μήνας κατά τον οποίο ο θαλάσσιος πάγος, που ενθαρρύνεται από τις θερμοκρασίες κατάψυξης και το σκοτάδι 24/7, φτάνει ετησίως στη μεγαλύτερη έκτασή του. Η κάλυψη πάγου στην περιοχή τότε μόλις ξεπέρασε τα 14,3 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα- η μικρότερη έκταση στο χειμερινό μέγιστο που παρατηρήθηκε στο 47ετές δορυφορικό αρχείο και περισσότερο από 1 εκατομμύριο km2 (386.000 mi2) κάτω από το μέσο χειμερινό μέγιστο 1981 έως 2010.
Μεγάλο μέρος του 2025 ακολούθησε μια παρόμοια καθοδική πορεία. Καθ' όλη τη διάρκεια του Ιουνίου και στις αρχές Αυγούστου, η κάλυψη του πάγου της Αρκτικής κυμάνθηκε κοντά, αν όχι στο, ιστορικό χαμηλό για την εποχή του χρόνου. Αλλά τα πράγματα άλλαξαν στο δεύτερο μισό του Αυγούστου, καθώς το λιώσιμο των πάγων παρέμεινε στάσιμο.
«Φτάνεις στον Αύγουστο και ο ήλιος δύει στην Αρκτική, οπότε τα πράγματα αρχίζουν να επιβραδύνονται», δήλωσε ο Walt Meier, ανώτερος ερευνητής στο Εθνικό Κέντρο Δεδομένων Χιονιού και Πάγου (NSIDC) στο Κολοράντο. «Χρειάζεσαι μεγάλη ορμή για να συνεχίσεις, κάποιους ασυνήθιστους ανέμους ή μια μεγάλη καταιγίδα όπως αυτή που είχαμε το 2012», το έτος με το ελάχιστο επίπεδο πάγου στη θάλασσα που ήταν ρεκόρ. «Δεν το έχουμε δει αυτό αυτό το καλοκαίρι».
Ο Meier σημείωσε ότι η ελάχιστη έκταση του φετινού έτους δεν είναι κάτι ασυνήθιστο σε σύγκριση με τα τελευταία χρόνια και κατατάσσεται ως η 11η χαμηλότερη ετήσια έκταση πάγου στην Αρκτική από τότε που ξεκίνησε η τήρηση αρχείων το 1979.
Μια 20ετής επιβράδυνση της έκτασης του θαλάσσιου πάγου
Το γεγονός ότι η έκταση του θαλάσσιου πάγου της Αρκτικής δεν έχει σπάσει ούτε μία φορά το ελάχιστο ρεκόρ που σημειώθηκε το καλοκαίρι του 2012 μπορεί να φαίνεται αντιφατικό με την πρώτη ματιά, ειδικά αν λάβουμε υπόψη την επιταχυνόμενη ταχύτητα της κλιματικής αλλαγής και τα ρεκόρ θερμών ετών την τελευταία δεκαετία. Αλλά οι ερευνητές λένε ότι η αποτυχία να σημειωθεί νέο ρεκόρ είναι αναμενόμενη και σύμφωνη με τα στοιχεία μοντελοποίησης που δημοσιεύθηκαν τον Αύγουστο στο περιοδικό Geophysical Research Letters.
Μετά τα ρεκόρ ελάχιστα πάγου της Αρκτικής στη θάλασσα το 2007 και το 2012, ορισμένοι πολικοί επιστήμονες είχαν προβλέψει ότι η πολική περιοχή της Αρκτικής θα μπορούσε να αρχίσει να βλέπει καλοκαίρια χωρίς πάγο πριν από το 2020. Άλλωστε, η βόρεια πολική περιοχή θερμαίνεται περίπου τέσσερις φορές πιο γρήγορα από τον παγκόσμιο μέσο όρο και η κάλυψη του θαλάσσιου πάγου συνδέεται στενά με τις παγκόσμιες θερμοκρασίες.
Αρκτικός Ωκεανός χωρίς πάγο
Οι επιστήμονες λένε ότι ο Αρκτικός Ωκεανός είναι πιθανό να είναι χωρίς πάγο, ή σχεδόν χωρίς πάγο, το καλοκαίρι πριν από το 2050, με ορισμένους να λένε ότι αυτό θα μπορούσε να συμβεί ήδη από τη δεκαετία του 2030. Ενώ η ελάχιστη έκταση του θαλάσσιου πάγου κάθε Σεπτέμβριο δεν έχει μειωθεί στο χαμηλότερο σημείο που παρατηρήθηκε το 2012, ο όγκος του θαλάσσιου πάγου και ο πολυετής πάγος έχουν μειωθεί στο χαμηλότερο σημείο που έχει καταγραφεί.
Από το 2005 έως το 2024, η απώλεια θαλάσσιου πάγου στην πραγματικότητα επιβραδυνόταν σε σύγκριση με τις προηγούμενες δεκαετίες, σύμφωνα με παρατηρούμενα σύνολα δεδομένων, χωρίς να παρατηρηθεί στατιστικά σημαντική μείωση στην περιοχή θαλάσσιου πάγου τον Σεπτέμβριο από το 2005. Συνεπώς, οι προσομοιώσεις κλιματικών μοντέλων των επιστημόνων προέβλεψαν πιθανότητα 20% για παύσεις στην απώλεια θαλάσσιου πάγου που θα διαρκέσουν δύο δεκαετίες, παρά την ταχεία αύξηση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
Η έκταση του θαλάσσιου πάγου το καλοκαίρι εξακολουθεί να είναι τουλάχιστον 33% μικρότερη από ό,τι ήταν γύρω στην αρχή της καταγραφής των δορυφόρων πριν από σχεδόν 50 χρόνια. Η μελέτη διαπίστωσε ότι η 20ετής περίοδος που εκτείνεται από το 2005-24 σημείωσε τον πιο αργό ρυθμό απώλειας θαλάσσιων πάγων από τα τέλη της δεκαετίας του 1970, σύμφωνα με ευρωπαϊκά σύνολα δεδομένων, ή τον δεύτερο πιο αργό στο αρχείο NSIDC.
Η μείωση του πάγου
Ενώ μια μικρότερη μείωση του πάγου μπορεί να ακούγεται σαν ένα σπάνιο φωτεινό σημείο, δεν αναιρεί το γεγονός ότι η ανθρωπογενής κλιματική αλλαγή έχει παίξει τεράστιο ρόλο στην σημερινή απώλεια πάγου στην Αρκτική. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι τελευταίες δεκαετίες έχουν επίσης δει μια πτώση στον όγκο του πολυετούς πάγου και του θαλάσσιου πάγου της Αρκτικής.
Ο England δήλωσε ότι η έρευνα της ομάδας υποδηλώνει ότι αν δεν υπήρχαν οι ανθρώπινες εκπομπές, η περίοδος 2005-24 μπορεί να ήταν μια περίοδος σημαντικής αύξησης του θαλάσσιου πάγου, παρόμοια με αυτή που είδε ο κόσμος γύρω στις δεκαετίες του 1920 και του 1940. Με την ταχεία θέρμανση του πλανήτη, ωστόσο, αυτό σήμαινε μόνο ότι ο θαλάσσιος πάγος έλιωσε πιο αργά.
Επιπλέον, η επιβράδυνση δεν μπορεί να διαρκέσει για πάντα. Η φυσική μεταβλητότητα έχει προσφέρει μια προσωρινή ανακούφιση, δήλωσε ο England, αλλά τα μοντέλα της ερευνητικής ομάδας έδειξαν ότι οι παύσεις στην απώλεια θαλάσσιου πάγου τον Σεπτέμβριο έχουν μόνο μία στις τέσσερις πιθανότητες να συνεχιστούν για μια ακόμη δεκαετία. Τα σενάρια υψηλότερων εκπομπών άνθρακα παρουσίασαν ακόμη χαμηλότερες πιθανότητες διατήρησης ενός συγκρατημένου ρυθμού μελλοντικής απώλειας πάγου.
Ανησυχητικά, όταν η επιβράδυνση τελειώσει, οι ασυνήθιστα υψηλές ποσότητες θαλάσσιου πάγου που απομένουν θα μπορούσαν να λιώσουν πιο γρήγορα. Η απώλεια όλου ή του μεγαλύτερου μέρους του λευκού ανακλαστικού καλοκαιρινού θαλάσσιου πάγου θα είχε ως αποτέλεσμα τα σκούρα μπλε νερά του Αρκτικού Ωκεανού να απορροφήσουν μεγάλη ποσότητα ηλιακής ακτινοβολίας, επιταχύνοντας τον ρυθμό της υπερθέρμανσης του πλανήτη.
Αποκλίσεις δεδομένων
Είναι η πρώτη φορά μετά από 38 χρόνια που επιστήμονες του Εθνικού Κέντρου Δεδομένων Χιονιού και Πάγου των ΗΠΑ αναγκάστηκαν να βασιστούν σε έναν ιαπωνικό δορυφόρο και σε όργανα που μετρούν την κάλυψη πάγου για να λάβουν την τελική τους απόφαση για τον Σεπτέμβριο.
Νωρίτερα φέτος, επιστήμονες του NSIDC — ενός κέντρου πληροφοριών που συνδέεται με την Εθνική Ωκεανική και Ατμοσφαιρική Διοίκηση των ΗΠΑ και μέρος του Πανεπιστημίου του Κολοράντο Boulder — παρατήρησαν κενά στα δεδομένα που λάμβαναν από το Μετεωρολογικό Δορυφορικό Πρόγραμμα Άμυνας των ΗΠΑ (DMSP), το οποίο χρησιμοποιεί ένα παθητικό σύστημα ραδιομέτρου μικροκυμάτων γνωστό ως SSMIS.
Όταν οι επιστήμονες ρώτησαν το Υπουργείο Άμυνας (DoD), τους είπαν ότι δεν κατεβαίνουν όλα τα δεδομένα και ότι η πρόσβαση στα δεδομένα είχε υποβαθμιστεί. Λίγο αργότερα, το Υπουργείο Άμυνας δήλωσε ότι θα σταματήσει εντελώς την κοινοποίηση δεδομένων DMSP, επικαλούμενο στρατιωτικούς κινδύνους κυβερνοασφάλειας στα παλιά συστήματα. (Οι δορυφόροι δεν προορίζονταν ποτέ για την παρακολούθηση του θαλάσσιου πάγου, αλλά μάλλον για την παρακολούθηση της ταχύτητας του ανέμου πάνω από τους ωκεανούς.) Το Υπουργείο Άμυνας όρισε ως καταληκτική ημερομηνία την 31η Ιουλίου 2025.
Τα δεδομένα θαλάσσιου πάγου κατέχουν εξέχουσα θέση στα παγκόσμια κλιματικά μοντέλα, καθώς και στα μοντέλα καιρού και πρόγνωσης. «Πρέπει να γνωρίζετε αν υπάρχει θαλάσσιος πάγος, γιατί αν υπάρχει πάγος, είναι πολύ διαφορετικός από το ανοιχτό νερό - υπάρχει διαφορετική ροή θερμότητας, διαφορετικές θερμοκρασίες, διαφορετική υγρασία», εξήγησε ο Meier. Μέχρι φέτος, οι επιστήμονες χρησιμοποιούσαν δεδομένα δορυφόρων θαλάσσιου πάγου του Υπουργείου Άμυνας των ΗΠΑ για να γνωρίζουν πότε οι αρκούδες μπορεί να βγαίνουν από τον πάγο ή να κατευθύνονται προς αυτόν.
Ο Meier είπε ότι το NSIDC έχει ήδη επιλέξει να αλλάξει την πηγή δεδομένων του σε ένα όργανο γνωστό ως AMSR2 σε έναν ιαπωνικό δορυφόρο που εκτοξεύτηκε το 2012. Συνήθως, η μετάβαση θα είχε γίνει σε διάστημα αρκετών μηνών. «Κάνεις κάποιες προσεκτικές προσαρμογές, ειδικά δουλεύοντας με έναν διαφορετικό αισθητήρα. Αλλά δεν είχαμε αυτόν τον χρόνο. Αυτό που κάναμε, νομίζω, λειτουργεί αρκετά καλά».
www.worldenergynews.gr
